آگهیبا وجود آن که شورای امنیت سازمان ملل متحد برنامه جامع اقدام مشترک درباره برنامه هسته ای ایران (برجام) را در قالب قطعنامه ۲۲۳۱ به تصویب رساند، کماکان مخالفان این توافقنامه چه در مجلس شورای اسلامی و چه در کنگره ایالات متحده آمریکا، سعی می کنند تا از تبدیل این سند بین المللی به یک قانون لازم الاجرای داخلی جلوگیری کنند.
فقط برای ثبت در تاریخ
مطابق منشور سازمان ملل متحد، قطعنامه های شورای امنیت برای تمامی اعضای این نهاد لازم الاجرا است. تخطی ایران از اجرای قطعنامه های پیشین این نهاد مسبب اعمال تحریم های گسترده این ارگان علیه برنامه های هسته ای، نظامی و بعضا اقتصادی و مالی جمهوری اسلامی در سال های گذشته بوده است.
موافقت شورای امنیت با «برجام» در قالب یک قطعنامه جدید، تمام کشورهای عضو و به ویژه ایران را ملزم به اجرای این سند می کند. به نظر می رسد، ارجاع موافقتنامه وین به شورای امنیت از سوی مذاکره کنندگان ایران و گروه ۵+۱، حربه ای موثر برای مقابله با موانع مخالفان داخلی این متن در تهران و واشنگتن بوده است.
تشکیل کمیسیون ویژه بررسی توافق هسته ای در مجلس شورای اسلامی و نامه چهارده تن از نمایندگان به رئیس جمهوری مبنی بر حق شرط ایران بر مفاد موافقتنامه وین، مهمترین اقدامات منتقدان «برجام» در مجلس شورای اسلامی بوده است. با وجود این تلاش ها، به نظر نمی رسد که مجلس شورای اسلامی توان مقابله با قطعنامه شورای امنیت را داشته باشد؛ حسین شریعتمداری، مدیر مسئول روزنامه کیهان و از منتقدان اصلی برجام در یادداشت روز دوشنبه ۲۹ تیر با اذعان به ناتوانی مجلس نوشت: «اگر مجلس شورای اسلامی یا شورای عالی امنیت بعد از بررسی متن توافق وین به این نتیجه برسند که بخش هایی از آن با منافع ملی کشورمان در تعارض است و یا در آن، خطوط قرمز اعلام شده از سوی ایران رعایت نشده است، نتیجه این بررسی با عرض پوزش فقط برای ثبت در تاریخ ارزش دارد و در تغییر متن و انطباق آن با خواسته ها و مواضع ایران اسلامی کمترین تاثیری نخواهد داشت چرا که با تصویب قطعنامه شورای امنیت و قبل از انجام این بررسی ها، متن توافق وین الزام آور شده و مفاد آن از سوی کشورمان پذیرفته شده تلقی می شود.»
مخالفت جمهوریخواهان
باراک اوباما، رئیس جمهوری آمریکا در نخستین واکنش به موافقت هسته ای ایران و گروه ۵+۱، اعلام کرد رای مخالف احتمالی کنگره به موافقتنامه را وتو خواهد کرد. به این ترتیب و با وجود انتقاد جمهوریخواهان از تصویب قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت پیش از بررسی مفاد موافقتنامه در کنگره آمریکا، به نظر نمی رسد حزب دارای اکثریت در دو مجلس این کشور هم قادر به جلوگیری از اجرای توافق باشد.
در صورتی که «برجام» با وجود تمام پیچیدگی های فنی در سال های پیش رو به درستی اجرا شود، احتمالا استفاده از حربه ارجاع یک سند بین المللی به شورای امنیت پیش از عبور از فیلتر قانونگذاران داخلی، به یکی از تکنیک های روابط بین المللی بدل خواهد شد.