سی و سومین جشنواره بین المللی فیلم فجر، روز شنبه پنجم اردیبهشت ماه با نمایش فیلم «کپی برابر اصل» ساخته عباس کیارستمی آغاز شد.
در مراسم افتتاحیه این جشنواره که با حضور حجت الله ایوبی، رئیس سازمان سینمایی، علیرضا رضاداد، دبیر جشنواره فجر و جمعی از سینماگران ایران از جمله عباس کیارستمی، در پردیس سینمایی ملت برگزار شد، کیارستمی، در سخنرانی کوتاه خود با ابراز ناراحتی از سالها بیمهری مسئولان سینمای ایران به او و فیلمهایش گفت: «برای حضور در این مراسم نمیدانم از آقای ایوبی باید سپاسگزار باشم یا شاکی که شرایط را برای حضور در چنین مراسمی که من به آن عادت ندارم؛ مهیا کرد.»
حضور کیارستمی در مراسم افتتاحیه جشنواره فیلم فجر با استقبال پرشور مدعوین، خبرنگاران و عکاسان رسانههای گروهی مواجه شد و او را به ستاره این مجلس تبدیل کرده بود. کیارستمی، در سالهای گذشته در اعتراض به سیاستهای مدیران دولتی سینمای ایران و ممنوعیت نمایش فیلمهایش از حضور در جشنواره فیلم فجر و مراسم دولتی خودداری میکرد. به نظر میرسد امسال، مسئولان سینمایی دولت جدید، تصمیم گرفتهاند با دعوت از کیارستمی و اختصاص برنامههای ویژهای به او و سینمای او، از کیارستمی دلجویی کنند.
در این مراسم همچنین نسخه دوبله فیلم «کپی برابر اصل» ساخته عباس کیارستمی، بعد از ۵ سال که از ساخته شدن آن میگذرد، برای نخستین بار در ایران به نمایش درآمد.
کیارستمی، درباره نمایش فیلم «کپی برابر اصل» در این جشنواره گفت: «تصور نمیکردم جشنواره، چنین لطف بزرگی را نه تنها به من بلکه به سینمای مهجور مانده ایران بکند که فیلم را آزاد نمایش دهد. من تصور میکردم فیلم را در کارگاههای خصوصی به همراه شاگردانم ببینم. ایوبی عادتهای دیرینه ما را بر هم زد.»
برگزاری کارگاه فیلمسازی عباس کیارستمی، یکی از برنامههای جنبی این جشنواره بود که با حضور مدیران و دست اندرکاران سینمای ایران، عملا به مراسم افتتاحیه این جشنواره تبدیل شد.
کیارستمی؛ در مورد برگزاری کارگاه فیلمسازیاش در جشنواره فیلم فجر گفت:« من از اینکه با جوانها کار میکنم؛ بسیار خرسندم وگرنه هیچ انگیزهای برای اینکه بخواهم چیزی یاد بدهم ندارم. تنها لذت تجربه کردن و برگشت به دوران جوانی است.»
در این جلسه؛ همچنین فیلم «روزی روزگاری مراکش» به کارگردانی سیف الله صمدیان که درباره کارگاه فیلمسازی عباس کیارستمی در مراکش با حضور مارتین اسکورسیزی بود، به نمایش درآمد.
جشنواره فیلم فجر همچنین بخش دیگری را نیز به کیارستمی اختصاص داده و آن بخش «روش فیلمسازی کیارستمی و سینمای جهان» نام دارد. در این بخش، ۲۹ فیلم کوتاهی که شاگردان کیارستمی در کارگاه های آموزشی اسپانیا و کلمبیا ساختهاند؛ با حضور ۵ نفر از آنان که امروز جزء فیلمسازان مطرح جهانی هستند؛ نمایش داده خواهد شد.
از بهمن تا اردیبهشت؛ استقلال بخش بیین المللی جشنواره
جشنواره فیلم فجر که سالها عنوان بین المللی را یدک میکشید، بعد از ۳۲ دوره برگزاری، از امسال تصمیم گرفته است با جدا کردن بخش بین الملل از بخش سینمای داخلی و رعایت برخی از استانداردهای بین المللی مثل نمایش بدون ممیزی برخی فیلمها، دعوت از مهمانان شناخته شده خارجی و برگزاری کارگاه های سینمایی با حضور کارگردانهای سرشناس مثل کریستوف زانوسی و عباس کیارستمی، چهره موجهای در میان جشنوارههای جهانی فیلم برای خود دست و پا کند.
حجت الله ایوبی، رئیس سازمان سینمایی درباره این جداسازی میگوید: «سالیان سال است که همه میدانند یا بخش بین الملل فجر باید حذف شود یا به معنای واقعی کلمه برگزار شود. امسال تنها سالی است که از همه دعوت میشود فیلمهای بخش بین الملل فجر را ببینند… البته با برگزاری این بخش به صورت مستقل، من و تیم جشنواره خود را در یک آزمون سخت قرار دادیم برای اینکه معتقدیم کار درست را باید از یک نقطه شروع کرد و هزینه آن را هم باید به جان خرید.»
به گفته علیرضا رضاداد، دبیر جشنواره فیلم فجر، در گذشته بخش بین المللی جشنواره، تحت الشعاع بخش مسابقه سینمای ایران قرار میگرفت و به این دلیل، مسئولان سینمایی تصمیم گرفتند این دو بخش را از هم جدا سازند.
رضاداد معتقد است استفاده از ظرفیتهای ایران برای حضور بیشتر در بازارهای بینالمللی، یکی از اهداف برگزاری این جشنواره است.
به گفته آرش امینی، مدیر هنری جشنواره بینالمللی فیلم فجر، تفاوت جشنواره امسال با جشنوارههای سالهای گذشته، «نمایش آثاری است که قبلتر در دیگر جشنورهها حضور داشتهاند اما تاکنون اکران عمومی نشدهاند و عموما آثار منتخبیاند که در سالهای ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ تولید شدهاند.»
امینی درباره بخش رقابتی جشنواره میگوید: «۲۲ فیلم خارجی و ۶ فیلم ایرانی در دو بخش سینمای سعادت (سینمای جهان) و جلوهگاه شرق (سینمای آسیا و جهان اسلام) نمایش داده میشوند. فیلمها با نظر هیاتی ۵ نفره متشکل از رزاق کریمی، نیما عباسپور، رضا درستکار، سعید نوری و شادمهر راستین انتخاب شدهاند.»
به گفته مدیر جشنواره، همچنین ۴۵ فیلم بلند در بخش غیررقابتی، ۱۰ فیلم در بخش چشمانداز سینمای روز ترکیه، ۱۲ فیلم در بخش چشمانداز سینمای روز چین و ۲۴ فیلم در بخش نمایش ویژه فیلمهای روز جهان نمایش داده میشوند.
مرور سینمای امروز ترکیه و چین و بزرگداشت فرانچسکو رزی، سینماگر برجسته سینمای ایتالیا، از بخشهای دیگر جشنواره بین المللی فیلم فجر است. فیلمهای سالواتوره جولیانو، دستها روی شهر، ماجرای ماتئی، جسدهای عالیجنابان، مسیح در ابولی توقف کرد و فراموش کردن پالرمو از ساختههای فرانچسکو رزی در بخش مرور بر آثار این فیلمساز به نمایش درمی آید.
نیکی کریمی و رضامیرکریمی در کنار سمیح کاپلاناوغلو، کارگردان ترک، پیر- هنری دلینیو، پایهگذار و مدیر بخش ۱۵ روزه کارگردانان در فستیوال کن، رولف دو هیر، کارگردان استرالیایی، ایگور گوسکو، منتقد فیلم از روسیه و آن هیو، سینماگر هنگ کنگی، فیلمهای بخش سینمای جهان یا«سینمای سعادت» را داوری خواهند کرد.
باید دید آیا این تغییرات و جداسازی بخش بین الملل جشنواره فیلم فجر از بدنه اصلی آن، میتواند اعتبار جهانی آن در میان جشنوارههای سینمایی جهانی به ویژه در رقابت با جشنوارههای منطقهای مثل جشنواره فیلم توکیو، جشنواره فیلم آسیاپاسیفیک، جشنواره فیلم شانگهای و یا حتی جشنوارههای فیلم شیخ نشینهای حاشیه خلیج فارس مثل جشنواره فیلم دوبی و ابوظبی که هر یک، در میان جشنوارههای بینالمللی، از اعتبار ویژهای برخوردارند، تضمین کند یا نیازمند تجدید نظر در ساختار دولتی این جشنواره و پذیرفتن معیارها و رعایت استانداردهای جشنوارههای جهانی فیلم از سوی برگزارکنندگان آن است.