آگهیپنجسال از نخستین نشست گروه ۲۰ می گذرد. این نهاد که در شروع بحران مالی جهانی در سال ۲۰۰۸ بوجود آمد، امسال علاوه بر پیامدهای این بحران و معضل عدم اشتغال، با مسئله حاد دیگری هم روبروست.
بحران سوریه به ناچار بر نشستی که در پایان هفته جاری در سنت پترزبورگ برگزار می شود سایه می افکند.
دیدار باراک اوباما و ولادیمیر پوتین که قرار بود پیش از نشست سران گروه ۲۰ صورت گیرد توسط رییس جمهوری آمریکا لغو شد.
روز چهارشنبه ولادیمیر پوتین گفت لغو این دیدار “فاجعه” نیست. وی هرگونه برخورد شخصی نامناسب با باراک اوباما را نفی کرد.
ولادیمیر پوتین: “پرزیدنت اوباما با تضمین برقراری رابطه خوشایند با روسیه از طرف مردم آمریکا انتخاب نشد. خادم شما هم رأی مردم روسیه را برای آن بدست نیاورد که کسی از او خوشش بیاید. ما کار می کنیم و بر سر موضوعات مختلف بحث می کنیم. انسان هستیم، بعضی اوقات از هم دلخور می شویم. ولی باید بار دیگر تکرار کنم منافع دوجانبه، زمینه خوبی برای جستجوی تصمیمات مشترک است.”
مسئه سوریه پیش از این، در ماه ژوئن گذشته نیز خود را بر کنفرانس گروه هشت در ایرلند شمالی تحمیل کرد. بدنبال حمایت حزب الله از رژیم سوریه، واشنگتن اعلام کرد که از مخالفان سوری حمایت می کند.
چهره گرفته اوباما و پوتین در جلسه دوساعته، اختلاف آنها را نمایان می کرد. اما، دوره اول ریاست جمهوری اوباما، با تمایل به بهبود روابط با روسیه و پایان دادن به خصومت دورۀ جرج بوش شروع شد.
رابطه پیچیده آمریکا و روسیه را شاید بتوان در مکالمه طنز آمیز در زمان دیدار وزرای خارجه دو کشور نشان داد، آنجا که هیلاری کلینتون گفت: “خیلی کار کردیم تا کلمه “تنظیم مجدد” را بدرستی به روسی بنویسیم و لاوروف که گفت: “نه اصلاً، اشتباه کرده اید و “تحمیل کردن” نوشته اید!
تصور می رفت باراک اوباما با حضور در پایتخت روسیه با ولادیمیر پوتین دیدار کند تا پیرامون مشکلات امنیت جهانی، بحران جدید خاورمیانه و دیگر مسایل حساس مورد اختلاف دو کشور گفتگو کنند.
ولی پس از تصمیم روسیه مبنی بر پذیرش تقاضای پناهندگی ادوارد اسنودن، کارمند سابق سرویس مخفی آمریکا، باراک اوباما این دیدار را لغو کرد.
وضعیت کنونی روابط آمریکا و روسیه را با فیدور لوکیانف
سردبیر مجله “روسیه و امور بین الملل” (Russia in Global Affairs) بررسی می کنیم.
یورونیوز: “اکثر تحلیلگران هم نظرند که لغو دیدار و سردی رابطه آمریکا و روسیه به خاطر مسئله اسنودن نیست و این موضوع تنها یک بهانه است. دلیل واقعی به نظر شما چیست؟
فیدور لوکیانف: “اگر مشکل اسنودن نبود، اوباما به مسکو می آمد. ولی به هرحال مسئله اصلی این است که روشن می شد اوباما و پوتین حرفی برای گفتگوی جدی ندارند. مطمئناً مشکلاتی وجود دارد. بحرانهایی مثل بحران کنونی سوریه اگرچه حاد به نظر می رسد اما یک موضوع روزمره است. ولی مسایل اساسی و عمیقی که در روابط دوجانبه روسیه و آمریکا عمل می کند، مسایل استراتژیکی مثل موضوع کاهش تسلیحات نظامی، اکنون در دستور مذاکرات نیست زیرا پوتین مایل نیست در این مورد صحبت کند. روسیه از وضعیت کنونی راضی است. صحبت بر سر دموکراسی و حقوق بشرهم که همیشه حتی از زمان شوروی در گفتگو ها جای داشته دیگر بیهوده است چون تفاوت اساسی کرده است. برنامه های مشترک هم عملاً پایان یافته است.
یورونیوز: “شما می گویید که برنامه های مشترکی میان روسیه و آمریکا وجود ندارد و به احتمال زیاد در آینده نزدیک تغییری بوجود نمی آید. ولی شاید این موضوع بد هم نباشد؟ حالا می توانیم روابط بهتری بسازیم، بدون هیجان، غیر متهاجمانه و مشکلات روزمره را هر چه بیشتر، گام به گام حل کنیم؟
فیدور لوکیانف: “ اگر شرایط دنیا آرام و قابل پیش بینی و کنترل بود، می شد این کار را کرد. آنوقت می توانستیم وقفه ای بدهیم و مسایل تکنیکی را بصورت جدی مطرح کنیم و منتظر زمان مناسب برای گفتگوهای جدید بر سر مسایل پایه ای باشیم، اما در سرزمینی زندگی می کنیم که هر روز اتفاقی در آن می افتد که برداشت ما را از جهان عوض می کند. چیزی که دیروز بدیهی به نظر می آمد امروز نادرست جلوه می کند. در چنین شرایطی یک وقفه آرام در روابط روسیه و آمریکا متأسفانه ممکن نیست وچنین مسئله ای را ما اکنون بروشنی در ارتباط با خاورمیانه می بینیم.
یورونیوز: “آیا این امکان وجود دارد که در جریان نشست آینده گروه ۲۰ در سنت پترزبورگ تنش ها کمترشود و تهمت زنی های دوجانبه کاهش یابد؟ یا برعکس موقعیت بدتر خواهد شد؟
فیدور لوکیانف: “فکر نمی کنم مشکل اصلی رابطه روسیه و آمریکا به هیچوجه در نشست گروه ۲۰ تخفیف یابد و این هیچ ارتباطی به بدبینی دو طرف نسبت به هم ندارد. ما اکنون شاهدیم که بیگانگی و فاصله میان روسیه و آمریکا بتدریج ولی به آرامی زیاد می شود. دو حریف در دو گوشه رینگ بوکس قرار دارند ولی نمی خواهند جنگ کنند. آنها نه جنگ و نه مکالمه، هیچیک را ضروری نمی بینند. از این بیم دارم که این حالت در نشست گروه ۲۰ یا در آینده نزدیک تغییر نکند.
در روسیه، اغلب این نظر را می شنویم که آمریکا کشوری است که مسایل کوچک و محلی قابل حل در منطقه را به مسایل جهانی تبدیل می کند. به نظر روس ها، این روش آمریکایی ها است که کاری کنند تا همه دنیا آنها را در نظر بگیرند.