سال ۲۰۲۳ برای بازارهای جهانی نفت به طورکلی و برای بازارهای اروپایی به طور خاص قابل توجه بوده است. خبرنگاران حوزه تجارت یورونیوز تازه‌ترین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی در مورد بازار نفت را که در ماه دسامبر منتشر شد را مورد تجزیه و تحلیل قرار دادند تا اهمیت آن برای قاره اروپا را بیشتر بررسی کنند.
آگهیپس از اعلام تصمیم آنگولا مبنی بر خروج از سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک)، قیمت‌های جهانی نفت در روز پنج‌شنبه (۲۱ دسامبر ۲۰۲۳) بیش از ۲ درصد کاهش یافت.
با توجه به اینکه کشورهای عضو «اوپک» و دیگر کشورهای صادرکننده نفت به رهبری روسیه موسوم به «اوپک پلاس» از کاهش تولید برای بالابردن قیمت‌های نفت خام حمایت می‌کنند، اما عدم وجود یکپارچگی در بین اعضای آن‌ها بازار را متلاطم کرد.
درست است که اینگونه تحولات می‌توانند یک شوک آنی در بازار ایجاد کنند اما خروج تولیدکنندگان خرد و متوسط از اوپک هر از گاهی اتفاق می افتد. به عنوان مثال، قطر و اکوادور نیز در یک دهه گذشته به سمت خروج گام برداشتند. با این حال، نحوه خروج آنگولا اندکی فرق دارد.
آنگولا در سال ۲۰۰۷ به اوپک پیوست و ۱.۱ میلیون بشکه در روز (بشکه در روز) تولید می کند. آنگولا به شدت به تصمیم اوپک برای کاهش سهمیه تولید خود در آخرین نشست این سازمان در ماه نوامبر اعتراض کرده بود. این کشور به دنبال افزایش تولید خود به ۱.۸ میلیون بشکه در روز است. این در حالی است که سال ۲۰۲۳ سالی ناخوشایندی برای این کشور بود، بطوریکه در ماه مارس به کمترین میزان تولید در ۲۰ سال گذشته رسید.
ارووپا و کاهش تقاضا در نگاه آژانس بین‌المللی انرژی
در همین حال، تازه‌ترین گزارش «آژانس بین‌المللی انرژی / IEA» در مورد وضعیت بازار نفت تصویر مثبتی از وضعیت تقاضای جهانی در سال ۲۰۲۳ را نشان می‌دهد، اما این یافته‌ها یک هشدار هم با خود به همراه دارد: این آژانس چشم‌انداز تقاضای جهانی در سه ماهه آخر سال ۲۰۲۳ را به میزان ۴۰۰ هزار بشکه در روز پایین آورده است؛ بطوریکه اروپا نیمی از این مقدار از کاهش را به خود اختصاص داده است.
بر خلاف این موضوع، آژانس پیش‌بینی می‌کند که افزایش تولیدات نفتی کشورهای غیراوپک، تحول مهم دیگری باشد که بر روند قیمت نفت در سال ۲۰۲۴ تأثیر خواهد گذاشت.
گزارش چه می گوید؟
یکی از ارقام اصلی که از این گزارش استخراج میشود این است که انتظار می‌رود تقاضای جهانی نفت ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه در روز افزایش یابد و به رقم ۱۰۱ میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه در روز برسد.
آژانس بین‌المللی انرژی به رشد خیره‌کننده و نجومی تولید نفت آمریکا اشاره می‌کند که بر اساس گزارش اداره اطلاعات انرژی این کشور اخیراً به ۱۳ میلیون و ۲۴۰ هزار بشکه در روز رسیده است؛ مضافا اینکه افزایش تولید از سوی کشورهای به اصطلاح غیراوپک نیز مشاهده شده است.
بر اساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، افزایش تولید نفت از سوی کشورهایی همچون گویان، برزیل و ایران نیز حدود یک میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه در روز به عرضه جهانی اضافه کرده است و پیش‌بینی میشود این کشورها در سال جدید میلادی افزایش تولید جهانی را به میزان یک میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه در روز بالا ببرند.
آژانس بین‌المللی انرژی اشاره می‌کند که روسیه همچنان با عواقب تحریم‌ها علیه خود دست و پنجه نرم خواهد کرد و صادرات نفت خام این کشور در ماه نوامبر به شدت کاهش داشت؛ موضوعی که بهرحال بر درآمدهای صادراتی این کشور تاثیر خود را داشته است.
در حال حاضر درآمد صادرات نفت و میعانات گازی روسیه با کاهش ۱۷ درصدی به ۱۵.۲ میلیارد دلار (۱۳.۹ میلیارد یورو) رسیده است که کمترین میزان را از ماه ژوئیه ۲۰۲۳ تجربه می‌کند.
اما جالب است بدانید که روسیه خودش هم تمایل دارد که حجم صادرات خود را پایین نگه دارد و علیرغم کاهش ماهیانه درآمدهای نفتی، باید گفت که میزان عایدی آن از درآمدهای صادراتی همچنان نسبت به سال گذشته بیشتر است.
طبق گزارش آژانس بین المللی انرژی، ذخایر جهانی به طور کلی نیز کاهش قابل توجهی را به ثبت رسانده است بطوریکه در ماه اکتبر ۱۹.۶ میلیون بشکه کاهش یافت.
کاهش تقاضای نفت اروپا
در حالی که آژانس بین المللی انرژی نسبت به رشد تقاضای نفت در سال آینده خوش‌بین است، اما بازارها و به ویژه بازار اروپا، با جریان معکوس قابل توجهی روبرو خواهند شد.
آژانس بین المللی انرژی اعلام کرد که در سه ماهه چهارم سال ۲۰۲۳ از تقاضای جهانی نفت حدود ۴۰۰ هزار بشکه در روز کاسته شده است و قاره کهن حدود نیمی از این کاهش را به خود اختصاص داده است.
شرایط اقتصادی در جهان به گونه‌ای شده که بر قیمت‌های نفت تاثیر کاهنده و نزولی وارد کرده است، بطوریکه قیمت‌های نفت از آخر ماه سپتامبر ۲۰۲۳ به میزان ۲۳ درصد کاهش یافته است.
جدیدترین شاخص مدیریت خرید (PMI) برای منطقه یورو که یکی از بهترین معیارها برای اندازه گیری سلامت اقتصادی به حساب می‌آید نیز با چشم انداز پیش‌بینی‌شده آژانس بین المللی انرژی همراستا است. شاخص مدیریت خرید برای منطقه یورو حاکی از کاهش مداوم فعالیت های تجاری در تمامی فصول سال جاری میلادی است. آلمان به عنوان بزرگترین اقتصاد اروپایی، کاهش شدیدتری را به ثبت رساند که نشانه رکود اقتصادی در این کشور است.
با این شواهد و قراینی که گفته شد، گزارش آژانس بین المللی انرژی نسبت به کاهش احتمالی تقاضای نفت اشاره می‌کند. این گزارش می‌گوید: «سرعت افزایش تولید از ۲.۸ میلیون بشکه در روز در سه ماهه سوم سال ۲۳ به ۱.۹ میلیون بشکه در روز در سه ماهه چهارم سال ۲۳ کاهش خواهد یافت.»
آگهیبرخی از دلایل برای این کاهش تقاضا به چرخه انقباض سیاست پولی در کشورهای سراسر جهان و کندی کلی در اقتصاد جهانی است. علاوه بر این، مقررات سخت‌گیرانه‌تر در مورد استانداردهای بهره‌وری و افزایش استفاده از خودروهای الکتریکی، تقاضای نفت را بیشتر کاهش داده است.