آیا اروپا برای مقابله با حملات گسترده تروریستی آماده است؟

آیا اروپا برای مقابله با حملات گسترده تروریستی آماده است؟
نگارش از Euronews
هم‌رسانی این مطلبنظرها
هم‌رسانی این مطلبClose Button

تاریخ نشان داده است که پیش بینی فجایع، از حملات گسترده تروریستی گرفته تا بلایای طبیعی، کار بسیار دشواری است؛ چه رسد به اینکه بخواهیم از این قبیل

آگهی

تاریخ نشان داده است که پیش بینی فجایع، از حملات گسترده تروریستی گرفته تا بلایای طبیعی، کار بسیار دشواری است؛ چه رسد به اینکه بخواهیم از این قبیل وقایع جلوگیری کنیم. اما زمانیکه چنین فاجعه ای رخ دهد، چه باید کرد؟ واکنش سریع، فرق بین مرگ و زندگی است، بویژه اگر کشور تحت حمله شدید با سلاحهای شیمیایی یا بیولوژیکی قرار بگیرد.

یکی از اولویت های امنیتی دولتها و اتحادیه اروپا این است که عواقب احتمالی اینگونه حوادث ویرانگر را محدود کند.

به این منظور، اخیرا در بلژیک تمرین هایی آموزشی دقیقا با همین هدف برگزار شد. در این تمرینها تیمهای عملیات اضطراری از سراسر اروپا شرکت داشتند. افزایش همبستگی و همکاری بین کشورها یکی از عوامل حیاتی است برای اینکه بتوان نسبت به پیچیدگی تهدیدهای برون مرزی عکس العملی موثر نشان داد.

در نتیجه یکی از اقدامات کلیدی این است که دولتهای اروپایی برنامه مشترکی برای مواجهه با فجایع داشته باشند. اما سوال این است که کشورهای مختلف با زبان و فرهنگ و شیوه های مختلف چگونه می توانند بشکلی موثر بایکدیگر همکاری کنند؟

حمله تروریستی با گاز سارین که در سال ۱۹۹۵ در متروی توکیو رخ داد، یکی از فجایع حمله با گاز شیمیایی به یک کلان شهر بود. بدنبال این حادثه که در آن ۱۳ نفر جان خود را از دست دادند و هزاران نفر صدمه دیدند، ترس و وحشت بر شبکه متروی پایتخت ژاپن حاکم شد.

در این برنامه “خط مقدم” با جیمی شی، کارشناس ناتو در چالشهای امنیتی، لوک رومبو، متخصص مدیریت بحران و هلنا لیندبرگ، مدیر سازمان دفاعی غیر نظامی در استکهلم درباره اقدمات کلیدی و همکاری بین کشورها درصورت وقوع حملات تروریستی گفتگو می کنیم.

یورونیوز: دکتر جیمی شی، شما کارشناس ناتو در چالشهای امنیتی هستید. پرسش اول را از شما می پرسم. آیا حمله به شهری اروپایی با سلاح شیمیایی شبیه حمله ای که در ژاپن در دهه ۹۰ میلادی رخ داد، دیر یا زود اتفاق می افتد؟

جیمی شی:«به نظرم اجتناب ناپذیر نیست. از طریق سرویسهای اطلاعاتی می دانیم که سازمانهای نظیر القاعده یا گروه موسوم به “دولت اسلامی” اخیرا در سوریه و عراق تمایل زیادی به استفاده از سلاحهای شیمیایی، بیولوژیک یا حتا هسته ای دارند.اما اینکه این طرح را در سر دارند، به این معنی نیست که توانایی اش را هم دارند. از سوی دیگر فراموش نکنیم که وقتی صحبت از تروریستها باشد، تبلیغات هم زیاد می شود. همانطور که اخیرا در جنوب لندن شاهد بودیم با یک چاقوی ساده سربازی را کشتند. در نتیجه تروریستها برای جلب توجه عمومی که بدنبالش هستند، نیازی به استفاده از سلاحهای شیمیایی ندارند.»

یورونیوز: درست است. اما شواهد بخوبی نشان می دهد که طی چند سال اخیر در سوریه از سلاحهای شیمیایی استفاده شد. اینکه فکر کنیم این اتفاق در اروپا رخ نمی دهد، ساده لوحانه نیست؟

جیمی شی: «نه، به هیچ وجه ساده لوحانه نیست. به همین دلیل است که سرویسهای اطلاعاتی بشکل گسترده ای فعالیتها، تعداد کارکنانشا، قابلیتها و همکاریهای بین المللی شان را افزایش داده اند، دقیقا برای پیگیری وقایعی مشابه. همانطور که گفتید تروریستها مهارت زیادی در این دارند که نوع حمله خود را تغییر دهند اما نشانه هایی نیز هست که همکاری بین سرویسهای اطلاعاتی از ۱۱ سپتامبر تا کنون بهتر شده و توان آنها در جلوگیری از اقدامات تروریستی خیلی بهبود یافته است.»

یوورنیوز: لوک رومبو، شما متخصص مدیریت بحران هستید. آیا اروپا برای مقابله با حملات گسترده نظیر حمله ۱۱ سپتامبر یا فاجعه فوکوشیما آماده است؟

لوک رومبو: «آیا اروپا آماده است؟ فکر می کنم هیچ ملتی به تنهایی، هیچ محله ای به تنهایی نمی تواند برای چنین وضعیتی آماده باشد. بخصوص اگر این نکته را در نظر بگیرید که چگونه خطرات و وقایع بعدی می تواند به سرعت گسترش یابد متوجه می شوید که آمادگی کامل برای چنین رخدادهایی کاملا غیرممکن است. مسئله این است که چطور یک دولت یا یک محله می تواند براساس احتمالِ رخدادها و تواناییهایش، تعادلی بین خطرات احتمالی و اقدامهای ممکن برقرار کند.»

یورونیوز: آیا بین کشورهای مختلف در اینباره که خطرات بالقوه چه هستند، توافق وجود دارد؟

لوک رومبو: «گمان نکنم. به فرانسه، بریتانیا، آلمان، دانمارک و یا کشورهای دیگر نگاه کنید، از لحاظ برآورد خطرات و این که چطور می خواهند با این خطرات مقابله کنند چه اولویت هایی دارند و چه چیزهایی را می توانند بپذیرند، می بینید تفاوتهای مهمی بین دیدگاه هایشان وجود دارد.»

یورونیوز: با هلنا لیندبرگ از استکهلم صحبت کنیم. هلنا مدیر کل ام اس بی، سازمان دفاع غیرنظامی سوئد است. شنیدیم که همه کشورهای عضو اتحادیه اروپا آماده مقابله با چنین وضعیتهایی نیستند: آیا سوئد آمادگی های لازم را دارد؟

هلنا لیندبرگ: «ما تلاش می کنیم که آماده باشیم. برای پیشگیری، سرمایه گذاری فراوان می کنیم و تلاش می کنیم ابزارها و سازوکارهای لازم برای مقابله با وضعیتهای اضطراری بزرگ مثل حملات شیمیایی بیولوژیک و یا حمله با مواد پرتوزا آماده باشد.»

یورونیوز: اگر حمله ای از آن سوی مرز صورت بگیرد که بیشتر از یک کشور را دربربگیرد، چه کسی مسئول مدیریت عملیات دفاعی است؟

هلنا لیندبرگ: «به نظرم، نکته مهم این است که یک شخص یا یک سازمان نیست که رهبری کارها را برعهده دارد. نیاز است هماهنگی و همکاری بین سازمانها و گروههای مختلف وجود داشته باشد. ما سازوکارهای لازم را برای کمک رسانی به سایر کشورهای عضو، یا دریافت کمک از آنها، در صورت وقوع فاجعه بزرگ، ایجاد کرده ایم. البته اگر چند کشور درگیر چنین فاجعه بزرگی باشند، هماهنگی بین آنها بسیار پیچیده تر خواهد بود.»

آگهی

یورونیوز: آیا این نوع پاسخ فراملیتی به این نوع فجایع، آنطور که هلنا لیندبرگ اشاره کرد با مشکلات فراوان همراه نیست؟

لوک رومبو: «به باور من، از نظر عملی این نکته به این صورت مطرح نیست. چون اگر فاجعه ای رخ دهد، باید بلافاصله واکنش نشان دهید. براساس تمرینها و اقداماتی که کمیسیون اروپا و اتحادیه اروپا آغاز کرده اند، پیشرفتهایی در جریان است. اما هنوز با مشکل واکنش در ساعات اول یا اولین روز پس از حادثه، روبرو هستیم. چون اگر بخواهیم منتظر واکنش جامعه بین المللی باشیم، بسیار دیر خواهد بود. حتی اگر بهترین برنامه ریزی ها هم صورت گرفته باشد.»

یورونیوز: دکتر شی چه هنگام ناتو درگیر واکنش به چنین رخدادی خواهد شد؟

جیمی شی: «بدیهی است که اگر کشوری حس کند که به کمک بین المللی نیاز دارد، ما وارد عمل می شویم. ناتو به انحاء مختلف درگیر می شود. در وهله اول، ما مرکزی داریم به نام : “مرکز هماهنگی واکنش به فجایع اروپا و آمریکا” که مانند اتحادیه اروپا می تواند سریع به درخواست کمک رسیدگی کند. مثلا تصور کنید که فاجعه حمله سایبری رخ دهد و کشوری نتواند با آن برخورد کند. با استفاده از ساز و کار این [مرکز] بسرعت می توان حمله را شناسایی کرد، اطلاعات و داده ها را در جای امنی ضبط کرد و مسیر دسترسی سیستمها به شبکه و کامپیوترهای سرویس دهنده را تغییر داد.»

یورونیوز: اگر حمله گسترده باشد، نیروهای نظامی به سرعت وارد عمل می شوند، اینطور نیست؟

آگهی

جیمی شی: «به نظرم باید بین انواع مختلف بحران تفکیک قائل شوید. گاهی حملات تروریستی که از آنها صحبت کردید بیشتر جنبه محلی دارد. تبلیغات زیادی به راه می اندازد. اما در محلی خاص رخ می دهد: در یک شبکه مترو، یک اتوبوس و اغلب پلیس یا خدمات امدادرسانی اضطراری می توانند با این وقایع مقابله کنند. اما نیروهای نظامی همیشه در دسترس هستند و بگذارید این نکته را اضافه کنم که در ناتو می توان برخی توانایی های خاص را که در وضعیت های اضطراری خیلی مفید هستند، حفظ کرد. مرکزی با توانایی های فنی عالی در زمینه جنگ شیمیایی، بیولوژیک میکروبی و هسته ای در جمهوری چک وجود دارد که می تواند بلافاصله تحلیل کند که چه ماده شیمیایی یا بیولوژیکی مورد استفاده قرار گرفته است، از چه ساخته شده است و این اطلاعات را در دسترس همه قرار می دهد، تا بتوان واکنش مناسب را تشخیص داد.»

یورونیوز: بنابراین اگر ناتو مرکزی با توانایی های عالی برای مقابله چنین وضعیت هایی هست و ظرفیت واکنش آن بیشتر از اتحادیه اروپاست، آیا مدیریت اوضاع خودبه خود به دست ناتو نخواهد افتاد؟

جیمی شی: «اصلا این طور نخواهد بود. فکر می کنم به خود این دو سازمان بستگی دارد که به کشورهایی که تحت هجوم قرار گرفته اند، کمک برسانند و از کدام امکانات و تجهیزاتشان برای این منظور استفاده کنند. به نظرم این چیز خوبی است. داشتن دو پا بهتر از این است که فقط یک پا داشته باشیم.»

یوورنیوز: لوک رومبو، مقدار سردرگمی وجود دارد. برای من معلوم نیست چه کسی مدیریت این اقدامات را بر عهده خواهد گرفت.

لوک رومبو: «بله همان طور که گفته شد، معلوم نیست و خیلی به اوضاع بستگی دارد. اگر به دیدگاههای بین المللی و دیدگاه اروپا، نسبت به کارگیری تجهیزات و امکانات نظامی توجه کنید، می بینید تفاوتهایی وجود دارد. برخی کشورها می خواهند تنها در آخرین لحظه به استفاده از امکانات نظامی روی بیاورند و در برخی دیگر از کشورهای عضو، امکانات نظامی در برنامه ریزی دفاع غیرنظامی ادغام شده، یا برایش جای مشخصی از قبل تعیین شده است.»

آگهی

یورونیوز: هلنا لیندبرگ، آیا امکان آشوب و هرج ومرج وجود دارد؟ شما درباره هماهنگی صحبت می کنید، اما به نظرم امکان دارد که اوضاع به هرج ومرج کشیده شود.

هلنا لیندبرگ: «اگر آموزشهای لازم را دیده باشید و تمرین هم کرده باشید و هرکس بداند که چه کاری باید انجام دهد و چه مسئولیت هایی دارد، نباید آشوب به وجود بیاید. درواقع من فکر می کنم که اگر تنها یک سازمان یا یک اداره مسئول واکنش باشد، وضعیت به هرج و مرج کشیده خواهد شد. بنابراین نیاز به همکاری تمام سازمانها هست. همه باید دیدی کلی از اوضاع داشته باشند، بدانند کجاها مشکل به وجود خواهد آمد و سازوکارهای لازم برای کمک رسانی به کشورهایی که بیش از همه نیاز به کمک دارند، وجود داشته باشد.»

یورونیوز: آیا باید اگاهی عمومی نسبت به خطرات بالقوه را افزایش داد؟

لوک رومبو: «فکر می کنم جامعه، صنایع، و افراد معمولی باید آگاهی بیشتری داشته باشند و بدانند که هنگام وقوع فجایع، چه طور با سرویسهای حرفه ای کمک رسانی در وضعیتهای اضطراری، همکاری کنند و همین طور چگونه توان مقاومت خود را بیشتر کنند تا میزان آسیب پذیری شان را کاهش دهند.»

یورونیوز: در سوئد برای آگاهی عمومی درباره خطرات چنین فجایعی، چه اقداماتی انجام می شود؟

آگهی

هلنا لیندبرگ: «این سؤال برای بسیاری از کشورها مطرح است که چگونه باید آگاهی عموم مردم را افزایش داد و چگونه در این زمینه به حد تعادل رسید. چون نمی خواهید همه را بترسانید. باید در واقع قدرت مقاومت و بازگشت را در جوامع آسیب پذیرمان افزایش دهیم. یک راه این است که شهروندان مقاوم داشته باشیم که می توانند در وضعیتهای فاجعه آمیز هم از خودشان مراقبت کنند، و هم همسایگانشان را هم یاری دهند.»

یورونیوز: دکتر شی سخن آخر را شما بگویید. آیا موافقید که باید اقدامات بیشتری در زمینه آگاهی عمومی انجام شود؟

جیمی شی: «صددرصد. شهروندان ما باید آگاه باشند. البته باید به زندگی عادی خود نیز ادامه دهند. منظورم این است که درباره وقایعی صحبت می کنید که رخداد آنها، بسیار فاجعه آمیز خواهد بود، اما احتمال وقوع آنها بسیار کم است. وقتی اشاره به مرگ دهها هزار نفر کردید، این اتفاق یکباره رخ نمی دهد. همیشه نمی توان جلوی حمله را گرفت، اما اگر آماده باشید و به اندازه کافی هم تمرین کرده باشید، آموزش دیده باشید و مدیریت خوب هم وجود داشته باشد و هرکس بداند باید چه کند، می توان آسیبها را محدود کرد. به عبارت دیگر، شاید نتوانید پیشبینی کنید قوی سیاه چه هنگام ظاهر خواهد شد، اما وقتی ظاهر شد می توانید به سرعت بالهایش را بچینید و تلاشهای مدیریت بحران هم باید بر همین تمرکز یابد.»

هم‌رسانی این مطلبنظرها

مطالب مرتبط

پیامدهای زیست محیطی و بهداشتیِ دفن غیرقانونی زباله های خطرناک

مخدرهای قانونی خطری برای سلامت جوانان اروپایی

سی سالگی پیمان شنگن؛ چالش ها و فرصت های پیش روی اروپا