پزشکان هشدار می‌دهند که آزمایش‌های خانگی میکروبیوم روده تا حد زیادی فاقد مقررات، اغلب غیرقابل‌اعتمادند و جز ارضای کنجکاوی، ارزش کاربردی ناچیزی دارند.
آزمایش‌های خانگی میکروبیوم روده این روزها باب شده‌اند و به کنجکاوان بینش می‌فروشند، به بیماران مزمن حس توانمندسازی می‌دهند و به دغدغه‌مندان تندرستی مسیری ادعایی برای طول عمر عرضه می‌کنند.
شرکت‌های خصوصی آزمایش‌هایی با هزینه ۹۰ تا ۴۶۰ یورو یا بیشتر ارائه می‌کنند که وعده می‌دهند فهرستی از باکتری‌های روده‌های شما ارائه کنند.
اما آیا آزمایش‌های میکروبیوم واقعا می‌توانند اطلاعات عملی و قابل استفاده برای سلامت فراهم کنند؟
با افزایش شمار بیمارانی که با نتایج آزمایش‌های خود به مطب پزشکان مراجعه می‌کنند، متخصصان گوارش که از این روند ناراضی‌اند، می‌گویند لازم است بیماران بدانند این آزمایش‌ها محدودیت‌هایی دارند.
در روده شما جهانی نهفته است که هنوز خیلی چیزها درباره‌اش نمی‌دانیم
درون روده‌های ما، زیست‌بوم‌های کاملِ باکتریایی به هضم غذا کمک می‌کنند، در جذب ویتامین‌های کلیدی سهم دارند، با التهاب مقابله می‌کنند و کارهای بسیار دیگری نیز انجام می‌دهند. پژوهش‌ها نشان می‌دهد میکروبیوم سالم روده می‌تواند در پیشگیری از مواردی مانند بیماری کبد و دیابت نقش داشته باشد و حتی بر سلامت روان تأثیر بگذارد.
به گفته دکتر مارک بنسن، متخصص گوارش در نظام سلامت دانشگاه ویسکانسین-مدیسون، میکروبیوم روده به‌طرز شگفت‌آوری پیچیده است و درک ما از آن «در مراحل ابتدایی» است.
او افزود: «اما شواهد رو به افزایشی نشان می‌دهد که در میکروبیوم روده تغییراتی رخ می‌دهد که با بیماری‌های مختلف از جمله دیابت، بیماری‌های کبدی، چاقی و بیماری‌های التهابی روده مرتبط است.»
با این همه یک نکته مهم وجود دارد: در بسیاری موارد مشخص نیست که تغییرات میکروبیوم روده علتِ بیماری است یا پیامدِ آن. افزون بر این، میکروبیوم روده هر فرد مانند اثر انگشت منحصربه‌فرد است؛ حتی در روده خودِ یک فرد هم می‌تواند متفاوت باشد.
دکتر ایمون کویگلی، رئیس بخش گوارش و کبد در بیمارستان هیوستون متدیست، که ۳۰ سال از عمرش را صرف پژوهش درباره میکروبیوم روده و اختلالات تعامل روده و مغز مانند سندرم روده تحریک‌پذیر کرده است، گفت: «بخش عمده تفاوت‌های میان افراد را نمی‌فهمیم.»
آزمایش‌های میکروبیوم روده چگونه کار می‌کنند؟
در بیشتر موارد، آزمایش میکروبیوم شامل گرفتن نمونه مدفوع است که معمولا با سواب یا دستمال جمع‌آوری می‌شود. سپس نمونه‌ها برای تحلیل به آزمایشگاه ارسال می‌شوند.
سپس شرکت‌ها گزارشی ارائه می‌کنند که نشان می‌دهد ترکیب میکروب‌های روده فرد نسبت به یک وضعیت ادعاییِ ایده‌آل چگونه است یا اینکه کجاها عدم‌تعادل وجود دارد.
این آزمایش‌های مستقیم برای مصرف‌کننده برای کاربرد بالینی طراحی نشده‌اند و تحت مقررات فدرال هم قرار نمی‌گیرند؛ بنابراین تقریبا ناممکن است بتوان گفت چقدر قابل اعتمادند. شرکت‌های مختلف می‌توانند برای آزمون‌هایشان استانداردها و روش‌های متفاوتی تعیین کنند.
پزشکان با نتایج آزمایش‌ها چه می‌توانند بکنند؟
گاهی پزشکان آزمایش مدفوع تجویز می‌کنند، اما معمولا هدف آنها شناسایی مشکلات خاصی مانند عفونت‌ها، التهاب ناشی از بیماری‌های غذایی یا مصرف آنتی‌بیوتیک، یا سرطان است.
وقتی بیماران با نتایجِ آزمایش‌های بدون نسخه مراجعه می‌کنند، پزشکان توصیه چندانی برای ارائه ندارند.
دکتر شان اسپنسر، پزشک-دانشمند در دانشگاه استنفورد، گفت: «اگر با بیماران صحبت کنید، این آزمون‌ها برایشان جذاب است؛ جالب‌اند و پر از داده.» به گفته او، دلخوری پزشکان بیشتر از کمبود ابزار برای تغییر میکروبیوم ناشی می‌شود.
اسپنسر، کویگلی و بنسن همگی بیمارانی داشته‌اند که نتایج آزمایش‌های میکروبیوم را برایشان آورده‌اند. اما به گفته اسپنسر، آنتی‌بیوتیک‌ها و رژیم غذایی در واقع تنها ابزارهای اثبات‌شده‌ای هستند که پزشکان برای تغییر میکروبیوم روده در اختیار دارند.
کویگلی گفت: «گاهی این آزمایش‌ها شاخصی از التهاب در روده یا عملکرد لوزالمعده نشان می‌دهند که می‌تواند برای پزشکان مفید باشد.» اما فراتر از آن، «برای بیشتر مردم، در واقع دارند پول‌شان را هدر می‌دهند».
بعضی نتایج آزمایش با پیشنهاد خرید همراه است
شرکت‌های ارائه‌دهنده این آزمایش‌ها می‌گویند که هیچ وضعیت مشخصی را درمان نمی‌کنند. اما بسیاری از آنها، بنا بر مقاله‌ای در مارس ۲۰۲۴ در Science Policy Forum، حدود ۴۵ درصد، مکمل‌هایی هم می‌فروشند که همراه با نتایج به مشتریان توصیه می‌کنند.
یکی از آنها Thorne است؛ شرکتی در حوزه تندرستی که آزمایش‌های میکروبیوم روده می‌فروشد و همراه با نتایج، در کنار توصیه‌های مربوط به تغییرات سبک زندگی، پیشنهادهایی برای مصرف مکمل‌های خود نیز ارائه می‌کند.
نیتن پرایس، مدیر ارشد علمی، گفت این را تضاد منافع نمی‌بیند. او گفت مشتریان «ملزم» به خرید چیزی نیستند، اما بسیاری به‌دنبال راه‌حل‌اند. آزمون Thorne سپس می‌تواند ببیند که آیا پروبیوتیک‌ها در گذر زمان نتایج‌شان را تغییر می‌دهند یا نه.
پروبیوتیک‌ها و دیگر مکمل‌ها به‌عنوان دارو توسط سازمان غذا و دارو تنظیم‌گری نمی‌شوند؛ بنابراین پرسش‌های زیادی بی پاسخ می‌ماند؛ مثل اینکه کدام‌یک مؤثرتراست، یا اصلا آیا آنچه ادعا می‌کنند درست است یا نه. پژوهش‌ها درباره توان بالقوه پروبیوتیک‌ها برای درمان چندین بیماری مزمن مانند درماتیت آتوپیک، کلسترول بالا و سندرم روده تحریک‌پذیر، به نتایجی متفاوت یا اثر محدود رسیده است.
شرکت دیگری، Tiny Health، بر پایه آزمون‌های خودش برندهای مکمل را توصیه می‌کند، اما آنها را نمی‌فروشد و از بازاریابی وابسته هم پولی دریافت نمی‌کند. این مرزبندی برای دکتر الیزا سونگ، مدیر ارشد پزشکی شرکت و متخصص اطفال با رویکرد تلفیقی، اهمیت داشت.
سونگ گفت: «کاملا روشن گفته بودم که Tiny Health نباید پروبیوتیک بفروشد، چون نباید چنین تضاد منافعی وجود داشته باشد.» او افزود: «باید علم را پاکیزه نگه داشت.»
برای بهبود سلامت روده به آزمایش نیاز ندارید
پزشکان هم‌نظرند که انجام آزمایشی از سر کنجکاوی چندان آسیبی ندارد، اما برای بهبود سلامت روده نیازی به آن نیست.
بنسن گفت: «من بر اساس این نتایج آزمایش، نه درمان را به‌طور چشمگیر تغییر می‌دادم و نه سراغ یک مشت مکمل گران‌قیمت می‌رفتم.»
به‌جای آن، تا آنجا که می‌توانید فیبر و پروتئینِ گیاهی مصرف کنید. خواب‌تان را بهتر کنید. بدنتان را به حرکت درآورید و برای علائم جدی روده‌ای مانند خون در مدفوع، یبوست و اسهالِ مداوم یا درد شدید به پزشک مراجعه کنید.
پژوهشگران به آینده‌ای امیدوارند که در آن درمان‌ها بتوانند مستقیما میکروبیوم را هدف قرار دهند، اما می‌گویند آن روز هنوز فرا نرسیده است.