کنفرانس سالانهٔ اقلیمی از ۱۰ تا ۲۱ نوامبر در شهر بلمِ برزیل برگزار خواهد شد.
ده‌ها هزار نفر قرار است در بلنِ برزیل برای COP30، کنفرانس سالانه اقلیمی سازمان ملل، گردهم آیند.
پس از یکی از گرم‌ترین سال‌های ثبت‌شده، بی‌شمار رویدادِ حدیِ آب‌وهوایی و آب‌شدنِ بی‌سابقه یخ‌ها، اهمیت این نشست بسیار بالاست. سازمان ملل می‌گوید انتشارِ گازهای گلخانه‌ای باعث خواهد شد دمای جهانی از ۱٫۵ درجه سانتی‌گراد فراتر رود؛ به‌احتمالِ زیاد طی دهه آینده.
امسال همچنین نمایندگانی از یکی از بزرگ‌ترین منتشرکنندگان گازهای گلخانه‌ای جهان، ایالات متحده، حضور نخواهند داشت. ترامپ در نخستین روز کاری خود در ژانویه ۲۰۲۵ روندِ خروجِ کشور از توافق پاریس را آغاز کرد؛ توافقی که آن را «کلاه‌برداری» توصیف کرد. خروجِ رسمی در ژانویه انجام خواهد شد.
هرآنچه باید درباره این اجلاس بدانید.
COP30 چیست؟
COP مخفف «کنفرانس طرف‌ها» است که منظور از «طرف‌ها» دولت‌های امضاکننده کنوانسیون چارچوب سازمان ملل درباره تغییرات اقلیمی (UNFCCC) هستند. این سی‌اُمین نشست از این دست است؛ از همین رو COP30 نامیده می‌شود.
این اجلاس سالانه که زیر نظر سازمان ملل برگزار می‌شود، رهبران جهان، دانشمندان، سازمان‌های غیردولتی و دیگر ذی‌نفعان را گرد هم می‌آورد تا درباره تلاش‌های جهانی برای مقابله با تغییرات اقلیمی گفت‌وگو کنند.
کنفرانس امسال ده سال از زمانی را علامت‌گذاری می‌کند که کشورها در توافق اقلیمی پاریس در COP21 گرد هم آمدند. این لحظه سرنوشت‌ساز اقلیمی شاهدِ تعهدِ نزدیک به ۲۰۰ کشور برای محدود کردن گرمایش جهانی به ۱٫۵ درجه سانتی‌گراد بالاتر از سطوح پیشاصنعتی بود.
COP30 چه زمانی برگزار می‌شود؟
اجلاس امسال از ۱۰ نوامبر تا ۲۱ نوامبر برگزار می‌شود.
رهبران جهان در ۶ و ۷ نوامبر به‌عنوان بخشی از اجلاس اقدام آب‌وهوایی رهبران جهان گردهم می‌آیند. این دوره مقدماتی است که در آن رؤسای کشورها پیش از آغازِ مذاکراتِ اصلی دیدار می‌کنند.
از آن پس گفت‌وگوها تا ۲۱ نوامبر ادامه خواهد داشت. بااین‌حال، دشواریِ دستیابی به توافق نهایی اغلب باعث می‌شود مذاکرات بیش از زمان‌بندیِ اعلام‌شده به درازا بکشد؛ سال گذشته در باکوِ جمهوری آذربایجان، COP29 رسماً ۳۵ ساعت پس از زمان پایانِ برنامه‌ریزی‌شده به پایان رسید.
طولانی‌ترین تأخیر در پایانِ یک COP مربوط به COP25 در مادریدِ ۲۰۱۹ بود که بیش از ۴۰ ساعت دیرتر خاتمه یافت.
COP30 کجا برگزار می‌شود؟
COP30 در بلنِ برزیل. هرچند کنفرانس پیش‌تر در آمریکای جنوبی برگزار شده، این نخستین بار است که به برزیل می‌آید. همچنین نخستین بار است که گروه‌ها در جنگل‌های آمازون گردهم می‌آیند.
سازمان‌دهندگان برزیلی، کنفرانس امسال را «کوپِ جنگل» نامیده‌اند و رئیس‌جمهوری برزیل، لوئیز ایناسیو لولا دا سیلوا، نیز این سال را «کوپِ حقیقت» اعلام کرده است.
چرا امسال بحث‌برانگیز است؟
به گفته آندره کوره‌آ دو لاگو، رئیس منصوبِ COP30، مکان برگزاری عمداً به‌گونه‌ای انتخاب شده تا رهبران جهان «به‌طور مستقیم با بحران اقلیمی روبه‌رو شوند». بلن در حاشیهِ جنگل آمازون واقع است؛ منطقه‌ای که از سوی تغییرات اقلیمی و جنگل‌زدایی تهدیدمی‌شود.
خودِ شهر به‌شدت در برابر تغییرات اقلیمی آسیب‌پذیر است: ۴۰ درصدِ آن پایین‌تر از سطح دریاست و بخشِ بزرگی از مردم در خیابان‌هایی بدون درخت زندگی می‌کنند. بلن همچنین یکی از فقیرترین مناطقِ برزیل است و بیشترِ ۲٫۵ میلیون ساکنش در زاغه‌ها زندگی می‌کنند.
با وجودِ دو سال زمانِ آماده‌سازی برای پذیرشِ میهمانان، از کمبودِ اقامتگاه‌های مقرون‌به‌صرفه پیش از اجلاس شکایت‌هایی مطرح شده است. گفته می‌شود برخی مالکان با هدفِ کسب سود از بازدیدکنندگانِ COP30، ساکنان را بیرون کرده‌اند.
اوایل امسال، ادعاهایی مبنی بر پاکسازی بخشی از جنگل برای ساختِ جاده‌ای با هدفِ بهبودِ دسترسی به مذاکراتِ بین‌المللی، جنجال‌های بیشتری برانگیخت. مسئولان COP30 ارتباطِ این پروژهٔ زیرساختی با کنفرانس را رد کردند.
دولتِ برزیل همچنین به‌تازگی مجوزِ حفاریِ نفت نزدیکِ رودخانه آمازون را صادر کرده است؛ مسئله‌ای که پرسش‌هایی درباره اعتبارِ اقلیمیِ کشور پیش از اجلاس به‌میان آورده است.
چه کسانی در COP30 حضور دارند؟
تا شنبه ۲ نوامبر، کمتر از ۶۰ رهبرِ جهان حضور خود را در کنفرانس امسال تأیید کرده بودند. این تعداد کمتر از سال‌های گذشته است؛ سال قبل حدود ۱۰۰ رهبر جهان برای COP29 به باکو در جمهوری آذربایجان سفر کردند.
رئیس شورای اروپا آنتونیو کوستا و رئیس کمیسیون اروپا اورزولا فون‌درلاین به بلن رسیده و در نشستِ پنج‌شنبه سخن گفتند. نخست‌وزیر بریتانیا، سر کیر استارمر، و شاهزاده ویلیام (از سوی پادشاه چارلز) نیز حضور دارند. دیگر رهبرانِ اتحادیه اروپا حاضر شامل رئیس‌جمهوری فرانسه امانوئل مکرون و صدراعظم آلمان فریدریش مرز می‌شوند.
رئیس‌جمهوری ایالات متحده، دونالد ترامپ، در اجلاس شرکت نخواهد کرد؛ با توجه به اظهارات اخیرش که تغییرات اقلیمی را «بزرگ‌ترین کلاه‌برداری» خوانده، این امر چندان هم شگفت‌انگیز نیست. او هیچ مقام ارشد دیگری را نیز به‌جای خود نخواهد فرستاد. ایالات متحده در ژانویه ۲۰۲۶ به‌طور رسمی از توافق پاریس خارج خواهد شد.
رئیس‌جمهوری چین، شی جین‌پینگ، نیز شرکت نمی‌کند اما هیئتی را به‌جای خود اعزام کرده است.
چه موضوعاتی بررسی می‌شود؟
COP30 ده سال پس از توافق پاریس و در مقطعی حیاتی برای برنامه‌های اقلیمیِ امضاکنندگانِ آن برگزار می‌شود. بخش اصلیِ این معاهده کشورها را ملزم می‌کند هر پنج سال تعهداتِ به‌روزشده‌ای موسوم به مشارکت‌های معین ملی (NDC) ارائه دهند که روشن می‌کند چگونه قصد دارند انتشارها را کاهش دهند و با تغییرات اقلیمی سازگار شوند.
از طرف‌ها خواسته شده بود مشارکت‌های معین ملیِ مربوط به ۲۰۳۵ را تا فوریهٔ امسال ارائه کنند، اما ۹۵ درصدِ دولت‌ها این ضرب‌الاجل را از دست دادند. سپس از آن‌ها خواسته شد تا پایان سپتامبر ارائه کنند، اما همچنان تنها ۶۰ طرف که ۶۳ درصدِ انتشارهای جهانی را پوشش می‌دهند توانستند به‌موقع اسناد خود را تحویل دهند. اتحادیه اروپا این هفته اهداف کاهشِ انتشارِ خود را نهایی کرد.
ارائه این برنامه‌ها احتمالاً بزرگ‌ترین چالشی بود که دولت‌ها پیش از اجلاس با آن روبه‌رو بودند و میزانِ جاه‌طلبیِ آن‌ها احتمالاً یکی از معیارهای سنجشِ موفقیتِ امسال خواهد بود.
یک تحلیل از سوی برنامه محیط‌زیست سازمان ملل (UNEP) پیش از COP30 نشان داده که اگرچه توافق پاریستا حدی اثرگذار بوده، برای کند کردنِ تغییرات اقلیمی به اقداماتی فراتر نیاز است.
«رهبران باید در بلن بر سر پاسخی قاطع در سطح جهانی برای جبران این کمبود به توافق برسند»، می‌گوید ملانی رابینسون، مدیرِ حوزه اقلیم، اقتصاد و مالی در مؤسسه منابع جهان.
در کنفرانس امسال درباره اقداماتی که برای محدود کردنِ افزایشِ دمای جهانی لازم است، مشارکت‌های معین ملیِ جدیدِ ارائه‌شده در سال جاری و میزانِ پیشرفتِ تعهداتِ مطرح‌شده در اجلاس سال گذشتهگفت‌وگو خواهد شد.
دیگر محورهای اصلی شامل سازگاری با اقلیم، اقیانوس‌ها، تأمین مالی، سوخت‌های فسیلی و جنگل‌ها خواهد بود.
با آغازِ گفت‌وگوها، پیامِ اصلی روشن است: زمان اندک است و اقدام فوری لازم. و غیبتِ آمریکا خبرِ خوبی برای سیاستِ اقلیمی نیست.
«پنجره فرصتِ اقدام به‌سرعت در حال بسته‌شدن است»، لولا در یک سخنرانی گفت. «نیروهای افراطی برای کسب برتریِ انتخاباتی، دروغ‌پردازی می‌کنند و نسل‌های آینده را در مدلی کهنه گرفتار می‌سازند؛ مدلی که نابرابری‌های اجتماعی و اقتصادی و تخریبِ محیط‌زیست را تداوم می‌بخشد.»