دانشمندان و مؤسسات در مواجهه با انفجار مصرف پلاستیک هشدار می‌دهند که صرف بازیافت کافی نخواهد بود. با توجه به اینکه پلاستیک‌ها اکنون در همه جای محیط زیست و حتی در بدن ما وجود دارند، برای مقابله با آلودگی پلاستیک به کاهش مصرف آن و گزینه‌های جایگزین نیاز است.
هر ساله، جهان مقادیر بی‌سابقه‌ای پلاستیک تولید می‌کند. طبق گزارش سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD)، در سال ۲۰۲۱ بیش از ۴۰۰ میلیون تن پلاستیک در سراسر جهان تولید شده است که دو برابر مقدار تولید شده در اوایل دهه ۲۰۰۰ است. اگر هیچ تغییری رخ ندهد، مصرف پلاستیک تا سال ۲۰۶۰ می‌تواند سه برابر شود.
مشکل این است که بازیافت با این شتاب همگام نیست. طبق داده‌های OECD، حدود ۹ درصد از زباله‌ها بازیافت می‌شوند، ۱۹ درصد سوزانده می‌شوند و تقریباً سه چهارم آنها به محل دفن زباله فرستاده می‌شوند یا در طبیعت دفع می‌شوند.
زباله‌های پرتعداد... و نامرئی
بسته به ترکیبات پلاستیک‌ها، بین ۲۰ تا ۵۰۰ سال طول می‌کشد تا تجزیه شوند، اما لزوماً ناپدید نمی‌شوند. حتی وقتی تکه‌تکه می‌شوند، میکروپلاستیک‌ها را، که ذراتی کوچکتر از ۵ میلی‌متر هستند، از خود به جا می‌گذارند.
این بقایای اشیای پلاستیکی روزمره، اقیانوس‌ها، خاک‌ها، رودخانه‌ها و موجودات زنده مانند ماهی‌ها و بدن انسان‌ها را مورد هجوم قرار می‌دهند. تحقیقاتْ وجود آنها را در آب آشامیدنی، شیر مادر و حتی خون انسان ثابت کرده است. تعداد فزاینده‌ای از تحقیقات علمی
نسبت به خطرات آنها که سلامت انسان را تهدید می‌کند، هشدار می‌دهد.
اروپا می‌خواهد جلوی موج زباله را بگیرد
اتحادیه اروپا در مواجهه با این وضعیت، در سال‌های اخیر مجموعه‌ای از اقدامات را انجام داده است:
• از سال ۲۰۲۱، ممنوعیت پلاستیک‌های یکبار مصرف در مورد برخی از رایج‌ترین انواع این پلاستیک‌ها مانند کیف، نی و کارد و چنگال که به راحتی قابل جایگزینی هستند اعمال شده است.
• مقررات جدید بسته‌بندی با هدف کاهش بسته‌بندی بیش از حد و بهبود قابلیت بازیافت بسته‌بندی وضع شده‌اند.
• افزودن عمدی میکروپلاستیک‌ها در برخی از لوازم آرایشی، شوینده‌ها و محصولات صنعتی از طریق قانون REACH اروپا محدود شده است.
• پیش‌نویس آیین‌نامه‌ای در مورد حمل و نقل دریایی با هدف به حداقل رساندن رهاسازی پلت‌های صنعتی به منظور جلوگیری از آلودگی میکروپلاستیک تهیه شده است.
• دستورالعمل چارچوب استراتژی دریایی که هدف آن، حفاظت از اکوسیستم‌های دریایی در برابر زباله‌های دریایی است، در حال حاضر در دست بازنگری است.
اتحادیه اروپا همچنین پروژه‌های تحقیقاتی متعددی را با هدف توسعه جایگزین‌های زیست‌منبع و زیست‌تخریب‌پذیر برای پلاستیک‌های سنتی تأمین مالی می‌کند. این مورد در مورد پروژه SEALIVE که توسط مرکز تحقیقات ITENE واقع در والنسیا هدایت می‌شود، و پروژه R3pack صدق می‌کند.
بروکسل همچنین قصد دارد عملکرد اقتصادی سیستم‌های استفاده مجدد را بهینه کند تا تا سال ۲۰۳۰ به بسته‌بندی‌های ۱۰۰ درصد قابل استفاده مجدد یا قابل بازیافت در بازار دست یابد.
به سوی یک معاهده بین‌المللی در مورد پلاستیک‌ها
اتحادیه اروپا فراتر از مرزهای خود، به طور فعال برای یک توافق جهانی الزام‌آور در مورد آلودگی پلاستیک تلاش می‌کند. پیش‌نویس این پیمان از سال ۲۰۲۵ در دست مذاکره بوده و گزارش‌ها حاکی از آن است که دو دیدگاه در این زمینه مطرح شده است:
• یک ائتلاف «با جاه‌طلبی بالا» با بیش از ۱۰۰ عضو از جمله اتحادیه اروپا، رواندا، نروژ و پرو، از الزام قانونی که کل چرخه عمر پلاستیک‌ها (اقدامات بالادستی و پایین‌دستی) را پوشش دهد، حمایت می‌کند.
• سایر کشورها، از جمله تولیدکنندگان بزرگ نفت، مایلند که این توافق بر اقدامات پایین دستی مانند مدیریت پسماند و بازیافت تمرکز کند.
اقدامات بالادستی، که موضوع بحث‌های داغ هستند، عبارتند از:
• تولید و مصرف پایدار پلاستیک‌ها؛
• رسیدگی به مسائل مربوط به اقلام پلاستیکی مشکل‌ساز (مانند پلاستیک‌های یکبار مصرف)؛
• کاهش مواد شیمیایی که بیشترین نگرانی را ایجاد می‌کنند.
دور بعدی مذاکرات از ۵ تا ۱۴ آگوست ۲۰۲۵ در ژنو برگزار خواهد شد.