در روستاهای دورافتاده‌ای از پاکستان، جایی که دسترسی به اینترنت محدود است و نرخ سواد پایین، زنان جوانی با ساز و آواز آگاهی‌بخشی درباره بحران اقلیمی را آغاز کرده‌اند. آن‌ها علم اقلیم را به زبان موسیقی ترجمه کرده‌اند، به زبانی که همه می‌فهمند.
آگهی
یکی از این زنان «شام بَهای» است؛ خواننده‌ای ۱۸ ساله از ایالت سند که با شروع آوازهایش، سکوت بر کوچه‌های خاکی روستا سایه می‌اندازد.
صدای زلال او در میان خانه‌های گِلی و مسیرهای پر گرد و غبار طنین می‌اندازد. همراه با همان بادهایی که درباره‌شان می‌خواند؛ بادهایی که حالا زودتر می‌وزند، سخت‌تر و داغ‌تر.
او به زبان سندی می‌خواند: «ما مردم جنوب هستیم. بادها از شمال می‌وزند. بادها سردند و گرم. دلم سوخت از دیدن خانه‌های ویران در باران. ای یار، زودتر به خانه بازگرد.»
آوازی برای سیل‌زدگان
شام متولد ایالت سند است؛ جایی که در جریان سیل‌های ویرانگر سال ۲۰۲۲ میلیون‌ها نفر آواره شدند. او در دو سال گذشته روستا به روستا رفته و با بهره‌گیری از موسیقی سنتی و محلی، دانش تغییرات اقلیمی را به زبان مردم کوچه و بازار بیان کرده است.
او می‌گوید: «وقتی پیام را با موسیقی منتقل می‌کنیم، مردم بهتر درک می‌کنند. برایشان ملموس‌تر است.»
شام هر اجرا را با آهنگ‌های شاد محلی آغاز می‌کند تا جمعیت را جذب کند، سپس به سراغ تصنیف‌هایی می‌رود که درباره سیل، کوچ اجباری و اندوه اقلیمی است.
به گفته خودش، این پیام‌ها اثرگذار بوده‌اند: «مردم به توصیه‌های ما عمل می‌کنند. درخت می‌کارند، خانه‌هایشان را مقاوم می‌کنند. زنان و کودکان بیشترین آسیب را در این شرایط می‌بینند.»
رپ به‌عنوان مقاومت
در کنار موسیقی سنتی، رپ نیز به ابزار اعتراض و آگاهی‌بخشی تبدیل شده است. «عروج فاطمه»، که خود را «دختر سندی» می‌نامد، رپر و فعالی اجتماعی است که از تجربه شخصی خود الهام می‌گیرد.
عروج پس از آن‌که خانه‌اش در جریان سیل‌های ۲۰۲۲ و دوباره در ۲۰۲۴ ویران شد، به سراغ رپ رفت. در کشوری که رپ هنوز در حاشیه است و رپر زن تقریبا دیده نمی‌شود، عروج با آهنگ‌های جسورانه‌اش درباره حقوق زنان، فساد و بی‌عدالتی اقلیمی جایگاهی برای خود به دست آورده است.
در یکی از قطعات تند و بی‌پروای او که پس از سیل بلوچستان نوشته شد، چنین می‌شنویم: «جاده‌ها سوراخ شده، ویران شده. من حقیقت را می‌گویم. آیا خشمت را بر من می‌بارانی؟ دولت بلوچستان کجا بود وقتی سیل آمد؟ قلم من تشنه عدالت است... این یک ترانه نیست، این یک انقلاب است.»
اجرای این قطعه در جشنواره‌ها و انتشار گسترده‌اش در شبکه‌های اجتماعی، نام عروج را به جریان اصلی رساند. اکنون او به همراه خواهرش، خانزادی، تمام‌وقت فعالیت می‌کند؛ از درخت‌کاری و آگاهی‌رسانی در جوامع روستایی گرفته تا مطالبه‌گری از مسئولان محلی.
به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
زنان در خط مقدم بحران
به باور عروج، تغییرات اقلیمی پیش از همه زنان را هدف قرار می‌دهد: «زن‌ها هستند که دنبال آب می‌روند، از دام مراقبت می‌کنند، بچه بزرگ می‌کنند. وقتی فاجعه‌ای مثل سیل رخ دهد، آن‌ها اولین کسانی هستند که گرسنه می‌مانند و آخرین کسانی که شنیده می‌شوند.»
در مناطقی مانند سند، جایی که تنها حدود ۳۸٪ از مردم باسواد هستند و بیشتر مردم به زبان سندی صحبت می‌کنند، موسیقی پلی است میان دانش اقلیمی و زندگی روزمره مردم. موسیقی در واقع رسانه‌ای است که می‌تواند بدون واسطه، آگاهی را منتقل کند.
چه با لحن اندوهناک تصنیف‌های سندی، چه با طنین خشم‌آلود رپ، این زنان جوان پاکستانی یک پیام مشترک دارند: زمین در خطر است و اگر ما نخوانیم، چه کسی صدای طبیعت خواهد بود؟