پس از دو هفته مذاکره، نشست آب و هوایی سازمان ملل که امسال به میزبانی برزیل برگزار شد، روز شنبه با قطعنامه‌ای پایان یافت که برخی آن را ضعیف و برخی دیگر آن را پیشرفت خواندند.
توافقی که در کنفرانس COP30 نهایی شد، بودجه بیشتری را برای کمک به کشورها برای سازگاری با تغییرات اقلیمی در نظر گرفت اما فاقد برنامه‌های صریح برای گذار از سوخت‌های فسیلی مانند نفت، زغال سنگ و گاز بود که کره زمین را گرم می‌کنند.
این کنفرانس به اندازه‌ای که دانشمندان فکر می‌کردند جهان به آن نیاز دارد، موثر نبود. به آن اندازه که فعالان و مردم بومی درخواست کرده بودند نیز معنادار نبود. تعداد کمی از کشورها به آنچه می‌خواستند، دست یافتند و حتی محل برگزاری کنفرانس آتش گرفت.
در ادامه نکات کلیدی درباره نتایج دو هفته مذاکرات ارائه می‌شود.
جزئیات مبارزه با تغییرات اقلیمی مشخص شد
مدت یک دهه است که رهبران روی چگونگی مبارزه با تأثیرات ناشی از تغییرات شدید آب و هوایی و افزایش سطح دریاها کار می‌کنند. قرار بود که هر کشور برنامه‌های ملی اقلیمی خود را در موضوع چگونگی مبارزه با این تغییرات به کنفرانس ارائه دهد تا مورد ارزیابی گروهی قرار بگیرند.
بیشتر کشورها در این موضوع نمره خوبی نگرفتند و برخی حتی برنامه خود را تحویل ندادند.
برزیل، میزبان کنفرانس اقلیمی معروف به COP30، در تلاش بود تا آنها را به همکاری در مورد مشکل‌ترین مسائل مانند محدودیت‌های تجاری مرتبط با تغییرات آب و هوایی، بودجه برای راه‌حل‌های اقلیمی، برنامه‌های ملی مبارزه با این تغییرات و شفافیت بیشتر در اندازه‌گیری پیشرفت‌ها ترغیب کند.
بیش از ۸۰ کشور سعی کردند یک راهنمای دقیق برای حذف تدریجی سوخت‌های فسیلی برای چند دهه آینده ارائه دهند. برنامه‌هایی نیز در موضوعاتی مانند جنگل‌زدایی، جنسیت و کشاورزی وجود داشت.
توافق میان کشورها ضعیف ارزیابی شد
درنهایت کشورها به چیزی رسیدند که منتقدان آن را مصالحه‌ای ضعیف می‌نامند.
شرکت کنندگان موافقت کردند که مبلغ وعده داده شده برای کمک به کشورهای آسیب‌پذیر را برای سازگاری با تغییرات اقلیمی سه برابر کنند. اما عملی شدن این کار نیز پنج سال زمان خواهند برد. برخی از کشورهای جزیره‌ای آسیب‌پذیر گفتند که از حمایت مالی خوشحال هستند.
سند نهایی نیز شامل نقشه راهی برای «دوری از سوخت‌های فسیلی» نبود و بسیاری را عصبانی کرد.
پس از دستیابی به توافق، آندره کوریا دو لاگو، رئیس کنفرانس گفت که برزیل یک گام بیشتر برمی‌دارد و نقشه راه خود را در این باره خواهد نوشت. همه کشورها به این ابتکار نپیوستند؛ با این وجود اعلام کردند که سال آینده برای گفتگو ویژه در مورد «حذف تدریجی سوخت‌های فسیلی» تشکیل جلسه خواهند داد.
در چهارچوب توافق امسال، توافقات کوچک‌تری در مورد شبکه‌های انرژی و سوخت‌های زیستی گنجانده شد.
واکنش‌ها از خوشحالی تا عصبانیت متغیر بود
ایلانا سید، رئیس اتحاد کشورهای جزیره‌ای کوچک می‌گوید: «با توجه به آنچه انتظار داشتیم و آنچه به دست آوردیم، خوشحال بودیم.»
اما خیلی‌ها هم دلسرد شدند. در جلسه پایانی کنفرانس، برخی کشورها در موضوع سوخت‌های فسیلی به تندی به دیگران حمله کردند و حرف‌های تندی رد و بدل شد.
خوان کارلوس مونتری گومز، نماینده دولت پاناما می‌گوید: «روشن بگویم؛ COP و دیگر برنامه‌های سازمان ملل برای ما کار نمی‌کنند. آنها هرگز برای ما کار نکرده‌اند و امروز، بگونه‌ای تاریخی ما را ناامید می‌کنند.»
جیووه عبدالای، وزیر محیط زیست و تغییرات اقلیمی سیرالئون نیز گفت: «COP30 خواسته‌های آفریقا را محقق نکرد؛ اما کمی پیشرفت هم داشت. با این وجود هنوز در سطح کف درخواست‌ها هستیم و نه سقف آنها.»
او گفت نتیجه واقعی مذاکرات اقلیمی امسال را باید زمانی دید که این پروژه‌ها یه واقعیت تبدیل می‌شوند تا از جان و معیشت مردم محافظت کنند.
مذاکرات درباره جنگل‌های بارانی آمازون
شرکت‌کنندگان در این نشست، گرما و رطوبت شدید آمازون و باران‌های شدیدی را که باعث آبگرفتگی پیاده‌روها شد، تجربه کردند.
برگزارکنندگانی که شهر بلم (Belem) در حاشیه جنگل‌های بارانی را به عنوان شهر میزبان انتخاب کرده بودند، قصد داشتند کشورها را از نزدیک با تاثیرات تغییرات اقلیمی آشنا کنند و اینکه چه خطراتی را به همراه دارد و چه اقداماتی برای متوقف کردن آن باید انجام شود.
با این وجود، پایان دو هفته مذاکره نشان داد که رسیدن به یک همکاری جهانی در مورد مسائلی که همه را تحت تأثیر قرار می‌دهد، به‌ویژه افراد فقیر، مردم بومی، زنان و کودکان در سراسر جهان، چقدر دشوار است.
جاسپر اینونتور، مذاکره‌کننده سابق از فیلیپین می‌گوید: «در آغاز این کنفرانس، سطح بالایی از جاه‌طلبی وجود داشت. ما با هیجان بسیاری شروع کردیم، اما با ناله‌هایی از ناامیدی به پایان رساندیم.»
مردم بومی، جامعه مدنی و جوانان
یکی از شعارهای کنفرانس تغییرات آب و هوایی برزیل «کنفرانس تغییرات اقلیمی برای مردم بومی» بود. با این حال، برخی از اعضای این گروه‌ها به این نتیجه رسیدند که برای شنیده شدن، چاره‌ای جز مبارزه نیست.
معترضان گروه‌های بومی دو بار کنفرانس را مختل کردند تا خواستار جایگاه بزرگتری در میز مذاکره شوند.
در حالی که حقوق مردم بومی رسماً در دستور کار نبود، درنهایت تایلی ترنا، یک زن بومی از قوم ترنا در برزیل گفت که از متن نهایی راضی است زیرا برای اولین بار شامل پاراگرافی است که به حقوق بومیان اشاره می‌کند.
او گفت: «توافق نهایی کمی آشفته است، اما از دیدگاه ما خوب است که برخی کشورها واکنش نشان داده‌اند.»