در دهه‌های میانی قرن بیستم، آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) مجموعه‌ای پروژه‌های سری و گاه جنجالی را تأمین مالی می‌کرد؛ از آزمایش‌های دارویی بر روی انسان تا پژوهش‌های تسلیحاتی غیرمتعارف. یکی از این پروژه‌ها اما به هنگام افشا شدن، شگفتی بسیاری را برانگیخت.
آگهی
در جریان تحقیقات پس از جنگ سرد، یک کمیته سنای آمریکا از وجود برنامه‌هایی محرمانه پرده برداشت که در میان آن‌ها ابزار مرگباری موسوم به «تفنگ حمله قلبی» موجود بود؛ سلاحی که با شلیکِ دارتِ حاوی سم، مرگ را شبیه یک سکته قلبی طبیعی نشان می‌داد.
این پروژه در واقع سمی بود که مرگی ظاهرا طبیعی ایجاد می‌کرد. سم تولیدشده، که گزارش‌ها از آن به عنوان «ساکسیتوکسین» یاد می‌کنند، در دارت منجمدی قرار می‌گرفت که پس از نفوذ به بدن ذوب می‌شد و عامل سمی وارد خون می‌گردید؛ سپس خیلی سریع تجزیه می‌شد و ردی برجای نمی‌گذاشت.
در واقع سم ساکسیتوکسین، که از جلبک‌های دریایی گرفته می‌شود، با کمک دارت از لباس عبور می‌کرد و فقط نقطه‌ای کوچک روی پوست باقی می‌گذاشت. این سم سپس در بدن جذب می‌شد و باعث ایست قلبی می‌گردید.
اطلاعات درباره این سلاح در پی افشاگری‌های روزنامه‌نگارانی همچون سیمور هرش و تحقیقات بعدی توسط «کمیته چرچ» در اوایل دهه ۱۹۷۰ فاش شد.
اعضای کمیته در جریان جلسه‌ای در کنگره برای نمایندگان نمونه‌ای از این سلاح را به نمایش گذاشتند؛ اسلحه‌ای که از نظر ظاهری شبیه یک کلت ۱۹۱۱ بود، اما برای شلیک دارت‌های ویژه‌ای مجهز شده بود.
یافته‌های کمیته چرچ؛ گستره‌ای از تخلفات اطلاعاتی
کمیته سنای تحت هدایت فرانک چرچ در پی انتشار گزارش‌های افشاگرانه دریافت که آژانس‌های اطلاعاتی آمریکا دست‌کم به‌صورت سیستماتیک و برای مدتی طولانی اقدام به اجرای برنامه‌هایی کرده‌اند که مرز قانون و اخلاق را درنوردیده‌اند.
از جمله موارد گزارش‌شده شنود و نظارت گسترده بر آمریکایی‌ها، باز کردن مکاتبات داخلی بدون مجوز و برنامه‌هایی برای ترور رهبران خارجی از جمله نام‌های برجسته‌ای چون فیدل کاسترو، پاتریس لومومبا و دیگران بود.
یکی از قابل‌توجه‌ترین بخش‌های این گزارش‌ها، تلاش‌هایی بود که برای توسعه روش‌های ترور «پنهان» انجام شده بود؛ از جمله استفاده از سمومی که پس از مرگ شواهدی کمی از تلفات ناشی از سم برجای می‌گذارند و تشخیصِ علت مرگ را دشوار می‌سازند.
هرچند هیچ‌گاه سندی مبنی بر استفاده سازمان سیا از این سلاح منتشر نشده، با این حال بر پایه سابقه واقعی این سازمان در تلاش برای ترور فیدل کاسترو (با سیگار سمی، لباس غواصی آلوده)، «تفنگ حمله قلبی» بعدها در میان مردم به عنوان یکی از این ابزارها تصور شد.
به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
واکنش و پیامدها
پس از افشاگری‌های کمیته چرچ و بازتاب گسترده عمومی، دولت‌های متوالی آمریکا، از جمله دولت جرالد فورد و بعدها رونالد ریگان، مجموعه‌ای از محدودیت‌ها و دستورالعمل‌های اجرایی را برای ممنوعیت اجرای ترورهای هدفمند از سوی سازمان‌های اطلاعاتی وضع کردند.
این تغییرات نشان‌دهنده واکنش رسمی به نگرانی‌های حقوقی و اخلاقی بود که پرونده‌های مرتبط با برنامه‌های سری اطلاعاتی ایجاد کرده بود.
با این حال گزارش‌ها حاکی است که تلاش‌ها برای دست‌یابی به ابزارهای مؤثر بدون‌شهود ادامه داشت و سرنوشت نهایی برخی از این برنامه‌ها و حتی خود «تفنگ حمله قلبی» همچنان نامشخص است.