هر ماه فناوری کنترل این شناورها پیشرفته‌تر می‌شود. نیروهای اوکراین توانسته‌اند ناوگان روسیه در دریای سیاه را از بخش غربی این دریا عقب برانند و در سال ۲۰۲۳ گذرگاهی امن برای صادرات حیاتی غلات باز کنند.
آگهی
شهپادهای دریایی مخفف «شناور هدایت‌پذیر از دور» یا «وسایل نقلیه سطحی بدون سرنشین» روند جنگ در دریای سیاه و رودخانه‌های منتهی به آن را دگرگون کرده‌اند. با این حال، نیروی دریایی اوکراین هیچ کشتی بزرگی ندارد و اکنون تنها یکی از شاخه‌های دستگاه‌های امنیتی است که در دریا، رودخانه‌ها و دلتاهای پوشیده از نی‌زار با روس‌ها می‌جنگد.
نشست‌های اخیر میان آمریکا، روسیه و اروپا هیچ توافقی برای پایان جنگ اوکراین به همراه نداشت. در خشکی، نیروهای اوکراینی پیشروی‌های روسیه را در جبهه شرق به بهای خونین ولی آهسته محدود کرده‌اند. در دریا نیز پهپادها، موشک‌ها و قایق‌های کوچک اوکراینی مانع از حضور روس‌ها می‌شوند.
کاربری مختلف شهپادهای اوکراینی
در پایگاهی در منطقه میکولایف، اعضای «گردان باراکودا» با پهپادهای شناسایی حرکت نیروهای روس را در شهر اولشکی، واقع در کرانه مقابل رود دِنیـِپـِر، در برابر شهر اوکراینی خرسون زیر نظر دارند. دوربین این شهپاد چنان قوی است که هنگام بزرگ‌نمایی تصویر یک اردک تمام صفحه را پر می‌کند.
در جای دیگر، مردان مین‌هایی می‌سازند تا در دهانه رودخانه‌ها کار بگذارند و مانع نفوذ نیروهای روس به عمق خاک اوکراین شوند. در یک انبار، مهندسان و جوشکاران در حال ساخت شهپاد هستند. نوعی از آن برای تخلیه مجروحان طراحی شده، دیگری به شکل باریک و سبک، ویژه حملات انتحاری به اهداف بزرگ دریایی یا زیرساختی است. برخی نیز حامل مواد منفجره یا مجهز به راکت‌انداز و همچنین سکوی پرتاب برای نزدیک کردن پهپادهای پرنده به هدف هستند.
این گردان نه بخشی از نیروی دریایی که جزء نیروی زمینی است. دفاع اوکراین بر آب‌ها، بر عهده شبکه‌ای از سازمان‌های مختلف است که به‌طور غیررسمی همکاری میکنند. سرویس اطلاعات نظامی (HUR) و سرویس امنیت داخلی (SBU) هر دو عملیات شهپادی خود را به طور جداگانه و گاهی حتی بدون اطلاع نیروی دریایی اجرا میکنند. برخلاف فرماندهان ارشد دریایی، رؤسای این سازمان‌های اطلاعاتی بازیگران سیاسی پرنفوذی هستند و معمولاً توانایی بیشتری برای جلب توجه رسانه‌ای دارند.
۸۰ درصد از خط ساحلی اوکراین زیر کنترل روسیه است
تا سال ۲۰۱۴ نیروی دریایی اوکراین در کریمه مستقر بود. با اشغال این شبه‌جزیره از سوی روسیه، بیشتر کشتی‌های اوکراین از دست رفت و دو سوم پرسنل آن جدا شدند. در آغاز تهاجم روسیه در سال ۲۰۲۲، ناوگان اوکراین کشتی‌های باقی‌مانده خود از جمله آخرین ناو محافظ (فریگیت) خود را نیز از دست داد؛ آن هم به این دلیل که خود اوکراینی‌ها آن را غرق کردند تا به دست روس‌ها نیفتد. امروز ۸۰ درصد از خط ساحلی اوکراین زیر کنترل روسیه است.
موفقیت‌های دریایی اوکراین
با این حال، نیروی دریایی اوکراین در همان سال ۲۰۲۲ مانع هرگونه عملیات آبی ـ خاکی بزرگ روسیه شد. در آوریل همان سال، این نیرو با موشک‌های ساخت داخل، توانست رزم‌ناو سنگین «موسکوا» به عنوان پرچمدار ناوگان دریای سیاه روسیه را غرق کند. این موفقیت روحیه اوکراینی‌ها را به شدت تقویت کرد. پس از آن، اوکراین توانست ناوگان روسیه را از پایگاه‌هایش در کریمه بیرون کند.
به گفته هانا شلست، تحلیلگر اهل اودسا، بزرگ‌ترین موفقیت‌ها زمانی به دست آمده‌اند که نیروی دریایی و دیگر سرویس‌ها با یکدیگر همکاری کرده‌اند. سرویس امنیت داخلی اوکراین از شهپادها استفاده می‌کند و عملیات یورشی انجام می‌دهد، اما همچنان به مشاوره متخصصان دریایی برای ناوبری نیاز دارد.
به فیسبوک یورونیوز فارسی بپیوندید
افزون بر این، برای عملیات بزرگ، شهپادهای اوکراین متکی بر اطلاعات ماهواره‌ای آمریکا هستند؛ حمایتی که اگر قطع شود، آسیب جدی خواهند دید. دمیترو پلتنچوک، سخنگوی نیروی دریایی تأکید می‌کند که واحدهای دریایی حتی در خشکی نیز در کنار سربازان می‌جنگند.
آندری ریزنکو، کاپیتان پیشین نیروی دریایی، در حالی که نقشه دریای سیاه را نشان می‌دهد هشدار می‌دهد بیرون راندن روس‌ها از بخش غربی دریا به معنای تسلط اوکراین بر آن نیست. او می‌گوید کریدور صادرات غلات درست کنار ساحل قرار دارد و قایق‌های کوچک اوکراینی باید برای پاک‌سازی مین‌ها مدام آن جا را جست‌وجو کنند.
با این حال، در باقی این «منطقه خاکستری» هیچ‌یک از ناوهای اوکراینی یا روسی نمی‌توانند تردد کنند. روس‌ها همچنان می‌توانند با موشک و پهپاد به اودسا حمله کنند و بنادر رودخانه‌ای میکولایف و خرسون همچنان برای کشتی‌رانی غیرقابل استفاده هستند. روسیه نیز اکنون در حال توسعه شهپادهای خود است و توان بیشتری برای مقابله با پهپادهای اوکراینی پیدا کرده است.
«ناوگان پشه‌ای»
آقای ریزِنکو یادآوری می‌کند که در سال ۲۰۱۸ بخشی از یک گروه کارشناسی بوده که استدلال آن‌ها این بوده که اوکراین نیازی به کشتی‌های بزرگ جدید ندارد، بلکه باید «ناوگان پشه‌ای/mosquito fleet» متشکل از قایق‌های کوچک و سریع و نیز شهپادها ایجاد کند. این چشم‌انداز اکنون به واقعیت بدل شده است. از سال ۲۰۲۲ حدود ۱۰۰ قایق تندرو کوچک از سوی متحدان به اوکراین تحویل داده شده است.
امروز نیروی دریایی کشورهای مختلف جهان جنگ دریای سیاه را زیر نظر دارند تا درس بگیرند چگونه باید از کشتی‌هایشان دفاع کنند؛ کشتی‌هایی که آشکارا در برابر حملات این شناورهای سطحی بدون سرنشین بسیار آسیب‌پذیرتر شده‌اند. برای اوکراین، کارآمدی شهپادها علیه ناوهای سنگین امیدبخش بوده است. اما برای متحدانش، این روند نگران‌کننده است.