دانشمندان روشی غیرتهاجمی را ابداع کردند که مشخص می‌کند آیا بدن بیمار، عضو پیوند زده شده اعم از کلیه، کبد، ریه یا قلب را پس می‌زند یا نه.
آگهیدر این روش، دانشمندان از نوعی آزمایش خون برای درک زودهنگام این که آیا بدن فرد، عضو پیوند شده را پذیرفته یا رد می‌کند، بهره می‌گیرند.
دانشمندان امیدوارند با تحقیقات بیشتر و به کمک نشانگرهای زیستی (بیومارکر) تازه شناسایی شده، بتوانند انواع مختلف رد عضو و پیامدهای آن از جمله مشکلات ایمنی و تأمین خون ناکافی را تشخیص دهند.
میزان پذیرش پیوندها در اندام‌های مختلف، متفاوت است و بطور متوسط، نرخ موفقیت درازمدت این پیوندها برای ریه‌ها ۵۹ درصد، کبد ۸۰ درصد، کلیه‌ها ۸۲ درصد و قلب ۷۳ درصد است.
پس زدن یک عضو پیوندی، می‌تواند در هر زمانی پس از عمل جراحی، حتی سال‌ها بعد آن اتفاق بیفتد و به این ترتیب تهدیدی مادام‌العمر برای بیماران است.
معمولاً پزشکان زمانی به پس زده شدن یک پیوند مشکوک می‌شوند که نشانه‌هایی دیده شود که اندام مورد نظر با ظرفیت کامل کار نمی‌کند. اما گاهی نیز ممکن است هیچ علامتی قبل از شکست پروژه پیوند دیده نشود و در این حالت، بیوپسی تهاجمی یا بافت‌برداری تنها راه برای تشخیص دقیق آن چیزی است که در حال وقوع است.
با این وجود در سال‌های اخیر، تحقیقات زیادی انجام شده تا شاید نشانه‌هایی از پس زدن عضو پیوند شده را از مسیر خون یا ادرار بیمار پیدا کنند تا دیگر نیاز به جراحی دیگری نباشد.
اکنون دانشمندان نشانگرهای زیستی بالقوه‌ای را شناسایی کردند که احتمالا می‌تواند رد برخی از انواع اندام پیوندزده شده را پیش‌بینی کنند؛ البته این تحقیقات هنوز به مرحله آزمایش بالینی نرسیده است.
این تحقیقات به رهبری «هری رابرتسون» از دانشگاه سیدنی در حال انجام است و در جریان آن ۵۴ مجموعه از داده‌های مربوط به ۴۰ پیوند کلیه، ۵ پیوند ریه، ۵ پیوند کبد و ۴ پیوند قلب مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.
این تیم پژوهش با مقایسه نمونه‌های اولیه خون هر بیمار با نمونه‌های حاصل از بیوپسی، ۱۵۸ ژن را شناسایی کردند که وضعیت آنها در صورت رد اندام پیوندزده شده، متفاوت بودند.
هری رابرتسون در این باره می‌گوید: «این کشف بسیار مهم است؛ زیرا به ما امکان می‌دهد تا راهبردهایی را برای افزایش میزان موفقیت در همه پیوندها توسعه دهیم.»
برخی از این بیومارکرها، در ترشح پروتئین‌هایی که گلبول‌های سفید را تحریک می‌کنند، آنزیم‌هایی که در مرگ سلولی نقش دارند، فعالیت گیرنده‌های روی سلول‌هایی که اجازه ورود و خروج مواد را می‌دهند و درنهایت فعالیت سلول‌های مغز استخوان که درگیر پاسخ‌های ایمنی هستند، نقش دارند.
این تیم همچنین یک وبسایت تعاملی ایجاد کرده که به دانشمندان در سراسر جهان اجازه می‌دهد تا نشانگرهای زیستی احتمالی رد پیوند را با روش‌های دیگر مقایسه کنند و یک ارزیابی استاندارد شده را ارائه دهند.
هری رابرتسون می‌گوید: «این کار منجر به ایجاد "اصولی" برای انجام نوعی آزمایش خون جهانی خواهد شد که می‌تواند احتمال پس زدن پیوند را قبل از وقوع آن پیش‌بینی کند و به طور بالقوه استاندارد جدیدی در علم پزشکی به وجود می‌آورد.»
از سال ۱۹۸۹ میلادی نرخ دوام یک ساله پیوند کلیه، رایج‌ترین پیوند عضو، بسیار بهبود یافته، اما نرخ بقای طولانی‌مدت آن تغییری نکرده است. بخشی از مشکل به این دلیل است که پزشکان هنوز راهی برای ارزیابی مطمئن و آسان اولین روزهای پس زدن عضو پیدا نکرده‌اند.
به این ترتیب، بسیاری از بیماران که سال‌ها برای پیوند منتظر بودند و درنهایت پیوندی را از یکی از عزیزان یا اهداکنندگان متوفی دریافت کردند، بقیه عمر خود را با نگرانی در مورد سلامت آن عضو سپری می‌کنند.
آگهیبه همین دلیل است که یافتن راهی برای انجام یک آزمایش خون قابل اعتماد و نظارت از این مسیر بر وضعیت پیوند و احتمال پس زدن، می‌تواند شرایط را برای بیماران و پزشکان بهتر کند.
گزارش این تحقیق در نشریه Nature Medicine منتشر شده است.