پس از شش هفته درگیری میان اسرائیل و حماس که مناطق وسیعی از غزه را ویران کرده و هزاران کشته برجای گذاشته، دو طرف سرانجام با آتش‌بس چهار روزه موافقت کردند. مفاد این آتش‌بس چیست و پس از آن چه روی خواهد داد؟
آگهیاز ۷ اکتبر که حماس به جنوب اسرائیل حمله کرد و ۱۲۰۰ نفر را کشت، ارتش اسرائیل بی‌امان غزه را با حملات هوایی و زمینی بمباران کرده و بیش از ۱۴ هزار فلسطینی که بیشتر آنها زن و کودک بودند را کشته است. حدود یک میلیون و ۷۰۰ هزار فلسطینی توسط ارتش اسرائیل آواره و مجبور شده اند به مناطق جنوبی نوار غزه فرار کنند.
اما درباره توافق آتش‌بس چهار روزه چه می‌دانیم؟
اسرائیل و حماس بر سر چه چیزی توافق کرده‌اند؟
هر دو طرف با توقف چهار روزه درگیری موافقت کرده‌اند. درعوض، حماس با آزادی ۵۰ زن و کودک غیرنظامی از ۲۳۷ اسیر ربوده شده از ۷ اکتبر موافقت کرده است. به عنوان بخشی از این توافق، اسرائیل هم قرار است ۱۵۰ زن و کودک فلسطینی را از زندان آزاد کند.
قطر گفته است که این توافق باعث افزایش جریان کمک‌های بشردوستانه به غزه می‌شود. اسرائیل اعلام کرد که مایل است این آتش بس را بیشتر از دوره چهار روزه تمدید کند. به این شکل که اسرائیل به ازای هر ۱۰ گروگان دیگر که توسط حماس آزاد شود، یک روز به آتش‌بس اضافه خواهد کرد.
اما مشخص نیست که در صورت تمدید آتش‌بس، اسرائیل هم اسرای فلسطینی بیشتری را آزاد خواهد کرد یا خیر.
دو طرف چگونه به آتش‌بس موقت رضایت دادند؟
این توافق با میانجیگری قطر که رهبری مذاکرات بین اسرائیل و حماس و هماهنگی با دیگر قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی از جمله آمریکا و مصر را برعهده داشت، انجام شد.
جو بایدن، رییس جمهوری آمریکا از شیخ تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر و عبدالفتاح سیسی، رییس جمهوری مصر به خاطر نقششان در این پیشرفت تشکر کرد.
بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل گفت که برای دستیابی به یک توافق بهتر برای اسرائیل به بایدن تکیه کرده و از رییس جمهوری آمریکا به دلیل تلاش‌هایش تشکر کرد. نتانیاهو همچنین تصریح کرد که این کشور به جنگ خود با غزه پایان نمی‌دهد و توقف درگیری‌ها، موقتی است.
آیا آتش‌بس اجرایی شده است؟
خیر. تا صبح چهارشنبه درگیری بین دو طرف ادامه داشت. قطر اعلام کرد که زمان شروع توقف درگیری‌ها ظرف ۲۴ ساعت اعلام خواهد شد.
اسرائیل چگونه به این توافق تن داد؟
نتانیاهو پس از هفته‌ها مذاکرات پرتنش سه شنبه شب کابینه خود را تشکیل داد. نخست وزیر اسرائیل توافق پیشنهادی را به وزرای خود ارائه کرد و تنها سه تن از اعضای کابینه او با آن مخالفت کردند. ایتامار بن گویر، وزیر امنیت ملی و دو عضو دیگر حزب سیاسی راست افراطی او، سه نفر مخالف این توافق بودند.
اگر هر یک از طرفیت آتش‌بس را نقض کند چه اتفاقی می‌افتد؟
در صورتی که طرف مقابل، هر یک از شروط توافق را زیر پا بگذارد یا تصور شود که شروط توافق را شکسته است، از هیچ کدام از طرفین انتظار نمی‌رود که از شروع مجدد درگیری‌ها خودداری کند.
علاوه بر این، اسرائیل سربازان، تانک‌ها، خودروهای زرهی و سایر زیرساخت‌های نظامی خود را از غزه خارج نخواهد کرد. اواخر اکتبر نیروهای اسرائیل در یک حمله زمینی وارد غزه شده بودند.
از اسیران حماس چه می‌دانیم؟
اسرائیل می‌گوید دست کم ۲۳۷ نفر در جریان حملات ۷ اکتبر، توسط حماس اسیر شده‌اند. به گفته دولت اسرائیل، این افراد شامل ۳۳ کودک هم می‌شوند. این اسرا، شهروندان بیش از ۴۰ کشور هستند و حداقل ۲۰ کارگر تایلندی هم در میان آنها وجود دارد. البته برخی از اسرا، نظامیان اسرائيلی هستند. یک سرباز اسرائیلی هم قبلا آزاد شده است.
حماس تاکنون ۴ نفر، دو شهروند اسرائیلی و دو شهروند آمریکایی را هم آزاد کرده است.
حماس گفته که ۵۰ اسیر در حملات هوایی اسرائیل به نوار غزه کشته شده‌اند. اسرائیل همچنین گفته است که اجساد دو اسیر زن در نزدیکی بیمارستان شفا پیدا شده است.
بایدن در بیانیه‌ای گفت که انتظار دارد آمریکایی‌ها هم شامل ۵۰ اسیر آزاد شده ذیل این توافق باشند.
از فلسطینیان در زندان‌های اسرائیل چه می‌دانیم؟
قبل از ۷ اکتبر، حدود ۵ هزار و ۲۰۰ فلسطینی در زندان‌های اسرائیل نگهداری می‌شدند. از آن زمان تاکنون، نیروهای اسرائیلی در جریان حملات روزانه به کرانه باختری و بیت‌المقدس شرقیحداقل ۳ هزار فلسطینی دیگر را دستگیر کرده‌اند.
به گفته گروه‌های حقوقی و نظارتی، حداقل ۱۴۵ نفر از آنها کودک و ۹۵ نفر زن هستند و حداقل ۳۷ روزنامه‌نگار در بین آنها قرار دارد.
آگهیجدول زمانی این توافق از کجا شروع شد؟
از ۱۵ نوامبر، گزارش‌هایی مبنی بر اینکه میانجی‌های قطری به توافق بین اسرائیل و حماس برای آزادی ۵۰ اسیر در غزه در ازای توقف سه روزه نزدیک شده‌اند، مطرح شد.
روز یکشنبه، شیخ محمد بن عبدالرحمن آل ثانی، نخست وزیر قطر گفت که چالش‌های «کوچک» و «لجستیکی‌تر» با مذاکرات بر سر این توافق که «فراز و نشیب‌هایی را پشت سرمی‌گذارد» باقی مانده است.
کانال ۱۲ اسرائیل هم همان موقع گزارش داد که کابینه جنگ این کشور روز یکشنبه تشکیل جلسه داده و درباره آمادگی این کشور برای پیشبرد مذاکرات و اعلام آمادگی قطر برای دستیابی به توافق، گفتگو کرده است.
روز دوشنبه، جو بایدن، رییس جمهوری آمریکا گفت که معتقد است توافق برای آزادی اسرا نزدیک است. البته کاخ سفید تصریح کرد که شرایط نهایی نشده است.
در همان روز، میرجانا اسپولجاریک، رییس کمیته بین‌المللی صلیب سرخ با اسماعیل هنیه، رهبر حماس در دوحه دیدار و گفتگوهایی جداگانه‌ای با مقامات قطری برگزار کرد.
آگهیروز سه شنبه، عزت الرشق، یکی از مقامات ارشد حماس به الجزیره گفت که توافقی هفته‌ها در حال جریان بوده، اما نتانیاهو از آن طفره رفته است. او گفت که تمام تیپ‌های مقاومت فلسطین از طریق تماس تلفنی با این توافق، موافقت کرده‌اند و حماس هم پاسخ خود را به مذاکره کنندگان قطری رسانده است.
صبح چهارشنبه، کابینه اسرائیل پس از گفتگو در مورد توافق با میانجیگری قطر از این توافق حمایت کرد. سپس اسرائیل و حماس به طور مستقل توقف درگیری‌ها را تایید کردند.
گام بعدی چیست؟
پارلمان اسرائیل ۲۴ ساعت فرصت دارد تا با دیوان عالی خود علیه توافق آتش‌بس تجدیدنظر کند. انتظار می‌رود اولین تبادل اسرا پس از این ۲۴ ساعت، روز پنجشنبه یا جمعه انجام شود.
جیمز دورسی، کارشناس ارشد موسسه خاورمیانه دانشگاه ملی سنگاپور به الجزیره گفت که آتش‌بس موقت اسرائیل با حماس تنها اولین گام در مذاکرات دشوار پیش‌رو است، در حالی که صلح پایدار در غزه هنوز دور از دسترس به نظر می‌رسد.
او گفت: «آنچه این توافق به شما می‌گوید این است که کارها چقدر دشوار است. زمانی که به مساله آزادی نظامیان اسرائیلی که در اسارت حماس هستند، برسید، این مذاکرات دشوارتر هم خواهد شد.» این استاد دانشگاه ادامه داد: «من فکر می‌کنم که نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل در بن‌بست گرفتار شده است؛ از یک سو فشارهای داخلی برای آزادی فوری گروگان‌ها و از سوی دیگر فشار آمریکا برای اجازه دادن به آتش‌بس.»
آگهیدولت اسرائیل در داخل تحت فشار شدیدی قرار گرفته تا زمینه بازگرداندن گروگان‌ها را فراهم کند. خانواده‌های گروگان‌ها در دیدار با اعضای کابینه جنگی اسرائیل کمپین «آنها را به خانه بیاورید» راه انداختند. این در حالی است که حمله نظامی به شمال غزه منجر به نجات تنها یک گروگان شده بود.
فشارهای بین‌المللی هم در واکنش به وضعیت ناامیدکننده بشردوستانه در غزه افزایش یافته است. بمباران ارتش اسرائیل و به دنبال آن تهاجم زمینی باعث ایجاد بحران غیرنظامی شده است: غذا، آب و سوخت و دارو در نوار غزه به شدت کم است؛ ۱.۷ میلیون از ۲.۳ میلیون نفر ساکن این منطقه آواره شده‌اند و تنها ۱۰ بیمارستان از ۳۶ بیمارستان در غزه فعال هستند.
هفته گذشته، ۶۸ درصد از آمریکایی‌ها از آتش‌بس حمایت کردند که نشان‌دهنده افزایش نگرانی‌ها در آمریکا در واکنش به حمله نظامی اسرائیل است.
پس از پایان آتش‌بس، جنگ دوباره آغاز می‌شود؟
حماس در حال شکست در میدان نبرد است. نیروهای اسرائیلی توانسته‌اند بخش زیادی از شمال غزه از جمله شهر غزه را تصرف کنند. ارتش اسرائیل ادعا کرده که خسارت سنگینی به ۱۰ گردان از ۲۴ گردان حماس وارد کرده و گمان می‌رود که فرماندهی حماس به انتهای جنوبی نوار غزه منتقل شده باشد.
حماس احتمالا می‌خواهد از آش‌بس برای تجدید قوای خود استفاده کند و ممکن است با پیشنهاد آزادی تدریجی تعداد بیشتری از گروگان‌ها، باعث تمدید بیشتر روزهای آتش‌بس شود. در مقابل هم اسرائیل قول داده که حماس را از بین ببرد، بنابراین باقی ماندن حماس به عنوان پیروزی این گروه شبه نظامی تلقی خواهد شد.
آگهیاسرائیل انگیزه بیشتری برای بازگشت به میدان نبرد دارد. ارتش اسرائیل هنوز تمام شمال غزه را اشغال نکرده است. ارتش اسرائیل روز سه شنبه، «جبالیه» را که به عنوان یکی از پایگاه‌های حماس معرفی کرده و بیمارستان اندونزی که در نزدیکی آن قرار دارد را محاصره کرد.
به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
فرماندهان اسرائیلی همچنین بر جنوب غزه و به ویژه روی شهر خان یونس متمرکز شده‌اند و معتقدند که رهبری حماس به این منطقه منتقل شده و ممکن است حتی باقی گروگان‌ها در این منطقه نگهداری شوند. برخی از تشکیلات نظامی اسرائیل استدلال می‌کنند که ضربه زدن به حماس مسلتزم حمله به این شهر است، هرچند که می‌تواند باعث کشته شدن تعداد بیشتری از غیرنظامیان شود.
در عین حال، آمریکا هم به صراحت اعلام کرده که از حمله زمینی به جنوب غزه پشتیبانی نخواهد کرد، مگر اینکه تدابیر امنیتی بسیار بیشتری در برابر تلفات غیرنظامیان اتخاذ شود. نتانیاهو هم به کابینه‌اش گفته که انتظار دارد جنگ از سر گرفته شود. او گفت: «ما پس از آتش‌بس، متوقف نخواهیم شد.»