دورنمای ریاست کشوری کمتر دموکراتیک به دموکراتیکترین شورای جهان چه میتواند باشد؟ چنین تناقضی در اذهان اروپایی تفاوت چندانی با فاجعه ندارد. این دیدی است که سران اروپایی به ریاست ناگزیر و دورهای مجارستان ویکتور اوربان بر شورای اتحادیه اروپا در نیمسال دوم ۲۰۲۴ دارند.
آگهیسیاستهای افراطگرایانه و در تناقض با ارزشهای دموکراتیک دولت راستگرای ویکتور اوربان و همچنین پیوند او با کرملین باعث ایجاد شک و ناراحتی در کشورهای عضو این شورا شده است.
شورای اتحادیه اروپا متشکل از وزرای کشورهای عضو است. ریاست این شورا که به همراه پارلمان اروپا یکی از دو نهاد قانونگذار اروپایی است در دورههای شش ماهه به بین ۲۷ کشور عضو این شورا جابجا میشود و هیچ استثنایی در این قاعده وجود ندارد.
تنها استثنای این موضوع اما سال ۲۰۱۷ روی داد. طبق ترتیب چرخش قرار بود که بریتانیا ریاست شورا را بر عهده بگیرد اما به دلیل برکسیت و تصمیم مردم بریتانیا در رفراندوم سال ۲۰۱۶ مبنی بر خروج از اتحادیه اروپا، این کشور از ریاست به شورای اروپا دست کشید.
اصل امتناع تناقض
مساله اما اینبار شکلی پیچیده به خود گرفته است و به نظر میآید ارزشهای دموکراتیک قرار است به هر صورت ممکن دچار چالشی جدی شوند. مساله این است که به وضوح سیاستهای ویکتور اوربان و اقدامات دولت او در همه زمینهها دموکراتیک نیست. پس ریاست این کشور بر یکی از دموکراتیک ترین شوراهای جهان امری متناقض مینماید. از سویی هرگونه تلاش کشورهای دموکراتیک مبنی بر دور زدن یا جلوگیری از ریاست مجارستان به این شورا نیز خود نقض ارزشهای دموکراتیک است و این موضوع باعث ایجاد شک و ناراحتی در بین اعضای بلوک شده است.
مساله دیگر دولتهای اروپایی با مجارستان، عدم همراستایی این بوداپست با دیگر کشورها در مساله اوکراین است. دولت آقای اوربان همچنان حاضر نیست به اوکراین کمک تسلیحاتی کند. علاوه بر این به حفظ رابطه با کرملین ادامه داده و به نقد سرسختانه سیاست تحریمی اتحادیه اروپا در قبال روسیه میپردازد.
آنا لورمان، معاون وزارت خارجه آلمان در امور اروپایی در انعکاس نگرانیهای نمایندگان پارلمانهای اروپایی از ریاست مجارستان بر شورای اتحادیه اروپا دیدار با همتایانش در بروکسل گفت: «مجارستان به رهبری ویکتور اروبان، نخستوزیر ملیگرایش در حال حاضر به دلیل مشکلات بسیار جدی در حاکمیت قانون در اتحادیه اروپا منزوی شده است. علاوه بر این بوداپست همیشه در رابطه با حمایت از اوکراین در درگیری بار روسیه مردد عمل کرده است. همین موضوعات باعث میشود که من هم در توانایی مجارستان در ریاست بر شورای اتحادیه اروپا مردد هستم.»
وپکه هوکسترا، وزیر خارجه هلند هم همرای با خانم لورمان با تاکید بر دورنمای آزاردهنده ریاست بوداپست بر شورای اتحادیه اروپا گفت: «همه ما احساس مشابهی داریم.»
جودیت وارگا، وزیر دادگستری مجارستان اما از توانایی کشورش بر ریاست بر شورای اتحادیه اروپا دفاع کرد.
دیوانگی
اگرچه مجارستان پیشتر هم ریاست بر این شورا را تجربه کرده است، اما پارلمان اروپا در پیشنویس قطعنامهای که قرار است روز پنجشنبه به رای گذاشته شود، این سوال را مطرح کرده است که دولت ویکتور اوربان با توجه به بیاعتنایی به قوانین و ارزشهای اتحادیه اروپا چطور میتواند وظایف خود را به عنوان رئیس شورای این اتحادیه به صورت تمام و کمال انجام دهد و از شورا میخواهد که برای این مساله در اسرع وقت راه حل بیابد.
جودیت وارگا، به رای گذاشتن چنین قطعنامهای را «دیوانگی» خواند.
مجارستان به دلیل ناکامی در مبارزه با فساد و همچنین کاستیهایی در استقلال رسانهها و قوهقضائیه با بروکسل درگیر است. اتحادیه اروپا هم پرداخت میلیاردها یورو بودجه را برای برطرفسازی همین مسائل به بوداپست به حالت تعلیق درآورده است.
آلبرتو آلمانو، استاد حقوق اروپائی در دانشکده مطالعات بازرگانی پاریس میگوید: «احتمال معوق کردن ریاست مجارستان بر شورای اتحادیه اروپا، میتواند موثرترین رویکرد برای بازگرداندن بوداپست بر سر تعهداتش باشد.»