«اگر خیلی از خط قرمزها حرف بزنیم طرف مقابل فقط روی همان خط قرمزها پافشاری خواهد کرد و دیگر مذاکرهٔ واقعیای در کار نخواهد بود.»
سران صربستان و کوزوو بناست طی دیداری دربارهٔ آخرین نکاتِ توافقی که امکانش را اتحادیه اروپا فراهم کرده گفتگو کنند. به همین مناسبت یورونیوز با الکساندر ووچیچ، رئیس جمهوری صربستان گفتگویی انجام داده است که مشروح آن را در زیر میخوانید.
یورونیوز: آقای رئیس جمهور ممنون که دعوت ما را پذیرفتید. بناست گفتگو با همتای کوزووییتان را از سر بگیرید. خط قرمزتان در این گفتگوها کجاست؟
الکساندر ووچیچ: معمولا دربارهٔ خط قرمزها حرف نمیزنم، چون اگر خیلی از خط قرمزها حرف بزنیم دیگر مذاکرهٔ واقعیای درکار نخواهد بود و طرف مقابل فقط روی همین خط قرمزها پافشاری خواهد کرد. مهم این است که بهدرستی دربارهٔ مسئله صحبت کنیم، یعنی سعی کنیم راهحلهایی دوجانبه پیدا کنیم.
یورونیوز: یکی از توافقات پیشین انجمن شهرداریهای صربستانی کوزو بوده. امری که شما خواستارش بودهاید. اما ظاهرا دولت کوزوو چندان مایل به این کار نیست یا دستکم دیدگاه یا شیوهٔ اجراییِ مدنظرش با شما یکی نیست.
ووچیچ: بله، دقیقا. مسئله اینجاست که ما این توافقها را در سالهای ۲۰۱۳ و ۲۰۱۵ امضا کردهایم، و مسئلهٔ فعلی اصول و برنامهٔ اجرا، و تیمهای مدیریتی، و البته همان توافقات چهارگانهٔ اولیه است. ما اینها را امضا کردهایم و به امضای نمایندگان اعضای اتحادیه اروپا هم رساندهایم و حالا باید اجرایی شوند. اما هدف نهاییمان این نیست. هدف نهایی آن است که آلبانیاییها و صربهای کوزوو و کل منطقه را یکجا دورهم جمع کنیم تا بهتر زندگی کنند و به هم احترام بگذارند.
یورونیوز: مشکل کوزووییها البته چنان که خودشان میگویند ایجاد نوعی رپوبلیکا اِسرِپسکا درون کوزووست. برای آگاهی بینندگان میگویم که این، جمهوریِ صربستانیِ درون بوسنی است.
ووچیچ: درست نیست. این یک جمهوری صرب است، نه صربستانی. اما در این مورد حق با شماست، چون هر روز دراینباره شکایتی میرسد. اینها چیزهایی است که نوشته و امضا شده و موجود است، و حالا فقط باید اجرایی شود، وگرنه حقوق بینالملل در کار نیست.
یورونیوز: ظاهرا دولت فعلی کوزوو مایل است خودمختاری بیشتری در خاک خود داشته باشد، البته منظور جایی است که آنها آن را خاک خودشان به شمار میآورند، و این را بسیاری از کشورها به رسمیت شناختهاند.
ووچیچ: بله، بسیاری از کشورها اما نه قانون حقوق بینالملل. ولی فعلا تأکید من بر آشتی است، بر آشتی واقعی، نه تلاش دائم برای تحقیر طرف مقابل بلکه تلاش برای یافتن یک راهحل توافقیِ دوجانبه.
یورونیوز: پس آشتی نه لزوما بهواسطهٔ به رسمیت شناختن دوجانبه بلکه بهواسطهٔ امتیازاتِ دوجانبه میسر میشود؟
ووچیچ: بله
یورونیوز: پس تشکیل مجمع شهرداریهای صربستانی هم یک امتیاز برای صربستان است که پیشتر بر سرش توافق شده و چنان که گفتید حالا باید اجرایی شود.
ووچیچ: و رسیدن به آشتی نیازمند آن است که صربستان هم امتیازات زیادی بدهد، از جمله توافق بر سر تغییر انواع مدارک رسمی و تحصیلی و مسائل حرفهای و مهرهای گمرکی، و همچنین پلاکها و شمارهگذاریها و مسائلی از این قبیل.
یورونیوز: مسئله، بهخصوص بر سر درک میزان خودمختاری جامعهٔ صربِ کوزووست؛ مثلا در آموزش و غیره.
ووچیچ: بله، در آموزش، در نظام بهداشت و درمان، در برنامهریزی شهری و روستایی، و در توسعهٔ اقتصادی؛ یعنی در تمامی مسائلی که از پیش در چارچوب اصولی مشخص شده و بر سرشان توافق صورت گرفته.
یورونیوز: آیا قادر خواهید بود بین مفهوم خودمختاری و حق تعیین سرنوشت خط مشخصی بکشید؟
ووچیچ: چرا برخیها حق تعیین سرنوشت را به شماری از ملتها دادهاند و آن را پذیرفتهاند و تأیید کردهاند، اما همین حق را به برخی از دیگر ملتها ندادهاند؟ ما استوارانه بر این حق خودمان پافشاری میکنیم، و این را کشوری میخواهد که در سه سال گذشته ۶۲ درصد از سرمایهٔ خارجیِ غرب بالکان را جذب کرده.
یورونیوز: آقای رئیس جمهور، اما این قبیل اعجازهای اقتصادی به دلیل هزینهٔ مناسبِ گازِ وارداتی شما از روسیه است.
ووچیچ: فقط تا حدودی.
یورونیوز: و اتحادیهٔ اروپا خواستار پیوستن صربستان به کارزار تحریم روسیه شده.
ووچیچ: دربارهٔ قیمت گاز من معتقدم که قیمت گاز ما خوب است و اقتصادمان در حال شکوفایی بوده. سال گذشته، و در واقع در سه سال گذشته، ما یکی از پنج اقتصاد پیشتاز کل اروپا را داشتهایم.
یورونیوز: همانطور که گفتید، هزینهٔ انرژی در کشور شما به نسبت دیگر کشورها پایین است و برایتان مشکل است که برای تحریم روسیه به دیگر اعضای اتحادیه بپیوندید.
ووچیچ: اما تنها مسئله این نیست. میدانید من این اواخر شاهد هزاران اتهام بیمورد علیه کشورمان بودم با این مضمون که صربستان دارد صلح و ثبات منطقه را به هم میزند، صربستان به بوسنی و یا پریستینا یا فلان و بهمان حمله خواهد کرد. آيا چنین اتفاقی افتاده؟ خیر اینطور نشده. در شمال کوزوو تنشهایی بروز کرد و من فقط بارها به مردممان گفتم، و دوباره میگویم که: رابطهٔ ما با ناتو بسیار حرفهای بوده، ما با ناتو رابطهای بسیار خوب و و جدی و مسئولانه داشتهایم و این را ادامه میدهیم، و از این بابت بسیار راضیام.
یورونیوز: پوتین مسئلهٔ کوزوو را به چند مسئلهٔ دیگر از جمله منطقهٔ کریمه و نیز منطقهٔ دونباس گره زده.
ووچیچ: آیا این که او نمونههای دیگری پیدا کرده مسئلهٔ من یا دیگر رهبران غربی است؟ واکنش ما متفاوت بوده، فقط برای اینکه بدانید عرض میکنم، ما گفتیم که حامی منشور سازمان مللایم، و برای همین کریمه و دیگر مناطق خاک اوکراین متعلق به اوکراین است. پاسخ ما این بود. گفتم تا برای بینندگان روشن باشد.
یورونیوز: آیا اگر مسئلهٔ عضویت کوزوو در شورای اروپا مطرح شود حاضرید به طرف کوزوویی امتیازاتی بدهید؟
ووچیچ: آنها بدون سوال کردن از صربستان فرآیند عضویت در شورای اروپا را شروع کردهاند، و برای اینکار نیازی به صربستان ندارند. اما مقرراتی هست. آلمان و فرانسه برنامهای برای سازمانهای بینالمللی مطرح کردند، و من حضورا به آقای ماکرون و آقای شولتز پاسخ دادم.
یورونیوز: و دربارهٔ عضویت در سازمان ملل چطور؟ شاید بهخاطر رأی روسیه و چین هنوز زود است.
ووچیچ: مسئلهٔ چین و روسیه نیست، مسئله، صربستان است و نظرم را دراینباره به آقایان ماکرون و شولتز گفتم و با همهٔ اعضای اتحادیه صحبت کردم، در ابتدای برنامه هم نظرم را دربارهٔ خط قرمزها با شما درمیان گذاشتم.