این پروژه که برای استقلال و حاکمیت بیشینه اتحادیه اروپا در حوزه انرژی حیاتی بشمار می‌آید با خطرات و ریسک‌هایی نیز همراه است. اما از این پروژه مشترک که ابتکار و حمایت پاریس، مادرید و لیسبون را با خود دارد، چه می‌دانیم؟ تقویم اجرایی شدن آن چگونه تنظیم شده؟
آگهیپروژه احداث خط لوله هیدروژن بین بندر بارسلون در اسپانیا و بندرمارسی در فرانسه امروز جمعه ۹ دسامبر در جریان نشست کشورهای جنوبی عضو اتحادیه اروپا به بحث و تبادل نظر گذاشته شد. فرانسه، اسپانیا و پرتغال برای نخستین بار جزئیات این طرح «بلندپروازانه» انتقال هیدروژن سبز از شبه جزیره ایبریا از مسیر فرانسه به دیگر کشورهای اروپایی را برملا کردند.
این پروژه که برای استقلال و حاکمیت بیشینه اتحادیه اروپا در حوزه انرژی حیاتی بشمار می‌آید با خطرات و ریسک‌هایی نیز همراه است. اما از این پروژه مشترک که ابتکار و حمایت پاریس، مادرید و لیسبون را با خود دارد، چه می‌دانیم؟ تقویم اجرایی شدن آن چگونه تنظیم شده؟ معایب محیط زیستی آن کدام است؟ و از همه مهمتر چقدر هزینه خواهد داشت و چه مسافتی را شامل خواهد شد؟
پروژه «بارسلون-مارسی»
پروژه بارسلون-مارسی (BarMar) که به‌آن «هیدروژن مدیترانه« (H2Med) هم گفته می‌شود یک خط لوله زیر دریایی است که اجازه انتقال هیدروژن «سبز» را از بستر دریا فراهم می‌کند. هیدروژن «سبز»ی که محصول الکتریسته تجدیدپذیر است و از اسپانیا به فرانسه و شمال اتحادیه اروپا منتقل خواهد شد.
این طرح که اواخر اکتبر گذشته از آن پرده‌برداری شد در واقع جایگزین طرح (MidCat) می‌شود که در سال ۲۰۰۳ و با هدف انتقال گاز بین اسپانیا و فرانسه از منطقه پیرینه پیشنهاد شد اما در نهایت به‌دلیل مقرون به‌صرفه نبودن از نظر اقتصادی و همچنین مخالفت طرفداران محیط‌زیست و عدم همراهی فرانسه، رها شد.
هدف طرح جدید چیست؟
این خط لوله با فراهم کردن امکان دسترسی به انرژی‌های پاک باید بتواند سهم مهمی در «کربن‌زدایی» از صنایع اروپایی ایفا کند. اسپانیا و پرتغال به‌لطف توربین‌های بادی و صفحات خورشیدی تولید برق فراوان درصدند تا به مرجع‌جهانی تولید هیدروژن سبز تبدیل شوند.
این دو کشور به همراه فرانسه در ماه اکتبر اعلام کردند که با هدف کاهش وابستگی اروپا به گاز روسیه در ابتدا می‌توان از این خط لوله برای انتقال گاز بهره برد. پرتغال و اسپانیا حدود ۴۰ درصد ظرفیت تبدیل گاز مایع اروپا را در اختیار دارند. اما برای‌اینکه غالب هزینه‌های این پروژه از سوی صندوق‌های مالی اتحادیه اروپا تامین شود این خط لوله باید به‌طور کامل به هیدروژن سبز که یک انرژی تجدیدپذیر محسوب می‌شود، اختصاص یابد.
سه کشور اروپایی تا نیمه دسامبر طرح پیشنهادی مشترک خود را تقدیم بروکسل می کنند و انتظار می رود کمیسیون اروپا اوایل سال آینده میلادی نظر خود را در این باره بیان کند.
برای چه بارسلون و مارسی؟
مدیران این پروژه بر این باورند که این خط انتقال مستقیم‌ترین و موثرترین مسیری است که می‌تواند شبه‌جزیره ایبریا را به اروپای مرکزی متصل کند. علاوه بر این، بارسلون یک کانون مهم انرژی در اسپانیاست که چندین ترمینال مهم متان اتحادیه اروپا را میزبانی می‌کند. از سوی دیگر، مارسی در جنوب فرانسه هم بندری است با قابلیت‌های بالای پخش مجدد و دروازه‌ای برای انتقال مجدد به آلمان و همچنین منطقه صنعتی در شمال ایتالیا که درحال تبدیل شدن به بزرگترین مصرف‌کننده هیدروژن سبز است.
مسیر دقیق این خط لوله
مسیر دقیق این خط لوله هنوز اعلام نشده است اما چیزی که در نگاه نخست منطقی به‌نظر می‌رسد این است که مسیر کناره ساحل را دنبال کند و از مناطق عمیق دریا دور باشد. در این صورت طول آن حدودا ۴۵۰ کیلومتر خواهد بود. البته کارشناسان می‌گویند با توجه به اینکه محل قراردادن لوله‌ها باید از ثبات و استحکام کافی برخوردار باشد در عمل احتمال تغییر جزئی در طول مسیر وجود دارد.
هزینه و تقویم پروژه
وزیر انرژی فرانسه در گفت‌و‌گوی اخیر خود با نشریه اسپانیایی «ال‌پائیس» از راه‌افتادن خط لوله در سال ۲۰۳۰ خبر داده و همتای اسپانیایی‌اش هم زمان لازم برای تحقق این پروژه را بین ۵ تا ۷ سال برآورد کرده است.
با این وجود هزینه این پروژه رسانه‌ای نشده است. طبق نظر اپراتور اروپایی شبکه در این منطقه احداث هر کیلومتر خط‌لوله هیدروژن در زیر دریا چیزی حدود ۳.۷ تا ۴.۸ میلیون یورو هزینه‌دارد، برآرودی که در نهایت هزینه این پروژه را به حدود ۲ میلیارد یورو می‌رساند.
موانع چیست؟
مانع اصلی عدم تجربه کافی و مشکلات فنی «ناشناخته» در این زمینه است. یک خط لوله هیدروژنی در اعماق دریا و در چنین مسیری طولانی تاکنون وجود نداشته وانگهی طبیعت گاز هیدورژن هم بگونه‌ای است که مولکول‌های آن از محفظه‌های کوچک بین لوله‌ها و واشرها قابلیت نشت دارند و می‌تواند حتی به خورده‌شدن لوله‌ها بینجامد. چگالی کم گاز هیدروژن و قدرت بالای اشتعال زایی آن هم چالش مهمی است. البته کارشناسان معتقدند با نصب یک محافظ پلاستیکی در قسمت داخلی لوله می‌توان مانع «فرارکردن» گاز هیدروژن شد.
چشم انداز چیست؟
آگهیاز نظر کارشناسان ریسک اصلی را باید قابلیت اقتصادی چنین طرحی و بازار مربوطه دانست. باید دید بازار هیدروژن در عمل چه زمانی داغ می‌شود و چه موقعی میزان تولید به سطح لازم برای صادرات خواهد رسید؟ در یک کلام برخی این پروژه را یک «قمار صنعتی» می‌دانند که می‌تواند آبستن تحول عظیمی باشد. با اینحال زمان ساخت این خط لوله بقدری طولانی است که نمی‌توان منظر ماند و نتیجه را دید، چرا که در آن صورت ما با حجمی از تولید هیدروژن روبروخواهیم شد که قابلیت صادرشدن ندارد.