ارکستر فیلارمونیک قطر بیش از صد نوازنده از سراسر جهان دارد و بهطور منظم تلفیقی از موسیقیهای عربی و سمفونیهای غربی را در خانهٔ اپرای قطر اجرا میکند.
آگهیفرهنگ موسیقی در قطر امروز غنی است. این مطلب به تحول موسیقی سنتی و کلاسیک و تأثیر آن بر فرهنگ این کشور اختصاص دارد.
پرورش موسیقی کلاسیک
ارکستر فیلارمونیک قطر بیش از ۱۰۰ نوازنده از سراسر جهان دارد. این نهاد در سال ۲۰۰۷ و به منظور الهامبخشی به کودکان و بزرگسالان راهاندازی شده، و بهطور منظم تلفیقی از موسیقیهای عربی و سمفونیهای غربی را در خانهٔ اپرای قطر اجرا میکند. اما کار این ارکستر تنها به اجرای موسیقی محدود نمیشود. نوازندگان برنامهٔ کاری فشردهای دارند. آنها پنج روز در هفته تمرین میکنند و در پایان هر هفته هم کنسرت دارند.
در قطر فقط نوازندگان حرفهای نیستند که با سازهای زهی و بادی و کوبهای کار میکنند. همزمان با حضور مربیان غربیِ سازهای کلاسیک که خیلیهاشان نوازندهٔ ارکستر هستند، آموزش سازهای کوبهای و زهی عربی هم اینجا به جدیت پیگیری میشود.
زلاتان فضلیک مدیر آکادمی موسیقی قطر میگوید: «ما قطعاتی داریم که ساختهٔ آهنگسازان داخلی است و دو گروه نوازنده داریم که قطعات تنظیم شدهٔ موسیقی عربی و غربی را مینوازند. بسیار مفتخریم که میتوانیم تلفیقی از موسیقیهای شرق و غرب را به مخاطب ارائه کنیم.»
چنین تلفیقی را میتوان هم در کنسرتهای آکادمی موسیقی و هم در همکاری نوازندگان جوان با ارکستر فیلارمونیک قطر دید.
احیای موسیقی سنتی و بازخوانی آوازهای کهن
ناصر سهیم الجسیم آهنگساز، نوازنده و خوانندهٔ بااستعداد قطری مدیر ارکستر فیلارمونیک قطر است. او قصد دارد آوازهای محلی قطر را که روی قایقهای ماهیگیری خوانده میشده به مخاطبان معرفی کند.
این آهنگساز قطری میگوید: «ماجرا از دوران پدربزرگم شروع شد، او در ابتدای قرن حاضر بهنوعی این وظیفه را برعهده گرفت که موسیقی را در قطر گسترش دهد، واین وظیفه بعد از آنها حالا به من رسیده و بنابراین واقعا برای من کاری جدی است.»
ناصر همچنین دربارهٔ انواع مختلف موسیقی سنتی قطر میافزاید: «ما انواع مختلفی از موسیقی فولکور داریم نظیر نغمههای تابستانی یا آوازهای دریا که به منظور تقویت روحیه و انرژیبخشی به صیادان سروده شدهاند. اما وظیفهٔ امروز ما این است که با پژوهش این آوازها را ثبت و ضبط کنیم و برای ترتبیت نسل جدید به شکل تئوریک روی آنها کار کنیم.»
چالش اصلی در هرنوع موسیقی فولکلور زنده نگهداشتن آن برای نسلهای آینده است. در قطر کوششی آگاهانه برای احیای سنتها بهواسطهٔ موسیقی در جریان است. در شماری استودیوهای قطر آوازهای کهنه از نو شنیده میشوند. انور خوانندهٔ سنتی در حال اجرای موسیقی محلی به شيوهای جدید است.
او میگوید: «من وقت خواندن شادی و احساس تعلقخاطر زیادی دارم، بهخصوص وقتی آهنگهای وطنی را میخوانم. شادی غریبی است.» و میافزاید: «خوانندهها آوازهای قدیمی را دوباره میخوانند تا اینها از بین نرود و فراموش نشود. قدمت این آوازها به دوران اجداد ما میرسد، بنابراین باید آنها را تازه کرد و از نو خواند چون واقعا زیبا هستند.»
استفاده از فرصت جام جهانی برای معرفی موسیقی
فیصل التمیمی آهنگسازی است که در سه سال گذشته کوشیده موسیقی سنتی قطر را به گوش مخاطبان جهانی برساند. او این بخت را داشته که در مراسم قرعهکشی جام جهانی، تلفیقی از موسیقی الکترونیک و جاز و نغمههای محلی را برای جهانیان پخش کند.
فیصل میگوید: «زبان موسیقی جهانی است. من موسیقی قطر و آمریکا و ژاپن را بهشکلی همهفهم تلفیق کردهام. شاید بگویند ورود موسیقی الکترونیک به موسیقی سنتی باعث تضعیف هویت آن میشود. اما قطعا این طور نیست، اینها مکمل هماند.»
التمیمی معتقد است که میراث جام جهانی ۲۰۲۲ قطر فراتر از زمین فوتبال خواهد بود. وی میافزاید: « جام جهانی برای آهنگسازانی مثل من بهترین فرصت است تا تاریخ و فرهنگ کشورمان را به همه نشان بدهیم. بهترین راه معرفی تاریخ معرفی هنرهای سنتی است که سرگذشت ما را درست از ابتدا روایت میکند.»