محمد اسرار می‌گوید اگر طالبان پیشنهاد کنند به ارتش باز گردد، این کار را خواهد کرد. او در تمام سال‌های خدمت در ارتش، وظیفه تعقیب و مبارزه با طالبان را بر عهده داشت.
محمد اسرار مرادی شش ماه پیش رئیس پلیس ضد تروریست پریان ولایت پنجشیر بود. از زمان بازگشت طالبان به قدرت بی‌کار شده و هم‌اکنون در سرمای شدید زمستان به همراه گروهی دیگر، از جمله شماری از کارمندان سابق در یکی از معادن دره مکنی همین ولایت به دنبال زمرد می‌گردد.
آگهیوقتی کابل سقوط کرد، محمد اسرار ۲۵ ساله چند هزار افغانی برای راه انداختن بساط دوره گردی لباس فروشی سرمایه گذاری کرد. اما این تجارت نگرفت و او محبور شد دنبال کاری دیگر باشد.
اگر بخت یارِ جویندگان زمرد پنجشیر باشد، آن‌ها می‌توانند پس از یک روز کار طاقت فرسا، یافته خود را به ۵۹ تا ۱۵۰ افغانی بفروشند.
رسیدن به معدن زمرد در فصل زمستان و با وجود راه‌های مالروی برف گرفته، کار آسانی نیست. شاید همین دشواری دسترسی، یکی از دلایلی باشد که محمد اسرار و همقطارانش را به انجام این کار تشویق کرده است. گلاب‌الدین محمدی، عضو سابق اردوی ملی (ارتش) هم در در همین معدن کار می‌کند؛ جایی که احتمالا گذار طالبان کم‌تر به آن می‌افتد.
گلاب‌الدین۲۷ ساله می‌گوید در زمان خدمت در ارتش شغل خوب با ماهی ۳۵هزار افغانی درآمد داشته است. در مقایسه با شغل قدیم «در معدن مثل حیوان با ما رفتار می‌شود. جایی برای زندگی نداریم. زیر چادرها زندگی می‌کنیم. آب نداریم، آتش نداریم و اگر مریض شویم، شفاخانه‌ای نیست که به آنجا برویم.» اما گلاب‌الدین که نان‌آور ۲۵ عضو خانواده است، چاره‌ای ندارد.
با وجود دور بودن معدن‌های دره مکنی پنجشیر، گذار طالبان در هفته‌های اول تسخیر قدرت به اینجا هم افتاده است. محمد ریاح نظامی، یکی از اعضای پیشین پلیس کابل در اینجا با سربازان امارات اسلامی رو در رو شده است. او می‌گوید: «کارگران را بیرون کشیدند. تفتیش کردند و به دنبال تازه واردان، معادن را گشتند. حدود ۲۰ نفر را با خودشان بردند. البته بعدا آزد شدند. طالبان به دنبال مبارزان می‌گشتند.»
محمد ریاح به لطف یک دوست به پنجشیر آمده و کار «بهتری» در معدن پیدا کرد: او گاری‌ها را به ازای ۴۰۰ افغانی در روز جا به جا می‌کرد و اگر رگه زمردی می‌یافت، پاداش هم می‌گرفت.
با این حال به محض اینکه طالبان از کابل به او پیام دادند که به تخصصش در کار با کامپیوتر در نیاز دارند، او به پایتخت بازگشت.
محمد اسرار هم می‌گوید اگر طالبان پیشنهاد کنند به ارتش باز گردد، این کار را خواهد کرد. محمد اسرار در تمام سال‌های خدمت وظیفه تعقیب و مبارزه با طالبان را بر عهده داشته است.