اندکی پیش از آغاز مذاکرات واشنگتن، اردوغان گفت که امیدوار است مسکو و آنکارا بتوانند در حل و فصل اختلافات جاری در منطقه قره باغ همکاری کنند.
آگهیدرگیری میان ارتش جمهوری آذربایجان و نیروهای تحت حمایت ارمنستان روز جمعه ۲۳ اکتبر در چند نقطه از ناگورنو قره باغ شدت گرفت و همزمان مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا جداگانه با وزرای خارجه دو کشور درگیر در این جنگ در واشنگتن دیدار و گفتگو کرد.
این دیدار در چهارچوب تلاش دیپلماتیک ایالات متحده برای پایان دادن به جنگ جاری در منطقه قره باغ صورت می‌گیرد که از ۲۷ سپتامبر (۶ مهر) آغاز شده و به گفته ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه تا کنون نزدیک به ۵ هزار نفر از نیروهای نظامی و شهروندان غیرنظامی دو طرف در آن کشته شده‌اند. همچنین پیش از این دیدار، دو توافق آتش‌بس که با میانجیگری روسیه به دست آمده بود، شکست خورده و طرفین یکدیگر را به انجام حملات شدید و نقض توافق متهم کردند.
اپلیکیشن یورونیوز را از پل استور دانلود کنید
همزمان با این دیدارها در واشنگتن، دو گروه معدود از معترضان ارمنی و آذری‌تبار هر کدام با در دست داشتن پارچه‌نوشته و پرچم‌های دو جمهوری شوروی پیشین، در بیرون از ساختمان وزارت خارجه آمریکا تجمع کردند.
هر دو وزیر امور خارجه ارمنستان و آذربایجان در نشست‌های ۳۰ تا ۴۵ دقیقه‌ای جداگانه با پمپئو شرکت کردند اما مفاد مطالب رد و بدل شده در این دیدارها منتشر نشده است. ظهراب مناتساکانیان، وزیر امور خارجه ارمنستان هنگام خروج از ساختمان وزارت خارجه آمریکا، نتیجه گفتگو با همتای آمریکایی‌اش را «خیلی خوب» توصیف کرد و افزود که تلاش برای رسیدن به آتش بس ادامه دارد.
در جنگ قره باغ، ارمنستان تحت یک پیمان دفاعی مشترک با روسیه از حمایت این کشور برخوردار است و ترکیه نیز تا کنون پشتیبانی جدی خود از آذربایجان را آشکارا ابراز کرده است. با این حال قدرتهای جهانی در صددند تا با وجود این حمایت‌ها، از بروز جنگ گسترده‌تری در منطقه قفقاز جلوگیری کنند.
اندکی پیش از آغاز مذاکرات واشنگتن، رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه به خبرنگاران در استانبول گفت که امیدوار است مسکو و آنکارا بتوانند در حل و فصل اختلافات جاری در منطقه قره باغ همکاری کنند. وی با تکرار خواسته‌‌اش برای ایفای نقش ترکیه در میانجیگری در این بحران که تا کنون تنها به دست ایالات متحده، روسیه و فرانسه هدایت می‌شده، گفت: «ترکیه معتقد است به اندازه روسیه حق دارد که برای برقراری صلح در اینجا دخیل باشد.»
واشنگتن، پاریس و مسکو تا کنون این درخواست ترکیه را نادیده گرفته‌اند و اختلافات و تنش‌های موجود در روابط بین آنکارا و متحدان آن در ناتو نیز وضعیت را بیش از پیش متشنج کرده است. پمپئو پیشتر ترکیه را متهم کرده بود که با مسلح کردن طرف آذری، به درگیری‌های جنوب قفقاز دامن می‌زند؛ اتهامی که آنکارا آن را رد کرده است.
آخرین تحولات در جبهه نبرد
در بحبوحه جنگ قره باغ، وزارت دفاع آذربایجان از تشدید جنگ در برخی نقاط از جمله در مناطقی نزدیک به خط تماس نیروهای دو طرف خبر داده است.
وزارت دفاع ارمنستان نیز از درگیری در چندین منطقه خبر داد و گفت که شهر مارتونی در این کشور در طول شب گذشته هدف گلوله باران نیروهای آذری قرار گرفته است. آذربایجان این موضوع را انکار کرد.
در جریان نبرد قره باغ به هیچ یک از خطوط لوله‌ای که نفت و گاز آذربایجان را از طریق قفقاز جنوبی به بازارهای جهانی منتقل می‌کنند، آسیبی وارد نشده است، اما آذربایجان نسبت به امنیت این خطوط ابراز نگرانی کرده است.
باکو می‌گوید ارتش آذربایجان در روزهای اخیر در جریان جنگ قره باغ، ۳ شهر، سه قصبه و ۱۳۶ روستا را از تصرف ارمنستان خارج کرده و کنترل کامل نوار مرزی با ایران را از نیروهای ارمنی بازپس گرفته است. مقامات جمهوری خودخوانده ناگورنو قره باغ می‌گویند نیروهایشان چندین حمله ارتش آذربایجان را دفع کرده و اوضاع را تحت کنترل دارند.
بیم‌ها و امیدها
پمپئو در هفته جاری اظهار امیدواری کرده بود که بتواند «راه درست رو به جلو» در مذاکرات پیدا شود، اما نیکول پاشینیان، نخست وزیر ارمنستان گفت که در این مرحله به هیچ راه حل دیپلماتیکی برای این نزاع کهنه باور ندارد.
پانزده عضو شورای امنیت سازمان ملل متحد نیز تلاش کردند تا بر سر پیشنهاد بیانیه‌ای برای توقف درگیری در ناگورنو قره باغ به توافق برسند، اما دیپلمات‌ها می‌گویند که مذاکرات برای این کار متوقف شده است زیرا برخی از اعضا خواستار ارجاع به قطعنامه‌های قبلی سازمان ملل در این زمینه هستند، اما روسیه، ایالات متحده و فرانسه با چنین رویکردی مخالفند.
این گونه توافق‌ها در شورای امنیت معمولا باید با اجماع به دست آید اما دیمیتری پولیانسکی، معاون سفیر روسیه در سازمان ملل متحد تأیید کرده است که شورای امنیت دیگر روی این پیشنهاد کار نمی‌کند. روسیه در ماه اکتبر ریاست شورای امنیت را بر عهده دارد.
الهام علی‌اف، رئیس جمهور آذربایجان چشم‌انداز دستیابی به توافق صلح را «بسیار دور» توصیف کرده و خواستار تضمین‌هایی مبنی بر بازگرداندن منطقه قره باغ به زیر کنترل آذربایجان شده است.
در درگیری‌هایی که در فاصله سال‌های ۱۹۹۱ تا ۱۹۹۴ میلادی بر سر منطقه قره باغ روی داد، حدود ۳۰ هزار نفر کشته شدند. ارامنه این سرزمین را بخشی از سرزمین تاریخی خود می‌دانند. جمهوری آذربایجان می‌گوید بر اساس قوانین بین‌الملل این منطقه بخشی از خاک این کشور بوده است و ارمنستان با نقض حاکمیت باکو، اراضی آذربایجان را به اشغال خود در آورده است.