آقای ظریف در مصاحبهای با رادیوی آمریکایی انپیآر در پاسخ به سوالی درباره ژیائو وانگ، شهروند دو تابعیتی آمریکایی-چینی که در ایران زندانی است، گفت که پیشنهاداتی را برای آزادی وی در سال گذشته ارائه کرده است.
آگهیمحمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران روز دوشنبه ۲۳ سپتامبر به صورت تلویحی پیشنهاد کرد که مسعود سلیمانی، دانشمند بازداشت شده ایرانی در آمریکا با ژیائو وانگ، محقق آمریکایی-چینی که در ایران زندانی است، معاوضه شود.
آقای ظریف در مصاحبهای با رادیوی آمریکایی انپیآر در پاسخ به سوالی درباره ژیائو وانگ، شهروند دو تابعیتی آمریکایی-چینی که در ایران زندانی است، گفت که پیشنهاداتی را برای آزادی وی در سال گذشته ارائه کرده است.
وزیر امور خارجه ایران گفت: «بگذارید درباره یک استاد ایرانی که ۹ ماه گذشته بدون محکومیت در زندانی در آمریکا بازداشت است بگویم. او با ویزا به آمریکا آمد ولی ویزایش در هنگام پرواز وی به ایالات متحده لغو شد. او مرتکب جرمی نشده است. من برای همسر این استاد چه جوابی دارم؟»
آقای ظریف با اشاره به اینکه دانشجوی چینی-آمریکایی با حکم دادگاه در ایران زندانی است، گفت: «من پیشنهاد دادهام که این دو زندانی را معاوضه کنند. به خاطر اینکه من به عنوان وزیر امور خارجه نمیتوانم به دادگاه بروم و بگویم این مرد را آزاد کنید. اما میتوانم بگویم که من میتوانم این فرد را با یک ایرانی معاوضه کنم و بدین ترتیب توجیه قانونی خواهم داشت.»
ژیائو وانگ، دانشجوی دانشگاه پرینستون حدود سه سال است که در زندان اوین به سر میبرد. او که در ایران مشغول تحقیقاتی در مورد رساله دکترایش بود به اتهام «جاسوسی» بازداشت و در تابستان سال ۱۳۹۶ به ۱۰ سال زندان محکوم شد.
مسعود سلیمانی، محقق و استاد دانشگاه تربیت مدرس از مهر ۱۳۹۷ در بدو ورود به آمریکا بازداشت شد و از آن زمان در زندان به سر میبرد.
رسانههای آمریکایی دلیل بازداشت این دانشمند ایرانی که در زمینه سلولهای بنیادی پژوهش میکرده است را «نقض تحریمهای آمریکا» گزارش کردهاند.
به گزارش روزنامه گاردین، آقای سلیمانی به قصد گذراندن آخرین مرحله تحقیقاتش به عنوان محقق مهمان در کلنیک مایو در ایالت مینهسوتا به آمریکا سفر کرده بود که در فرودگاه شیکاگو در بدو ورود دستگیر شد.
دو محقق دیگر با نامهای محبوبه قائدی از محققان دانشگاه ییل و مریم جزایری از دانشجویان سابق آقای سلیمانی همراه با او بازداشت شده بودند اما با قید وثیقه آزادند.
بر اساس مدارک دادگاه و به نقل از روزنامه گاردین، محبوبه قائدی به درخواست دکتر سلیمانی به منظور انجام تحقیقات در ایران، یک ماده هورمون رشد را از موسسات آمریکایی سفارش میدهد و آنها را برای مریم جزایری میفرستد تا در سفر بعدی خود به ایران برای ملاقات با خانواده، آن را برای استادشان ببرد.
خانم جزایری که شهروند آمریکایی نیز است در سپتامبر ۲۰۱۶ در فرودگاه آتلانتا به علت همراه داشتن ماده هورمون رشد به طور موقت بازداشت میشود اما مقامات گمرک پس از ضبط بسته ماده هورمون رشد، به او اجازه پرواز میدهند.
دادستانهای فدارل آمریکا کیفرخواستی را بصورت محرمانه علیه مسعود سلیمانی صادر کردند. در توضیحات دادگاه آمده است که اگر متهم که در ایران زندگی میکند، از کیفرخواست مطلع شود، ممکن است سفر خود را لغو کند.
بر اساس مدارک پرونده آقای سلیمانی، دادستانها مدعی هستند که تحریمهای جامعی علیه ایران سالها است که برقرار میباشد و بر طبق این تحریمها هرگونه صادراتی به ایران به جز در مواردی معدود، ممنوع است و این مورد جزء شرایط مجاز نیست.
یکی از وکلای متهمین در دفاع از موکل خود گفته بود که این اتفاق در سال ۲۰۱۶ رخ داده و وضعیت تحریمهای ایران در آن زمان متفاوت بوده است.
محمد جواد ظریف در اردیبهشت ماه نیز در یک مراسم سخنرانی در نیویورک گفته بود که ایران آماده است تا زندانیان آمریکایی در ایران را با ایرانیانی که به خاطر قوانین تحریم در آمریکا یا به خواست آمریکا در کشورهایی دیگر حبس شدهاند، تبادل کنند. اما با گذشت شش ماه از ارائه این پیشنهاد از سوی مقامات آمریکایی پاسخی دریافت نکرده است. آقای ظریف در آن زمان تاکید کرده بود که «برای مبادله زندانی اختیار کافی» را دارد.
آگهیوزیر خارجه ایران بارها در پاسخ به سوالاتی درباره سرنوشت زندانیان دو تابعیتی گفته است که «قوه قضائیه مستقل عمل میکند.»
مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا نیز در ماه ژانویه همزمان با سالگرد آزادی گروگانهای آمریکایی سفارت این کشور در ایران در یک پست توییتری خواستار آزادی همه شهروندان آمریکایی زندانی در ایران شده بود.
دیدهبان حقوق بشر که از سال ۲۰۱۴ تا سال ۲۰۱۸ میلادی پرونده ۱۴ فرد دو تابعیتی یا تبعه خارجی که توسط ایران دستگیره شدهاند را مستند و بررسی کرده است، در گزارشی نوشت که «در ایران الگویی رو به رشد از بازداشت دوتابعیتیها دیده میشود.»
بر اساس این گزارش افراد دوتابعیتی که بازداشت و بعداً آزاد شده بودند معمولاً تبرئه نشدند بلکه بر اساس چیزی که مقامات عمدتاً «دلایل انساندوستانه» مینامند رها شدهاند.
آگهیسارا لی ویتسون، مدیر بخش خاورمیانۀ دیدهبان حقوق بشر در این گزارش که در سال ۲۰۱۸ منتشر شده است، نوشت: «دستگاههای امنیتی ایران ظاهراً این تصمیم نفرتانگیز را گرفتهاند که از این افراد به عنوان مهرههایی برای حل اختلافات دیپلماتیک استفاده کنند.»