مروری بر مطبوعات؛ چهل سال پیش در چنین روزی: ۱۲ بهمن سال ۵۷
نظرها
چهل سال پیش در چنین روزی؛ دوازدهم بهمن ماه سال ۱۳۵۷، آیت الله خمینی و همراهانش از پاریس به تهران بازگشتند و به دنبال آن ده روز بعد در۲۲ بهمن ماه با اعلام بی طرفی ارتش، نیروهای انقلاب محوطه رادیو تلویزیون ملی را تصرف کرده و خبر سقوط حکومت سلطنتی پهلوی و پیروزی انقلاب را از رادیوی ملی اعلام کردند. به مناسبت چهلمین سالگرد انقلاب ایران به سراغ آرشیو مطبوعات آن زمان رفته و مروری بر انعکاس اخبار این روز تاریخی می‌کنیم.
روزنامه آیندگان:
ایران در التهاب ورود آیت‌الله خمینی
صفحه اول روزنامه آیندگان در روز پنج‌شنبه ۱۲ بهمن سال ۵۷ به پوشش اخبار بازگشت آیت‌الله خمینی اختصاص یافته است. به گزارش خبرنگاران این روزنامه انتظار می‌رود ۳۸۰ خبرنگار و میلیون‌ها نفر شهروندان ایرانی در تهران و فرودگاه مهرآباد به استقبال آیت‌الله خمینی بروند. در مصاحبه کوتاهی با صادق قطب‌زاده اشاره شده است که احتمال بروز خطراتی برای هواپیمای ایرفرانس که برای آیت‌الله خمینی و همراهانش اجاره شده است، به علت مواضع ارتش در نزدیکی فرودگاه وجود دارد اما آقای خمینی مصمم به بازگشت هستند و تصمیم خود را عوض نخواهند کرد. داریوش فروهر، سخنگوی جبهه ملی ایران نیز بعد از اعلام تصمیم بازگشت آیت‌الله خمینی در نوفل لوشاتو، به ملاقات ایشان رفتند اما درباره مذاکرات توضیحاتی ندادند. در میان تیتر خبر اول روزنامه آیندگان آمده است ایرانیان در حالی که هم امیدوارند و هم هراسناک، منتظر ورود رهبر مذهبی‌شان هستند با این‌حال هیچ‌کس نمی‌تواند پیش‌بینی کند پس از ورود آیت‌الله در این کشور «آشوب‌زده» چه حوادثی روی‌خواهد داد. در ادامه آمده است: «آیت‌الله روح‌الله خمینی در مورد ویژگیها‌ی جمهوری اسلامی که می‌خواهد به‌جای حکومت کنونی ایجاد کند به شرح و بسط نپرداخته است و تنها نوید داده است به فساد پایان خواهد داد و آزادی کامل برای تمام آنهایی که در راه منافع کشور عمل کنند، تضمین خواهد شد. در ضمن یک گروه از مخالفان قول داده است مانع آیت‌الله خمینی برای تغییر رژیم کشور با وسائل غیرقانونی می‌شود. دسته‌هایی از ارتش ایران دیروز برای نمایش وسیع قدرت حکومت در خیابان‌های تهران رژه رفتند و یک گروه مرموز تروریستی به خبرگزاری‌ها تلفن کرد و درباره جنگ کماندویی و کشتار بی‌سابقه در صورت مداخله افراد در قانون اساسی هشدار داد.»
تنها دولت مرکزی مملکت را اداره خواهد کرد- بختیار
به گزارش روزنامه آیندگان، شاپور بختیار، نخست‌وزیر وقت ایران شامگاه ۱۱ بهمن سال ۵۷ در یک پیام رادیو تلویزیونی اعلام کرد که دولت او در هر شرایطی قانون را اجرا خواهد کرد. در ادامه آقای بختیار ضمن شادباش به مناسبت بازگشت آیت‌الله خمینی به ایران هشدار داد که اگر خونی بر زمین ریخته شود، به گردن دولت او نخواهد بود. به نقل از این روزنامه شاپور بختیار در پیام خود گفت: «کشور ایران لحظات بسیار حساس و تا حدی خطرناک را می گذراند…تمام انقلاب‌های جهان وقتی طولانی می‌شود، مردم را خسته می‌کند و یک نظام دیکتاتوری در قفای خود هدیه میاورند. سعی کنیم از نهضت آزادی به نفع کشور و با احترام به قانون استفاده بنمائیم. در غیر اینصورت علاوه بر خطر گوناگون که ما را تهدید می‌کند، مملکت بدون تردید به یک دوران سیاه دیکتاتوری و شاید ملوک الطویفی باز خواهد گشت…دولت ضمن تبریک و تهنیت به مناسبت بازگشت آیت‌الله خمینی نکات زیر را به اطلاع عموم برساند: دولت کلیه نظرات و راهنمایی‌های معظم‌له و آیات عظام را مغتنم می‌شمارد ولی وظایف قانونی خود را نیز به طور قاطع انجام خواهد داد…دولت اجازه نخواهد داد که تصدی امور کشور جز به وسیله و با قدرت دولت مرکزی اداره شود…این با شماست که مرا مصمم نمایید که سربازان را به سربازخانه‌ها برگردانم…»
آغاز بیداری ملت، آغاز بیداری زنان
جمعی از زنان با انتشار بیانیه‌ای در شماره دوازدهم بهمن سال ۵۷ روزنامه آیندگان، از تشکیل «کمیته ایجاد جمعیت بیداری زنان» خبر دادند و با مروری بر نقش زنان در انقلاب مشروطه، جنبش سال‌های ۲۰ تا ۳۲ و «جنبش نوین انقلابی» و تاکید بر اینکه خواسته‌های اکثریت زنان «ستمکش» ایران جدا از خواسته‌های عمومی انقلاب ایران در این مرحله نیست، خواستار برقراری جمهوری دموکراتیک و برقراری آزادی از جمله آزادی زنان شدند. در این بیانیه آمده است: «زنان میهن ما برای رسیدن به آرمان‌ها آزادی و حقوق برابر و برای از بین بردن موانع و سد‌های رهایی خویش باید در وهله اول بطور موثر و وسیع در جنبش انقلابی آزدیخواهانه و استقلال طلبانه عمومی مردم ایران شرکت نمایند و در آن نقش فعال داشته باشند…کوشش نمایند تا فرهنگ انقلابی و پیشرو را که در آن نقش واقعی انسانی زنان در اجتماع را روشن می‌سازد، ترویج داده و پا به پای آگاهی خویش، مردان را نیز در این زمینه آموزش دهند…کمیته ایجاد جمعیت بیداری زنان تلاش می‌کند قدم‌های اولیه را در این راه بردارد...»
روزنامه کیهان:
روزنامه کیهان نیز همانند دیگر مطبوعات اصلی کشور، صفحه اول شماره دوازدهم بهمن سال ۵۷ را به پوشش مراسم استقبال از روح الله خمینی اختصاص داد. روز قبل اعلام شده بود که رادیو تلویزیون ملی ایران مراسم ورود آیت الله خمینی را به صورت زنده پخش خواهد کرد اما در هنگام پخش ناگهان برنامه قطع می شود.
نظامیان پخش مستقیم تلویزیون را قطع کردند
روزنامه کیهان در صفحه اول و دو ستون در صفحه دوم به موضوع قطع پخش مستقیم مراسم ورود آیت‌الله خمینی پرداخته است. در این گزارش‌ها آمده است که تلویزیون برنامه ورود آیت‌الله خمینی را با سرود قدیمی و مشهور «ای ایران…» آغاز کرد. در حالیکه روی صفحه تلویزیون نوشته بود «گرامی باد بهار آزادی ایران»، تصاویری از آیت‌الله خمینی در حال ترک هواپیما پخش و ناگهان تصاویر قطع می‌شود. انگشت اتهام در ابتدا به سمت نخست وزیر وقت، شاپور بختیار می‌رود. خبرنگار کیهان گزارش می‌کند در تماسی تلفنی آقای بختیار گفته است :«برای آنکه مردم در جریان ورود امام خمینی قرار گیرند من موافقت کردم که کلیه اعضای سازمان تلویزیون به سرکار خود برگردند. چطور می‌شود که امروز دستور قطع برنامه را داده باشم؟»
پس از اظهارات آقای بختیار، نظامیان مستقر در تلویزیون ملی اعلام کردند که به دلیل پخش نشدن سرود شاهنشاهی و تصویر شاه در ابتدای برنامه، از ادامه پخش مستقیم مراسم جلوگیری کردند. کارکنان اعتصابی تلویزیون هم اعلام کردند که مراسم تاریخی را ضبط کرده اما به تلویزیون نیاوردند چون امکان توقیف و از بین رفتن آنها وجود دارد. به گفته خبرنگاران روزنامه کیهان ده هزار نفر از مردم شهرستان‌ها که به منظور تماشای مراسم استقبال پای تلویزیون‌ها نشسته بودند پس از اینکه برنامه تلویزیون قطع شد به خیابان‌ها ریختند و به تظاهرات پرداختند و در برخی شهرها رادیو و تلویزیون‌ها را شکستند.
شاه برای کودتا از مصر و مراکش کمک خواست
روزنامه کیهان در ستونی در صفحه چهارم به نقل از رادیو مسکو و هفته نامه لبنانی الکفاح العربی نوشته است: «شاه ایران از انور سادات رییس جمهوری مصر تقاضا کرده است در امر برقراری مجدد نظم و ترتیب و امنیت در ایران به وی کمک کند. شاه گفت یگانه راه رسیدن به هدف کودتای نظامی است که باید از سوی واحد‌های ارتش ایران که هنوز به شاه وفادار هستند، انجام شود ولی عملیات آنها مستلزم پشتیبانی از خارج است. شاه به رییس جمهوری مصر اطمینان داد که عملیات احتمالی نیروهای مصر مورد پشتیبانی کامل آمریکا قرار خواهد گرفت. شاه ایران همچنین اعلام کرده است که مراکش به شرطی که آمریکا هواپیماهای حمل و نقل نظامی و خلبانان خود را در جهت انتقال نیروهای مغرب به ایران در اختیار بگذارد، از کودتا در ایران پشتیبانی می‌کند.»
نحوه تهیه قانون اساسی جمهوری اسلامی
روزنامه کیهان در صفحه شش مصاحبه حسن نزیه، رییس کانون وکلای ایران با روزنامه فرانسوی لوموند درباره قانون اساسی آینده جمهوری اسلامی را به چاپ رسانده است. آقای نزیه که به نقل از روزنامه کیهان از طرف کریم سنجانی دبیر کل جبهه ملی، آیت‌الله طالقانی و مهندس بازرگان ماموریت داشته برای گفتگو درباره اصول قانون اساسی جدید ایران با روح الله خمینی در فرانسه دیدار کند. در این متن آمده است: «رییس کانون وکلا گفت پس از تشکیل مجلس موسسان ملت ایران، از طریق رفراندوم راجع به لغو رژیم سلطنتی و اعلام جمهوری نظر خود را ابراز خواهیم داشت. به عقیده نزیه، آیت الله خمینی مصمم است که کلیه مسائل مهم مملکتی را به کمیسیون‌های تخصصی واگذار کند و اگر تاکید کرده که می‌خواهد همچنان رهبر معنوی ملت باقی بماند به هیچ‌وجه قصد ندارد مسئولیت‌های دولتی بپذیرد… در مورد زنان، امام خمینی معتقدند زنان باید به نحو فعال در ساختمان جامعه شرکت کنند…آیت‌الله خمینی یادآور شده که آزادی عقیده، آزادی بیان و آزادی تشکلیل اجتماعات و احزاب تضمین خواهد شد مشروط بر اینکه لطمه ای به منافع ملت وارد نسازد…آیت الله خمینی یادآور شد که روابط اقتصادی ایران و آمریکا قطع نخواهد شد مشروط بر اینکه واشنگتن حاکمیت ایران را محترم بشناسد…ولی به جای اینکه از آمریکایی‌ها اسلحه و تجهیزات جنگی بخریم، تجهیزات صنعتی به آنها سفارش خواهیم داد.»
روزنامه اطلاعات
آخرین پیام امام خمینی در پاریس
روزنامه اطلاعات همچون دیگر روزنامه‌ها در صفحه اول به بازتاب سفر آیت‌الله خمینی از پاریس به تهران پرداخته و در صفحات دیگر مطالبی مربوط به زندگی ایشان و روزشمار مبارزات برای انقلاب به چاپ رسانده است. به نقل از این روزنامه، آیت‌الله خمینی در فرودگاه شارل دوگل فرانسه یک کنفرانس مطبوعاتی تشکیل داده و از «محبت ملت فرانسه و مهمان نوازی اهالی دهکده نوفل لوشاتو تشکر کردند. امام خمینی بطور ضمنی از اینکه دولت فرانسه و مطبوعات این کشور انقلاب ایران را تایید و با چاپ و پخش اخبار مفصل آن طی ماه‌های اخیر به بازتاب انقلاب کمک کرده اند، تشکر کرد.»
زن در اسلام، صاحب مقام شایسته ای است
روزنامه اطلاعات در صفحه شش خلاصه‌ای از گفتگوی آیت‌الله سید کاظم شریعتمداری با خبرگزاری رویترز و صدای آمریکا را چاپ کرده است که در آن آیت‌الله شریعتمداری از توافق با آیت‌الله خمینی در برقراری حکومت اسلامی خبر داده و تاکید کرده است که «روحانیتی که خواستار برقراری یک نظام عادلانه اسلامی است قهرا هیچگونه سازشی نمی‌تواند با دولت موجود و دولت‌های مشابه داشته باشد.»
او در پاسخ به سوالی درباره اینکه در حکومت اسلامی چه پست‌هایی به زنان داده خواهد شد و آیا درست است که زنان نمی‌توانند قاضی شوند گفته است: «انشاء الله حکومت اسلامی به وجود بیاید و مناصب تقسیم شود، آنگاه ببینیم چه پست‌هایی به زنان می‌رسد. قضاوت نیز کار ساده‌ای نیست و برای قاضی شرایطی است و مخصوصا در یک جامعه اسلامی اهمیت آن زیاد است و به نظر ما چنین پستی برای زنان مناسب نیست و تمام شرایط در آنان وجود ندارد.»