از تجدد تا سقوط؛ ۴۰ سال از خروج شاه از ایران گذشت

محمدرضاشاه در شهریور ۱۳۲۰ هنگامی که ۲۲ سال داشت در پی اشغال ایران و برکناری پدرش، رضا شاه از سوی متفقین در جریان جنگ جهانی دوم به قدرت رسید. دوازده سال بعد و در پی کودتای ۲۸ مرداد، آخرین پادشاه ایران با برکناری دولت محمد مصدق، قدرت خود را تحکیم کرد.

شاه ایران در سال‌های دهه ۴۰ شمسی با اجرای قانون «اصلاحات ارضی» روند مدرنیزاسیون (تجدد) جامعه ایران را به شدت شتاب داد.

غافل شدن از تغییرات و انتظارات جامعه

محمدرضا شاه پهلوی در اوج قدرت در سال ۱۳۵۰‌ سران کشورهای جهان را برای برگزاری جشن‌های ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی به تخت جمشید دعوت کرد. او شاید آن روزها تصور نمی‌کرد ۷ سال بعد دوران فرمانروایی‌اش در ایران به پایان می‌رسد.

در دهه ۵۰ شمی با افزایش قیمت نفت و به دنبال آن رفاه عمومی موج مهاجرت‌ از روستاها به شهر شدت گرفت. بسیاری می‌گویند شاه ایران نتوانست ضرورت و تغییرات و انتظارات آن روز مردم را دریابد.

شاه به توسعه اقتصادی و افزایش قدرت نظامی کشور علاقه داشت و بخش زیادی از درآمد نفتی کشور را صرف ارتش ایران کرد.

از تهران تا قاهره

محمدرضا شاه با انقلاب سفید مجموعه‌ای از اصلاحات اقتصادی-اجتماعی مانند اصلاحات ارضی را کلید زد و در آخرین سال‌های قدرت، نظام تک‌حزبی را در ایران حاکم کرد.

او در تاریخ ۲۶ دی ۱۳۵۷ میلادی و در پی گسترده‌ شدن اعتراض‌های مخالفان به رهبری روح‌الله خمینی، ایران را برای همیشه ترک کرد.

محمدرضا شاه پهلوی سرانجام در تاریخ ۵ مرداد ۱۳۵۹ در سن ۶۰ سالگی و در اثر سرطان غدد لنفاوی، در مصر درگذشت. او را در یکی از مساجد قاهره به نام مسجد رفاعی به خاک سپردند.

بیشتر بخوانید:

• کاخ نیاوران چهل سال پس از آخرین اقامت شاه
• شاهپور غلامرضا در پاریس درگذشت