وزیر خارجه کره شمالی تنها یک روز پس از اجرایی شدن دور نخست تحریمهای آمریکا علیه ایران وارد تهران شده است، اما چرا این سفر، یک ملاقات عادی نیست؟
آگهیدرست یک روز پس از صدور فرمان اعمال تحریمهای آمریکا علیه ایران، تهران یک میزبان متفاوت داشت. ری یونگ هو وزیر خارجه کره شمالی این روزها در تهران به سر میبرد. او که روز سهشنبه ۷ اوت، با محمدجواد ظریف دیدار کرد، قرار است با علی لاریجانی و حتی حسن روحانی هم دیدار کند.
اما چرا این سفر و دیدارها حايز اهمیت است؟
۱ - ایران کره شمالی میشود؟
پس از ملاقات تاریخی دونالد ترامپ و کیم جونگ اون در سنگاپور، رئيس جمهوری آمریکا تلاش کرده با راهبردی مشابه ایران را هم پای میز مذاکره بکشاند. این سیاست رئيس جمهور آمریکا چندان پیچیده نبوده است. او ابتدا با شدت بخشیدن فشارهای سیاسی و حتی زبانی علیه ایران، از در تهدید وارد شد و بعد از مدتی، آمادگی خود و دولتش را برای انجام آنچه او یک مذاکره واقعی و توافق منطقی میخواند با ایران اعلام کرد.
هنوز فراموش نکردیم دشنامهایی که رئیس جمهوری آمریکا در توییتر و همچنین در سخنرانیهای خود نثار رهبر کره شمالی میکرد، اما تنها مدتی بعد کیم به مردی بزرگ از منظر دونالد ترامپ بدل شد.
در چنین شرایطی حضور وزیر خارجه کره شمالی در تهران میتواند ابعاد متفاوت و مختلفی داشته باشد. در درجه اول میتوان این گمانه را در نظر داشت که ایران قصد دارد از چند و چون مذاکرات آمریکا با کره شمالی و همچنین توافقاتی که رهبران دو کشور در مذاکرات رو در رو با هم داشته اند مطلع شود. این گمانه وقتی تقویت میشود که در هفتههای اخیر اخباری (هرچند نه چندان موثق) از احتمال تبادل پیامهایی چه از سوی علی اکبر ولایتی و کانال روسیه و چه از طریق محمد جواد ظریف و کانال عمان میان تهران و واشنگتن منتشر شده است.
بیشتر بخوانید:
هرچند مقامات ایران این احتمالات را رد کردهاند و تاکید کردند هیچ مذاکره محرمانهای با طرف آمریکایی نداشتهاند. اما عقل سلیم حکم میکند، حتی اگر چنین مذاکراتی انجام شده باشد هم وجود آنرا تکذیب کنند. تازهترین نمونه چنین مواردی، مذاکراتی است که در اواخر دوره محمود احمدی نژاد میان ایران و آمریکا در عمان انجام شد. دیدارهایی که چه علی اکبر صالحی، چه سعید جلیلی و چه علی اکبر ولایتی در آن زمان انجام آنرا تایید نکردند.
۲- بازی با مهره کرهای برای تهران
احتمال دوم اما میتواند باز هم نشانی از آگاهی یافتن ایران از آنچه در مذاکرات پیونگ یانگ و واشنگتن گذشته باشد، اما با هدفی متفاوت. چرا که آنطور که حسن روحانی در گفتگوی تلویزیونی خود در شامگاه ۶ اوت با مردم داشت: «مذاکره با تحریم نمیشود و ترامپ اگر واقعا قصد گفتگو دارد باید ابتدا چاقو را در جیبش بگذارد.» بر این اساس ایران مذاکرهای با طرف آمریکایی نداشته و اتفاقا با میزبانی از وزیر خارجه کره شمالی قصد دارد به آمریکا هم هشداری دهد که به رغم اینکه ترامپ با کیم به توافقی نمایشی دست یافته، کره شمالی همچنان در اردوگاه ایران قرار دارد و این میتواند زمینه انتقال و همکاری فنآوریهای هستهای و موشکی را میان تهران و پیونگ یانگ مهیا نگاه دارد.
ضمن اینکه ایران میتواند در این مسیر از سطح و کیفیت پیامهای رد و بدل شده میان آمریکا و کره شمالی پیش از انجام دیدار تاریخی در سنگاپور مطلع شود تا به دیدی بازتر نسبت به واکنش به پالسهای رئيس جمهوری آمریکا عمل کند.
۳ – بازی برد-برد برای تهران و پیونگ یانگ
اما اهداف پشت پرده این سفر هرچه که باشد، نفس انجام آن یک بازی برد برای دو طرف به شمار میرود. چرا که در درجه اول کره شمالی همانطور که وزیر خارجه این کشور در هنگام سفر ماه گذشته مایک پمپئو به پیونگ یانگ اعلام کرد: «خواستههای آمریکا از کره شمالی تاسف برانگیز است. آنچه در این میان نگران کننده است، سیاستهای تکراری آمریکا در قبال ما است که در دهههای اخیر هم به صورت پیوسته ادامه داشته است.»
ضمن اینکه هیچ اقدام عملی برای تغییر وضعیت و تحریم ها و جایگاه کره شمالی پس از دیدار تاریخی رهبران دو کشور در سنگاپور صورت نگرفته است. ترامپ هرچند با عکسهای دو نفرهای که با سرسختترین رهبر جهان گرفته است، به خود میبالد اما در سوی مقابل، کیم جونگ اون، هنوز نتوانسته به دستآورد عملی از این دیدار و توافقات بر سر نابودی تسلیحات هستهای اش دست یابد. در نتیجه کره شمالی با این دیدار پیام قوی به آمریکا می فرستد که همچنان روابطش ایران پابرجاست و در صورتی که نتیجه مذاکرات با آمریکا نتیجه بخش نباشد، ایالات متحده باید نگران گسترش همکایهای نظامی و امنیتی تهران و پیونگ یانگ باشد.
اما ایران هم از این دیدار برنده خارج میشود. به این دلیل که در درجه اول، نگرانی احتمال همکاریهای تسلیحاتی و نظامی با کره شمالی را برای جهان زنده نگه می دارد. این موضوع حتی اروپا را هم به نگرانی بیشتری وا میدارد که در صورتی که اقدامات عملی برای متقاعد ساختن ایران برای ماندن در برجام صورت ندهند، باید ریسک هستهای شدن ایران و افزایش سطح همکاری ایران با شرورترین بازیگر کنونی نظام بینالملل را به جان بخرد. از سوی دیگر، ایران این نگرانی را هم به آمریکا میفرستد که تهران هنوز روی پیونگ یانگ نفوذ دارد و نظراتش میتواند در دستور کار هیئت حاکمه این کشور قرار گیرد.
اما آیا این دیدار میتواند زمینه ساز تحقق اهداف سیاست خارجی دو کشور باشد؟ واضح است که در دنیای سیاست هیچ چیز مطلق نیست، اما شاید تردیدی وجود نداشته باشد که نمیتوان چنین دیداری را برای هر دو طرف هوشمندانه ندانست.