آمریکا با تحریمهایی که شرح آنها در شکایتنامۀ تهران آمده و با هدف قرار دادن ایران و شرکتهای ایرانی و اتباع ایرانی، نتوانسته است به تعهدات خود در قبال ایران در چهارچوب پیمان ۱۹۵۵ عمل کند.
ایران روز دوشنبه ۱۶ ژوئیه از ایالات متحده آمریکا به دیوان بینالمللی دادگستری، ارگان قضایی سازمان ملل واقع در شهر لاهه هلند شکایت کرد.
موضوع این شکایت، نقض معاهدۀ دوستی، تجارت و حقوق کنسولی (موسوم به عهدنامه مودت و روابط اقتصادی و حقوق کنسولی بین ایران و دول متحده آمریکا) امضا شده از سوی نمایندگان دو طرف در تاریخ ۱۵ اوت ۱۹۵۵ میلادی مصادف با ۲۳ مرداد ۱۳۳۴ شمسی در تهران است.
این شکایت در پی خروج آمریکا از توافق هستهای ایران در ۸ مه ۲۰۱۸ میلادی طرح شده است.
به گفته تهران، با این اقدام آمریکا مجموعهای از تحریمها و محدودیتها بطور مستقیم و غیرمستقیم علیه ایران و شرکتها و اتباع ایران به اجرا گذاشته شده است؛ تحریمهایی که پیش از این مقامات آمریکا در چهارچوب توافق برجام با حذف آنها موافقت کرده بودند.
تهران میگوید با تحریمهای ۸ مه و دیگر تحریمهایی که بعدا به این مجموعه اضافه شد، واشنگتن مفاد پیمان ۱۹۵۵ میلادی را نقض کرده است و به نقض این معاهده نیز همچنان ادامه میدهد.
بر این اساس، ایران اعلام میکند:
آمریکا با تحریمهایی که شرح آنها در شکایتنامۀ تهران آمده و با هدف قرار دادن ایران و شرکتها و اتباع ایرانی، نتوانسته است به تعهدات خود در قبال ایران در چهارچوب پیمان ۱۹۵۵ عمل کند.
آمریکا باید بدون تاخیر و به وسیله ابزاری که خود انتخاب میکند به تحریمهایی که از ۸ مه تحمیل شده است پایان دهد.
آمریکا باید فورا به تهدیدات خود مبنی بر اعمال تحریمهای جدید که شرح آنها در این شکایتنامه آمده است پایان دهد.
آمریکا باید اطمینان دهد که هیچ کاری برای دور زدن تصمیم دادگاه در این پرونده انجام نخواهد داد و برای عدم تکرار نقض پیمان ۱۹۵۵ تضمین دهد.
آمریکا باید به دلیل نقض تعهدات قانونی بینالمللی خود در قبال ایران، اقدام به جبران کامل خسارت کند و مبلغ خسارت توسط دادگاه تعیین خواهد شد. ایران نیز برای خود حق ارزیابی خسارت وارده از سوی آمریکا در قبال نقض تعهدات و ارائه آن به دادگاه در زمان مناسب را محفوظ میدارد.
ایران برای طرح این شکایت به پاراگراف ۲ از ماده ۱۱ پیمان ۱۹۵۵ میلادی اشاره دارد که میگوید در صورت اختلاف میان طرفین پیمان در موضوع تفسیر یا اجرای این پیمان دوستی، چنانچه مورد اختلاف از طریق روشهای دیپلماتیک قابل حل و فصل نباشد، موضوع به دیوان بینالمللی دادگستری ارجاع داده خواهد شد مگر اینکه طرفین روی استفاده از دیگر راههای مسالمتآمیز حل اختلاف به توافق برسند.
درخواست ایران برای به اجرا گذاشتن اقدامات احتیاطی
در همان روز طرح این شکایت ایران درخواست دیگری را نیز ارائه داد و در چهارچوب آن از اقدامات تامینی نام برد تا به کمک آنها تا زمان صدور حکم دیوان بینالمللی دادگستری از حقوق ایران در چهارچوب پیمان ۱۹۵۵ محافظت شود.
بنا بر اعلام ایران، واشنگتن هم اکنون اعمال برخی از تحریمهای ۸ مه را آغاز کرده است و قصد دارد دیگر تحریمها را نیز حداکثر ظرف ۱۸۰ روز به اجرای بگذارد. ایران میگوید در چنین شرایطی، یک خطر واقعی و قریبالوقوع وجود دارد که قبل از آنکه دادگاه تصمیم نهایی خود را اعلام کند، آسیبی جبران ناپذیر به ایران و حقوق آن وارد شود.
اقدامات احتیاطی که ایران در این درخواست از آنها یاد کرده است عبارتند از:
آمریکا باید فورا و به هر وسیلهای که در اختیار دارد، اجرای مجموعه تحریمهای اعمال شده از ۸ مه به این سو را متوقف و از اعمال تحریمهای جدید جلوگیری کند.
آمریکا باید بلافاصله اجازه اجرای کامل معاملاتی را که پیش از این نهایی شدهاند بدهد؛ بویژه توافقاتی که در موضوع فروش یا اجاره هواپیماهای مسافربری، خرید قطعات یدکی و دیگر تجهیزات هواپیما نهایی شدهاند.
آمریکا باید ظرف سه ماه دربارۀ راههایی که برای اجرایی کردن این درخواستها در پیش گرفته است به دادگاه گزارش بدهد.
آمریکا باید به اتباع و شرکتهای ایرانی، آمریکایی و دیگر کشورها این اطمینان را بدهد که از حکم دادگاه تبعیت خواهد کرد و از هرگونه اظهارنظر و اقدامی که مانع از آن شود تا اتباع آمریکایی یا اتباع دیگر کشورها به همکاریهای اقتصادی با ایران، ایرانیها و شرکتهای ایرانی بپردازند، جلوگیری کند.
آمریکا باید از اقدامات دیگری که ممکن است ناقض حقوق مندرج در پیمان ۱۹۵۵ میلادی برای ایران، ایرانیها و شرکتهای ایرانی شود و همچنین ناقض تصمیمی شود که دادگاه در قبال این پرونده میگیرد جلوگیری کند.
بیشتر بخوانید: