دو ترانس لبنانی روایت میکنند: چگونه ترانسها برای نخستینبار به صورت گروهی برای احقاق حقوقشان به خیابانهای بیروت آمدند.
«زنان ترانس هم زن هستند» این کلمات بر روی پلاکاردی نقش بسته بود که ماه مارس گذشته در تجمع روز جهانی زن در بیروت حمل میشد. این اولین باری نبود که زنان ترانس لبنانی در اعتراضهای خیابانی فمینیستها، گروههای دگرباش و کارگران شرکت می کردند ولی نخستینباری بود که به صورت گروهی احقاق حقوقشان را مطالبه میکردند.
در لبنان ترانسها اغلب از ترس قضاوتهای نادرست اجتماعی و اعمال خشونت و آزار و اذیت ترجیح میدادند در حاشیه جامعه روزگار سپری کنند و اصطلاحا خیلی در انظار عمومی آفتابی نشوند. به همین دلیل هم تاکنون خیلی به چشم نمیآمدند.
اما همه چیز در حال تغییر گام به گام است، آنها سکوتشان را شکستهاند و خواستار به رسمیت شناخته شدن حقوقشان هستند. در اواسط ماه ژانویه سال ۲۰۱۶ میلادی اولین پیروزی کوچک اما قابل توجه برای آنها رقم خورد. در جریان یک دادگاه تجدیدنظر در بیروت، یک قاضی زن حقوق یک مرد ترانس را به رسمیت شناخت و به او حق داد تا اوراق شناسایی خود را مطابق میلش تغییر دهد و حتی به او تضمین داد تا از امکانات پزشکی مورد نیاز و امنیت لازم برخوردار باشد. هر چند انجام عمل جراحی تغییر جنسیت در لبنان قانونی است، اما این اولین بار بود که حکمی قضایی به تصویب رسید که براساس آن ملاحظات روحی و حقوق یک فرد ترانس در لبنان به رسمیت شناخته شد.
رجا فرح، مدیر ارتباطات در موسسه مطالعات زنان در جهان عرب (IWSAW)، به یورونیوز گفت:«مسئله اصلی این است که مردم اصلا نمیدانند یک فرد ترانس چگونه فردی است.»
به گفته خانم فرح، واکنش جامعه، والدین و پلیس، همه اینها موجب ترس و گوشه گیری آنها شده است. حتی گروههای دگرباش و فمینیستی نیز آنها را ظاهرا جزئی از خود میدانند، نه در عمل. لذا ترانسها فضای اجتماعی و محیطی مانوس برای احساس امنیت ندارند. احساس جدایی از جامعه عزت نفس این افراد را پائین آورده و واقعیت هم همین است که آنها اصلا جامعه ای ندارند که بتواند با قدرت در آن ظاهر شوند و فعالیت کنند.
بیشتر بخوانید:وضعیت تراجنسیهای ایران در گفتگو با دو ترانس و یک متخصص
نورما
برخی ترانسهای فعال تلاش خود را برای تغییر شرایط آغاز کردهاند و سعی بر سازماندهی گروهی سایر ترانسها به منظور طرح و پیگیری حقوقشان دارند. نورما، که یک ترانس و روزنامهنگاری فعال است، می گوید: «اگر چه در بیروت چندین گروه دگرباش فعالیت می کنند ولی ما تصمیم گرفتهایم تا گروه خودمان را تشکیل داده و مدیریت و راهبری کنیم. هر چند حمایتها و آموزشهای سازمان حقوق دگرباشها با نام هلم و سازمان سلامت جنسیتی با نام مرصا کمک زیادی به دیده شدن ما کردهاند و زمینه گردهمآیی ما را فراهم کردهاند ولی ما باید هویت مستقل خودمان را داشته باشیم تا بتوانیم برای رفع مسائل روزانهای که با آنها مواجه هستیم، مبارزه کنیم.
هر چند او موفق شده در جمع دوستان نزدیکش هویت واقعی خود را پیدا کند ولی هنوز بسیاری از مردم او را به همان نام و نشان پسری که خانوادهاش تولدش را اعلام کرده بودند، میشناسند.
نورما ادامه میدهد:«برای فرار از پیش داوریها و قضاوتهای نادرست، ترانسها ناگزیرند ظاهر و رفتار غیرواقعی خود را برای این که بتوانند در کنار خانواده بمانند و به سرکار بروند و به مدرسه و دانشگاه بروند، حفظ کنند. درست است که امکان جراحی وجود دارد ولی بسیار پرهزینه و پرریسک است. هر کسی از عهده این هزینهها بر نمیآید و مواردی هم هست که با وجود انجام عمل جراحی، انتقال جنسیتی به طور کامل انجام نشده است. اما ما باید شرایط را تغییر دهیم.»
زنان ترانس بسیاری همچنان در ترس از بازداشت پلیس تحت ماده قانونی ۵۲۳ زندگی می کنند، حتی اگر آنها روسپی هم نباشند در بسیاری از موارد بازداشت آنها براساس ماده قانونی ذکر شده و به این اتهام کاملا رایج است.
ساشا
ساشا الیجاه یک زن ۲۱ ساله ترانس است که به عنوان یک مدل و ورزشکار فعال حوزه حقوق ترانسها و مجری بسیاری از گردهمآییهای آنها بوده است. او به یورونیوز میگوید: «در پایان سال گذشته، چند بار به اتهامهای دروغین دستگیر شدم. اول دو هفته و سپس به فاصله چند هفته، یک ماهی در زندان بودم. ماموران پلیس شما را به روی زمین پرت می کنند، تلفن شما و اطلاعات شما را زیر و رو می کنند، حقوق شما را انکار می کنند، به حدی که شما متوجه میشوید که به اندازه همان یک کاشی کف زمین ارزش دارید. پس تعجب ندارد که اغلب زنان ترانس در طول روز از خانه بیرون نمی روند و ترجیح می دهند که خود را مشغول کارهای شبانه بکنند چون این تنها بخشی از جامعه است که ترانسها را می پذیرد. واقعا انتخاب دیگری وجود ندارد ولی بالاخره ما هم به تفریح نیاز داریم، باید کار کنیم و درس بخوانیم.»
ساشا از کودکی همیشه احساسات متفاوتی داشته و اجازه هم نداده تا هنجارهای اجتماعی او را همواره به عنوان یک مرد به رسمیت بشناسد. در نهایت والدین او با تغییر جنسیت او از طریق انجام درمان هورمونی توسط یک پزشک متخصص موافقت می کنند.
ساشا از ۱۶ سالگی ورزش را آغاز کرد ولی ورود او به باشگاههای تناسب اندام به این راحتیها نبود. اما ساشا در ۱۷ سالگی به عنوان اولین زن ترانس منطقه منا موفق شد تا در یک شبکه تلویزیونی بینالمللی به اجرای دفیله(کت واک) بپردازد. بدین ترتیب توانست راهی برای افزایش آگاهی عمومی نسبت به وضعیت ترانسها پیدا کند.
ساشا به یورونیوز میگوید:«در سالهای اخیر تغییرات محسوسی اتفاق افتاده است. باشگاهها افراد ترانس را میپذیرند، والدین با موضوع آشنا شدهاند و ترانس بودن فرزندانشان را می پذیرند، تلویزیون با احترام در مورد این افراد صحبت می کند. حتی من دو دوست ترانس دارم که به زودی به دانشگاه میروند. اکنون داریم متوجه می شویم که ما هم میتوانیم یک زندگی عادی داشته باشیم. البته معتقدم تغییرات بزرگتری هم ممکن است.»
بیشتر بخوانید:مشکل اقامت در رومانی زوج همجنسگرا را به شکایت به دیوان دادگستری اروپا وا داشت
اما برای نورما کار دشوارتر بوده است. زمانی که در سازمان حامی دگرباشها کار می کرده از افراد ترانس وحشت داشته است. او به یورونیوز می گوید:«سال ۲۰۱۰ میلادی بود و من هم ۱۸ ساله بودم و هیچ اطلاعاتی هم از ترانسها نداشتم. در یک خانواده مسیحی محافظه کار که انجام هر کار متفاوتی گناه بود، بزرگ شده بودم. عمیقا مطمئن بودم که همجنسگرا نیستم ولی زمان برد تا متوجه شدم که یک ترانس هستم.»
اکنون او در تدارک تاسیس یک سازمان حامی ترانسهاست و نمود اولیه آن را هم در مراسم روز جهانی زن به نمایش گذاشته است.
نورما با مراحلی که پشت سر گذاشته حالا احساس اعتماد به نفس می کند و میگوید:« ما اکنون قویتر هستیم، ما قدرت و توانایی صحبت کردن و نشان دادن خودمان داریم. ما قربانی نیستیم، مانده ایم تا برای احقاق حقوقمان تلاش کنیم.»