عادل الجبیر، وزیر امور خارجه عربستان سعودی روز پنجشنبه در گفتگویی با هیدلی گمبل، خبرنگار شبکه «سیانبیسی» از مواضع کشورش در مورد ایران و منطقه صحبت کرد. متن این گفتگو در پی میآید.
درباره پرتاب اخیر موشک بالستیک از یمن صحبت کنیم، شما گفتید این یک کنش جنگی است. آیا عربستان به سمت یک رویارویی مستقیم با ایران میرود؟
عادل جبیر: «امیدواریم این طور نباشد. این موشک که ساخت ایران بود، شبیه همان موشکی بود که در ۲۲ ژوئیه به شهر ینبع شلیک شد. یک موشک حمل کننده با برد ۹۰۰ کیلومتر بود که قطعات آن به یمن قاچاق شده است. به گمان ما در آنجا به دست کارشناسان سپاه پاسداران و حزب الله مونتاژ و به سمت شهر ما پرتاب شده است. موشکی هم که به ریاض رسید از همان نوع بود و ما ایران را مسئول آن میدانیم. آنها با این کار خود قطعنامه ۲۲۱۶ شورای امنیت سازمان ملل را نقض کردهاند. کارشناسان ایرانی و حزبالله حمله به عربستان را از پیش اندیشیده و هماهنگ کرده بودند و به نظر ما این میتواند یک کنش جنگی محسوب شود.»
در سال جاری رئیسجمهوری ترامپ توافق تاریخی هستهای با ایران را پاره کرد. نگرانیهای بسیاری در مورد حرکت ایران به سمت سلاح هستهای وجود دارد. آیا این به معنی کنترل و خنثیسازی ایران پیش از تبدیل شدن آن به یک قدرت اتمی است؟
عادل جبیر: «توافقی که منعقد شده نیاز به برقراری واقعی دارد. برجام توافق ضعیفی بود. بر اساس آن، ۱۲ سال بعد از امضا قرارداد، محدودیت شمار سانتریفیوژهایی که ایران میتواند داشته باشد، برداشته میشود. ایرانیها قاعدتا میتوانند ۵۰ تا ۱۰۰ هزار سانتریفیوژ داشته باشند. آنها میتوانند به حدی سوخت غنی شده تولید کنند که برای ساخت بمب در عرض چند هفته کافی باشد و این بسیار بسیار خطرناک است. بندهای دیگری از این توافق که باید محدودیت بیشتری بر آن گذاشته شود شامل بخشهای مربوط به بازرسی شامل سایتهای اعلام نشده و نیز سایتهای نظامی است. ما از آژانس بینالمللی انرژی اتمی انتظار داریم که در این زمینه سختگیرانهتر عمل کند. این در پیوند با توافق هستهای است. مسئله دیگری که باید در مورد رفتار ایران در نظر گرفته شود، حمایت از تروریسم و برنامه موشکی این کشور است که هر دو ناقض قطعنامههای بینالمللی هستند. بنابراین ما انتظار داریم که ایران هم به دلیل حمایت از تروریسم و هم به دلیل نقض قطعنامههای سازمان ملل در مورد موشکهای بالستیک تحریم شود. وقتی این سه مورد یعنی برجام، پاسخگویی در مورد حمایت از تروریسم و برنامه موشکی را کنار هم بگذاریم، آن گاه خواهیم دانست با چه روش مؤثری باید با ایران رفتار کنیم.»
درباره لبنان چطور؟ چون سعد حریری چند روز پیش در ریاض از سمت نخست وزیری استعفا داد و وزیر امور خلیج فارس شما گفت که عربستان سعودی مشغول جنگ در لبنان است. آیا این به معنی حمله عربستان به حزبالله است؟ شما در مورد لبنان چه موضعی دارید؟
عادل جبیر: «اوضاع در لبنان مساعد نیست و این از نتایج اقدامات حزبالله است که از سوی ایران حمایت میشود. حزبالله اگر چه سلاح را بر زمین گذاشته اما همچنان نیروی شبه نظامی خود را حفظ کرده است. هیچ نیروی نظامیای نباید خارج از کنترل نهادهای دولتی وجود داشته باشد. حزبالله در برابر هر ابتکار عملی که نخست وزیر حریری میخواست به خرج دهد، مانعتراشی کرد. حزبالله عملا رژیم لبنان را به گروگان گرفته و تبدیل به ابزاری شده است که ایران با آن بر لبنان اعمال سلطه میکند، همان ابزاری که ایران با آن در سوریه یا مانند حماس و حوثیها از ان بهره میبرد. به این ترتیب آثار منفی حزبالله در تمام منطقه دیده میشود. حزبالله مسئول قاچاق اسلحه به بحرین نیز بوده و در اقدامات مجرمانه همچون معامله مواد مخدر و پولشویی نیز دست داشته است.»
آیا شما واکنش مستقیمی به حزبالله نشان خواهید داد؟
عادل جبیر: «دنیا باید اطمینان داشته باشد که ما حزبالله را به عنوان یک سازمان تروریستی میشناسیم. نمیشود میان شاخه سیاسی و شاخه نظامی حزبالله فرق قائل شد. این دو بال از آن یک پرنده هستند با یک بدن و یک سر. بنابراین حزبالله باید این گونه شناخته شود. دنیا نیاز دارد که وارد عمل شود تا فعالیت این گروه کاهش یابد و نیز باید در هر جایی که این گروه فعالیت دارد آن را به عقب راند. این حرف ماست. ما نمیتوانیم اجازه دهیم که حزبالله به پایگاهی برای آسیب رساندن به عربستان سعودی بدل شود. مردم لبنان گناهی ندارند، آنها زیر سلطه حزبالله هستند و ما باید راهی برای کمک به این مردم پیدا کنیم تا از زیر یوغ حزبالله آزاد شوند.»
آیا شما به فکر قطع روابط دیپلماتیک با لبنان هستید؟
عادل جبیر: «ما به گزینههای مختلف فکر میکنیم. و با دوستان و همپیمانان خودمان در جهان مشورت میکنیم تا ببینیم با حزبالله چه برخوردی باید بکنیم.»
اکنون اندکی درباره همپیمانان خود بگویید. زیرا دولت آمریکا حمایت خود را از دولت عربستان سعودی در برابر موضع تهاجمی ایران اعلام کرده. در همین حال، آمریکا گفته از دولت لبنان نیز با دادن پول و سلاح حمایت میکند. این را چگونه توجیه میکنید؟ آیا این روایت متناقض نیست؟ آیا آمریکا میتواند همزمان از هر دو حمایت کند؟
عادل جبیر: «آمریکا میخواهد به دولت لبنان کمک کند تا قوی و مستقل باشد. ما هم همینطور. آمریکا میخواهد از تأثیر حزبالله در لبنان بکاهد، ما هم همینطور. آمریکا میخواهد حزبالله را با فعالیتهای تروریستی و مجرمانهاش به سختی به عقب براند، ما هم همینطور. بنابراین من تفاوتی میان موضع ما و آنها نمیبینم. ما به روشنی گفتهایم که نمیگذاریم لبنان به پایگاهی بدل شود که حملات به عربستان سعودی از آنجا شکل بگیرد و به مردم و دولت لبنان تأکید میکنیم که در برابر اقدامات حزبالله مقاوم و مصمم بمانند.»
وقتی به رویدادهای کل منطقه نگاهی بیاندازیم میبینیم که ژنرال سیسی در مصر پشتیبانی خود از دولت عربستان را اعلام میکند. در همان زمان گفته است که حمله به حزبالله کار خوبی نیست. او نمیخواهد ثبات منطقه بیشتر از این به هم بریزد. نظر شما در مورد این سخنان چیست؟
عادل جبیر: «همه همین فکر را میکنند. ما میگوییم باید راهی برای کاهش نفوذ حزبالله و کارهای منفیاش و نیز چارهای برای بیاثر کردن اقدامات تروریستی و دخالت این گروه در امور دیگر کشورها به دستور ایران پیدا کنیم. در این مورد تناقضی میان مواضع وجود ندارد.»
آیا عربستان سعودی میخواهد به تنهایی و بدون کمک مصر به رویارویی با حزبلله برود؟
عادل جبیر: «اگر نگوییم همه کشورها، کشورهای زیادی در جهان هستند، البته شاید به استثنای ایران، که با فعالیتهای تروریستی حزبالله و این که حزبالله دولت لبنان را به گروگان بگیرد مخالفند. بنابراین ما در این راه تنها نیستیم.»
اکنون کمی در مورد اسرائیل بگویید. نخست وزیر اسرائیل بنیامین نتانیاهو گفته است که در برابر تهاجم ایران دوشادوش دوستان عرب خود حرکت خواهد کرد. آیا شایعات در مورد این که عربستان و اسرائیل در برابر حزبالله بار هم متحد خواهند شد صحت دارد؟
عادل جبیر: «من در مورد شایعات صحبتی ندارم. اما باید بگویم ایران کشوری قانونگریز و حامی شماره یک تروریسم است. ایران به تروریستها پناه میدهد و در همان جبههای است که القاعده و اسامه بن لادن از سالهای ۱۹۹۰ به این سو بودهاند. در سال ۲۰۰۲ کادر رهبری مجازی القاعده در ایران پناه گرفته و در آنجا زیستهاند. آنها از آنجا عملیات تروریستی از جمله عربستان سعودی را هدایت کردهاند. دستور انفجار سه مجتمع مسکونی در ریاض از سوی سیفالعدل که رهبر عملیات بود در زمانی صادر شد که او در ایران به سر میبرد و ما صدای تلفنی ضبط شده او را داریم. این سندی انکارناپذیر است. ایران با نقض قانون و عرف بینالملل به ۱۲ سفارتخانه در خاک خود حمله کرده، شماری از دیپلماتهای جهان از جمله دیپلماتهای سعودی را به قتل رسانده است. ایران همچنین تعدادی حملات تروریستی را در اروپا و آمریکای جنوبی و نیز در خاور میانه سازماندهی کرده است. بنابراین حکومت ایران حکومتی قانونگریز است. ایران باید مسئولیت کارهای منفی را که کرده بپذیرد. این کشور سلاح قاچاق به بحرین فرستاده، با حوثیها در یمن در پیوند بوده و در همه جا با خصمانهترین و منفیترین شیوهها حضور داشته است.»
آیا امکان همپیمانی با اسرائیل برای رویارویی با ایران وجود دارد؟
عادل جبیر: «تمام دنیا مصمم به عقب راندن ایران است.»
درباره اتفاقات روزهای گذشته صحبت کنیم. شاهد یک حمله جدی به فساد بودیم. ۱۸۰۰ حساب بانکی مسدود شده است. این اتفاقات در زمانی روی میدهد که عربستان سعودی شدیدا در پی جذب سرمایهگذاریهای بینالمللی است. شما نگران نیستید که جامعه بینالمللی از خود درباره شفافیت [در عربستان] سوال بپرسد؟ اینکه چرا نامهای افرادی که درگیر تحقیقات هستند و اتهامات آنها رسما اعلام نمیشود؟
عادل جبیر: «تناقضی وجود ندارد. فکر میکنم این کار اعتماد سرمایهگذاران به عربستان سعودی را افزایش میدهد. [این رویکر] نشانگر آن است که ما سیاست عدم تساهل در برابر فساد را در پش گرفتیم. همانطور که همین رویکرد را در مقابل افراطگرایی و تروریسم و حمایت مالی از تروریسم در دستور کار داریم. پادشاهی سعودی بیش از دو سال و نیم پیش اعلام کرد که به جنگ فساد میرود و در این مبارزه مستحکم خواهد بود. اعلیحضرت ولیعهد روشن کرد که هیچ شاهزاده و وزیر آدم رده بالایی مصونیتی در برابر فساد ندارد. دادستان کل دو سال و نیم پیش تحقیقات را آغاز کرد. در این مدت پروندههای بسیاری درباره افرادی که درگیر فساد بودند تشکیل و تصمیم بر این شد که این اشخاص برای پاسخگویی، مواجهه با شواهد و پایان دادن به این مساله به شیوهای قاطعانه جمع شوند.»
«متوجه شدیم که بخش قابل توجهی از بودجه ما به سرقت رفته و چنین وضعیتی نمیتوانست ادامه یابد. جایی که فساد وجود دارد، نمیتوان عدالتُ سرمایهگذاری، دولت کارآمد و شفاف داشت. من اعتقاد دارم که جامعه جهانی از اینکه پادشاهی سعودی نه تنها شفافیت و قاطعیت دارد بلکه تصمیم گرفته تا با سارقان ثروت عمومی مبارزه کند، بسیار بسیار راضی است. دلیل اینکه نام افراد افشا نشده، نظام قضایی ما است. تا زمانی که حکم صادر نشده، هویت متهمان افشا نمیشود. رسیدگی به این پروندهها کماکان ادامه دارد. بازجوییها هم ادامه دارد. افراد [بازداشت شده] مثل بقیه محاکمه خواهند شد و حساب پس خواهند داد. این یک گام به شدت مهم برای عربستان سعودی است. حالا سرمایهگذاران خارجی میتوانند به عربستان بیایند و با دیگران در شرایط برابر رقابت کنند.»
گزارشهای متناقضی در مورد دستگیری شاهزاده عبدالعزیز وجود دارد. میتوانید توضیح دهید که دقیقا چه اتفاقی افتاده است؟
عادل جبیر: «من در موارد افراد چیزی نمیتوانم بگویم. توضیح آن به عهده دادستان کل است.»
پرسشی هم در مورد ۸۰۰ میلیارد دلار پولی مطرح است که یا در عربستان یا در خارج از این کشور بوده و افرادی که تحقیقات در موردشان در حال انجام است احتمالا در پیوند با آن هستند. ایا واقعا موضوع فساد یا برگرداندن پول مطرح است؟ زیرا شما میتوانید این پول را در راه خودش و در طرح چشمانداز ۲۰۳۰ خرج کنید.
عادل جبیر: «من نمیتوانم درباره عدد و رقم توضیح بدهم چون این هم به عهده دادستان است و به مرور روشن خواهد شد. به هر حال، پول از خزانه عمومی دزدیده شده در حالی که دولت میتوانست آن را برای شهروندان خرج کند. بنابراین آن افراد باید پولی را که دزدیه شده بازگردانند.»
اتفاقی که در روزهای اخیر افتاد، یک حرکت بیسابقه از سوی دولت سعودی به شمار میرود زیرا برخورد گستردهای بود. معنای این حرکت برای آینده کشور چه خواهد بود؟
عادل جبیر:«این بدان معناست که کشور ما در مسیر درست حرکت میکند، درهای خود را میگشاید و طرح ملی تغییرات در سال ۲۰۲۰ را برای مؤثر، شفاف و پاسخگو کردن دولت به اجرا در میآورد. اگر ما به فساد رسیدگی نکنیم دولت چگونه میتواند این کارها را انجام بدهد؟ ما باید به جوانان خودمان توان بدهیم. ما به زنان نیرو میبخشیم، اصلاحات را انجام میدهیم. قوانین را در جهت اسلام میانهرو تصویب میکنیم تا مردم بتوانند در کشور ما یک زندگی عادی داشته باشند. آنها میتوانند به امیدها، آرزوها و رویاهای خود دست یابند و بدین گونه کشور را از این که هست بهتر سازند. بنابراین مسئله فساد بسیار مهم است. اگر شما به طور کلی به تغییرات اعمال شده در کشور در طول دو سال گذشته نگاهی بیندازید، این تغییرات عظیم را میبینید، تغییراتی که ملت ما را متحول کرده و ما را به یک جامعه نیرومندتر و پویاتر بدل ساخته است.»
شما خودتان هدف یک سوء قصد از سوی سپاه پاسداران ایران بودهاید. این موضوع تا چه حد برای شما شخصی است؟
عادل جبیر: «هیچ چیز این ماجرا شخصی نیست. موضوع خدمت به کشور حمایت از منافع کشور است. همان طور که قبلا هم گفتم، موضوع این است که کارنامه ایران در زمینه تروریسم، قتل و ویرانی باورنکردنی است. ایران از زمان انقلاب خمینی در سال ۱۹۷۹ به بعد سرکش شده و تا زمانی که مانند یک کشور عادی به قوانین و حاکمیت ملتها، اصل حسن همجواری و نیز اصل عدم مداخله در امور کشورهای دیگر احترام نگذارد، کسی نخواهد توانست با ایران همکاری کند. ایرانیها باید تصمیم بگیرند که آیا انقلاب را برمیگزینند یا دولت-ملت را. تا اینجای کار، تصمیم آنها به حفظ یک انقلاب سرکش توسعه طلب بوده است که این قابل قبول نیست.»