نگاهی به زندگی و کارنامه حسن روحانی

حسن روحانی که در سال ۱۳۹۲ بعنوان هفتمین رئیس جمهوری ایران انتخاب شد متولد ۲۱ آبان ۱۳۲۷ در شهر سرخه استان سمنان است. پدر وی در بازار سمنان مغازه داشت و مادرش خانه دار بود.بعد از اتمام دوره دبستان به خواست پدر به تحصیل مقدمات علوم دیدنی در حوزه علمیه سمنان پرداخت. در سال ۱۳۴۰ به حوزه علمیه قم رفت و در مدرسهای که زیر نظر محمد بهشتی اداره می شود تحصیلاتش را ادامه و در قم به درجه اجتهاد رسید.وب سایت رسمی حسن روحانی نوشته است که وی سطح خارج فقه و اصول را با اساتیدی چون محمد محقق داماد، مرتضی حائری و محمد رضا گلپایگانی و سطح عالی را با محمد باقر سلطانی، فاضل لنکرانی و محمد شاه آبادی گذرانده است.روحانی همچنین لیسانس حقوق قضایی را از دانشگاه تهران، فوق لیسانس حقوق عمومی را از دانشگاه کلدونیان گلاسکو و دکتری حقوق اساسی را نیز از دانشگاه گلاسکو دریافت کرد. روحانی در تز دکتریش با عنوان «انعطاف پذیری شریعت (قوانین اسلام) با تاکید بر تجربه ایران» که بین سالهای ۱۳۷۴ تا ۱۳۷۸ در بریتانیا گذارنده است می نویسد: «قرآن در مورد ارزش اصلی احکام خود صریح و روشن نیست و این احتمال وجود دارد که یک فرمان در قرآن گاهی اوقات جنبه حتمی و دستوری داشته باشد، گاهی اوقات تنها یک پیشنهاد باشد و زمانی هم تنها یک حکم جایز باشد. دستورات و ممنوعیتها در قرآن به شیوههای مختلف بیان شده که در مقابل برداشتهای مختلف، باز و آزاد است.»با اینکه روحانی در سال ۱۳۷۸ دکتری گرفته است با این حال در اوایل انقلاب نام او در لیست انتخاباتی حزب جمهوری اسلامی برای مجلس اول با عنوان «دکتر حسن فریدون(روحانی)» ذکر شده و روزنامه جمهوری اسلامی وی را دارای دکترای جامعه شناسی حقوقی از لندن معرفی کرده بود.فعالیتهای پیش از انقلاب ۵۷حسن روحانی در ابتدای دهه ۴۰ شمسی به قم رفت و همچنان که در جلد نخست کتاب خاطراتش ذکر شده شاهد غائله ی انجمنهای ایالتی و ولایتی و حوادث پانزدهم خرداد ۱۳۴۲ بود. روحانی بین سالهای ۵۴ تا ۵۷ از مشهورترین سخنرانان مذهبی به شمار می رفت. به استناد کتاب خاطراتش او پس از درگذشت مصطفی خمینی در اول آبا ۱۳۵۶ در مجلس بزرگداشتی که از سوی جمعی از روحانیون در مسجد ارک تهران برگزار شد به دعوت مرتضی مطهری سخنرانی کرد و برای نخستین بار پیشنهاد کرد که از لقب «امام» برای روح الله خمینی استفاده شود و خود در این سخنرانی از عنوان «امام خمینی» استفاده کرد.بر اساس اسناد حساس شدن ساوک به روحانی از همین سخنرانی شروع شده که به روحانی مدتی مخفی می شود.وی پس از چند سخنرانی در شهرهای مختلف به توصیه بهشتی و مطهری از کشور خارج می شود و با تبعید روح الله خمینی به پاریس به وی می پیوندد.فعالیتهای پس از انقلاببا پیروزی انقلاب و بازگشت روح الله خمینی، وی نیز با او به ایران بازگشت و مامور سر و سامان دادن به ارتش شد.وی از بنیانگذاران جامعه روحانیت مبارز تهران و عضو شورای مرکزی آن از ابتدای تاسیس بوده است.حسن روحانی از دوره اول تا پنجم مجلس شورای اسلامی بعنوان نماینده مردم وارد مجلس شد. از سال ۶۴ تا ۶۶ ریاست قرارگاه مرکزی خاتم الانبیاء و از سال ۶۴ بطور همزمان تا پایان جنگ فرماندهی ستاد کل پدافند هوایی را برعهده داشت.حسن روحانی در سال ۱۳۶۴ از مخالفان نخست وزیر میر حسین موسوی و از جمله اعضای گروه معروف ۹۹ نفر بود.در سال ۱۳۶۵ و در جریان «ماجرای مک فارلین» نام حسن روحانی بعنوان فردی مطرح شد که از جانب هاشمی رفسنجانی در گفتگوهای پنهانی با آمریکاییها شرکت داشته است. روحانی از سال ۱۳۶۸ که شورای عالی امنیت ملی تشکیل شد به عنوان نماینده رهبر ایران وارد شورا شد و تا پیش از انتخاب بعنوان رئیس جمهوری ایران نماینده ولی فقیه در شورای عالی امنیت ملی و همچنین رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام بود. روحانی همچنین از سال ۱۳۷۰ عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و رئیس کمیسیون سیاسیامنیتی_دفاعی آن مجمع و در دوره سوم مجلس خبرنگان رهبری، بعنوان نماینده مردم استان سمنان و در دورهای بعد بعنوان نمایندی مردم تهران وارد این مجلس شد.حسن روحانی پس از دوم خرداد ۷۶مهمترین ظهور سیاسی حسن روحانی بعد از جنگ در جریان اعتراضات بعد از حمله به کوی دانشگاه تهران در خرداد ۷۸ رخ داد.با دستور حسن روحانی دبیر شورای عالی امنیت ملی مصوبهای را تصویب کرد که طی آن سپاه برای سرکوب معترضان وارد میدان شد. رحیم صفوی فرمانده وقت سپاه پاسداران گفته بود که روحانی به نفع حضور سپاه برای جمع کردن اعتراضات رای دهد و گفت: «سپاه باید بیاید برای دفع فتنه تهران».در تجمع حکومتی بر علیه معترضان در روز ۲۳ خرداد ۷۸ حسن روحانی سخنرانی کرد و گفت: «بیتردید این افراد دشمن مردم ایران و ارزشهای این مرز و بوم هستند، این اوباش حتی به مساجد هم تعرض کردند. ادامه این وضع برای نظام ما کشور ما و ملت ما قابل تحمل نخواهد بود. دیروز نسبت به این عناصر دستور قاطع داده شد، دیروز غروب دستور قاطع صادر شد تا هر گونه حرکت این عناصر فرصتطلب، هر کجا که باشد با شدت و با قاطعیت برخورد شود و سرکوب شوند. مردم ما شاهد خواهند بود که از امروز نیروی انتظامی، نیروی قهرمان بسیج حاضر در صحنه، با این عناصر فرصتطلب و آشوبگر – اگر جرات ادامه حرکت مذبوحانه داشته باشند- چه خواهند کرد… آن عاملی که امروز ملت ما را متحد کرده است و پیوند ناگسستنی در ملت ما ایجاد کرده است، اسلام و [اسلامیت نظام] است و مظهر این اسلامیت، رهبری و مقام ولایت است… مسئله ولایت مظهر اقتدار ملی ما است. ..در کدام کشور جهان، حرکتهای آشوبطلبانه این چنین تحمل میشود اینها خیلی پستتر و حقیرتر از آن هستند که بخواهیم نسبت به آنها تعبیر حرکت براندازی را مطرح کنیم. »روحانی پس از آن کاندیدای نمایندگی مجلس ششم بود و در فهرست جامعه روحانیت مبارز، پیروان خط امام و رهبری، چکاد آزاداندیشان (فهرست جناح راست) و کارگزاران سازندگی بود اما از موفق به راهیابی به مجلس نشد.حسن روحانی در سالهای پایانی دولت محمد خاتمی مسئول پرونده هستهای ایران شد و از سال ۸۲ تا ۸۴ که محمود احمدی نژاد به ریاست جمهوری رسید این مسئولیت را در دست داشت. توافق سعد آباد از جمله دستاوردهای حضور روحانی بعنوان مذاکره کننده ارشد ایران در پرونده هستهای به حساب می آید. حضور روحانی در راس تیم مذاکره کننده هستهای عنوان «شیخ دیپلمات» را برای او به ارمغان آورد.روحانی در دوران احمدی نژاد و اعتراضات ۸۸حسن روحانی با روی کار آمدن محمود احمدی نژاد بعنوان رئیس جمهوری ایران از دبیری شورای امنیت ملی کناره گرفت و در دو دوره ریاست جمهوری احمدی نژاد موضعی ملایم انتقادی از خود بروز می داد.در سال ۸۸ که حامیان میر حسین موسوی و مهدی کروبی دولت را به تقلب در انتخابات متهم کردند، روحانی تا مدتی موضعی رسمی اتخاذ نکرد. با این حال در گفتگو با روزنامه شرق اعتراضات به نتیجه انتخابات را قبل از سخنرانی علی خامنهای در روز جمعه ۲۸ خرداد ۸۸ و بعد از آن متفاوت دانست. اصولگرایان افراطی از حسن روحانی بعنوان «ساکت فتنه» یاد کرده اند. با این حال روحانی تظاهرات عاشورای سال ۸۸ را از سوی عدهای «فریب خورده» ارزیابی کرد که به امام حسین هتاکی کرده و قانون را زیر پا گذاشته اند. روحانی درباره تظاهرات حکومتی ۹ دی همان سال که برای محکومیت اعتراضات عاشورا برگزار شد گفت: «به اعتقاد من پاسخ مردم در تجمع روز چهارشنبه ۹ دی ماه، یک پاسخ قاطع و محکمی بود در برابر هتاکان و در برابر آنهایی که در خارج از کشور با تحلیلهای غلط فکر میکنند که انقلاب و نظام ما در معرض خطر و در شرف نابودی قرار گرفته است.»روحانی پیش از انتخابات ریاست جمهوری سال ۹۲ در دانشگاه تهران به حوادث سال ۸۸ بازگشت و گفت: «حضور مردم یک اعتراض طبیعی بود، اما ادامه آن را نمیپسندیدم چرا که ادامه آن نمیتوانست مسئله را حل کند، پیشنهاد من این بود که ۲۰ درصد صندوقها را به صورت تصادفی بشماریم و اگر اختلافات بسیار بود همه صندوقها بازشماری شود. اما این پیشنهاد عملی نشد، بنابراین به نظر من ادامه تظاهرات خیابانی نیز ثمری نداشت.»حسن روحانی رئیس جمهوری ایرانبا رد صلاحیت اکبر هاشمی رفسنجانی از سوی شورای نگهبان، اصلاح طلبان و نیروهای نزدیک به هاشمی رفسنجانی به محمد رضا عارف و حسن روحانی نظر داشتند که با حمایت رفسنجانی از روحانی عملا همه نیروهای میانه رو از حسن روحانی حمایت کردند.روحانی با شعار دولت «تدبیر و امید» و نماد «کلید»ی برای باز کردن قفل مشکلات روی کار آمد.مهمترین وعده روحانی به سرانجام رساندن پرونده هستهای بود که در هشت سال ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد به تصویب چندین قطعنامه تحریم علیه ایران انجامید.حسن روحانی در دو سال نخست ریاست جمهوریاش مذاکرات فشرده هستهای را با ریاست محمد جواد ظریف پیش برد که در نهایت به ۲۳ تیرماه ۱۳۹۴ به توافق برجام میان ایران و کشورهای پنج باضافه یک انجامید.رفع بخشی از تحریمهای بین المللی علیه ایران به افزایش فروش نفت ایران انجامید و دولت روحانی موفق شد بحران تورم در کشور را کنترل کند.با این حال وعدههای حسن روحانی برای رفع حصر میر حسین موسوی، زهرا رهنورد و مهدی کروبی و باز شدن فضای سیاسی کشور از جمله وعده هایی است که تاکنون نشانهای برای تحققشان دیده نمی شود.حسن روحانی اکنون در کارزار انتخاباتی برای دومین دوره ریاست جمهوریاش به سر می برد و یکی از رقبای اصلی او برای بار دوم محمد باقر قالیباف است. با این حال ناظران انتظاری که از حسن روحانی در نخستین مناظره تلویزیونی داشتند برآورده نشد و این اسحاق جهانگیری معاون اول او بود که بعنوان پدیده این مناظرات ظاهر شد.با این حال تا انتخابات ۲۹ اردیبهشت دو هفته باقی مانده است و دو مناظره تلویزیونی دیگر پذیرای حسن روحانی خواهد بود.