آگهیتنها دو روز پس از پایان گفتگوهای صلح سوریه در شهر آستانه، جبهه فتح شام پس از تصرف مواضع گروه «جبهه شام» و «جیش المجاهدین» در شمال غربی حلب، به مخالفانش در استان ادلب هم اعلان جنگ کرد.
در گفتگوهای صلح آستانه، برای نخستین بار دولت سوریه و شماری از مخالفان مسلح دور یک میز نشستند. با وجود امتناع نمایندگان شورشیان از مذاکره مستقیم با دولت سوریه، بیانیه پایانی این نشست که مورد توافق ایران، ترکیه و روسیه بود، بر ادامه آتشبس شکننده در جبهههای نبرد، تاکید کرد.
جبهه فتح شام و داعش، دو سازمانی که تروریست بودن آنها مورد اجماع جامعه جهانی است، به این اجلاس دعوت نشده بودند. نمایندگی مخالفان مسلح در این نشست بر عهده محمد علوش، رهبر سازمان مسلح اسلامگرا و سلفی «جیش الاسلام» بود. این گروه که مورد حمایت عربستان سعودی است، بهویژه مناطق مهمی را در ریف (حومه) دمشق در اختیار دارد. محمد علوش، برادر زهران علوش، بنیانگذار و رهبر پیشین این گروه است که در سال ۲۰۱۵ و در جریان یک حمله هوایی در غوطه شرقی دمشق کشته شد.
محمد علوش نماینده مخالفان مسلح «میانهرو» در مذاکرات آستانه
جبهه فتح شام – که تا چند ماه پیش با نام جبهه النصره، شاخه القاعده در سوریه به شمار میرفت- یکی از فعالترین و نیرومندترین نیروهای شورشی در سوریه است. این گروه در ماه ژوئن سال ۲۰۱۶ و برای در امان ماندن از حملات ائتلاف بینالمللی، رابطه خود با القاعده را رسما قطع و نام خود را تغییر داد.
با این حال، موضع سخت روسیه و ایران در تروریست خواندن این گروه و همراهی دولت وقت ایالات متحده آمریکا با این دیدگاه، باعث شد تا نام جبهه فتح شام در لیست سازمانهای تروریستی سازمان ملل، ایالات متحده آمریکا، عربستان سعودی و بسیاری از کشورهای اروپایی باقی بماند. محمد جولانی، رهبر جوان این گروه در یک مصاحبه اعلام کرد که جبهه النصره از همان روزهای نخست ناآرامی در سوریه در سال ۲۰۱۱، در این کشور فعال بوده است.
بسیاری از گروههای شورشی اسلامگرا در مناطق مختلف سوریه در جریان ۶ سال جنگ داخلی در این کشور، در مقاطعی با جبهه النصره ائتلاف کرده اند. مهمترین دستاورد ائتلاف بین گروههای مختلف شورشی و جبهه النصره، تشکیل «جبهه فتح» در سال ۲۰۱۵ و حمله برقآسا و تصرف استان ادلب در این سال بود.
هماکنون و پس از آنکه شماری از سازمانهای مسلح از «ارتش آزاد» گرفته تا جیشالاسلام وارد گفتگوهای صلح با دولت سوریه شده اند، جبهه فتح شام، این گروهها را خائن به آرمانهای «انقلاب سوریه» میخواند و علیه آنها اعلان جهاد کرده است.
اگرچه نبرد میان گروههای مختلف شورشی در جریان ۶ سال جنگ داخلی سوریه، پدیدهای جدید نیست، اما شدت گرفتن نبرد میان جبهه فتح شام و گروههای پراکنده شورشی میتواند میدان جنگ را به نفع دولت بشار اسد و متحدانش «ساده» کند.
اگر جهادگرایان فتح شام بتوانند در مناطق ناآرام شمال سوریه، از حومه حلب گرفته تا ادلب و حومه لاذقیه، مناطق تحت تصرف گروههای شورشی دیگر را تصرف کنند، دست ارتش «عربی سوریه» و متحدان منطقهای و بینالمللی آن برای «بازپسگیری» سرزمینهای دیگر باز میشود. احتمالا کشورهای غربی و دولتهای مخالف سوریه در منطقه در چنین حالتی امکان محکوم کردن حملات ارتش سوریه به «تروریستهای جبهه فتح شام» را نخواهند داشت. در صورت بروز چنین شرایطی، چالش «شورشیان میانهرو» برای دمشق، تهران و حتی مسکو، به امری ثانوی بدل خواهد شد.