انتشار تصاویر تکان‌دهنده از معتادانی که شب‌ها از سرما به گور پناه می‌برند، واکنش‌های گسترده‌ای را نزد افکار عمومی در شبکه‌های اجتماعی برانگیخت. مقامات ارشد و چهره‌های سیاسی ایران نیز نسبت به این موضوع واکنش نشان دادند؛ واکنش‌هایی که گاه با کنایه‌های سیاسی همراه بود و هر طیف کوشید با این موضوع به مخالفان خود بتازد.
حسن روحانی، رییس جمهور ایران نخستین مقام رسمی بود که به این موضوع واکنش نشان داد. وی روز چهارشنبه با اشاره به نامه اصغر فرهادی، سینماگر سرشناس که از شرایط گورخواب‌ها اظهار شرمساری کرده بود گفت: «چه کسی می‌تواند در جامعه بزرگی مثل ایران ببیند عده‌ای از هم نوعانش که آسیب اجتماعی دیدند شب به خاطر بی‌پناهی به قبر پناه ببرند.» آقای روحانی با بیان اینکه گورخوابی برای هیچکس قابل تحمل نیست گفته بود: «برای حل چنین موضوعاتی همه باید یکپارچه شویم و از مسائل جناحی و اختلافات دست برداریم و مشکلات اساسی کشور را مدنظر قرار دهیم.»
اصغر فرهادی در نامه‌ای به حسن روحانی نوشته بود: «سراسر وجودم شرم است و بغض. به بهانه این نامه به شما، قصد دارم همه آنان که در این سرزمین و در این سی و چند سال مسئولیتی داشته و دارند را سهیم این شرمساری کنم.»
کنایه قالیباف به روحانی: مسئولان نباید از نامه هنرمندان از چنین فجایعی مطلع شوند
بعد از سخنان حسن روحانی در این زمینه، محمد باقر قالیباف، شهردار تهران طی یادداشتی با کنایه به حسن روحانی نوشت: «مسئولان باید این آسیب‌ها و معضلات را از نزدیک ببینند و با آنها زندگی و برای آنها چاره اندیشی کنند نه آنکه بعد از انتشار وسیع در فضای مجازی از نامه یک هنرمند از آن فجایع مانند گورخوابی مطلع شوند.»
محمدباقر قالیباف هستند، با دوازده سال سابقه شهردار بودن در تهران و از خوب‌های ضد گورخوابی و… pic.twitter.com/ZQT6sCWXqC
— Sadra Mohaghegh (@SadraMohaqeq) December 28, 2016
به گزارش انتخاب قالیباف نوشت: «مردم ما حق دارند که مسئولان خود را در این زمینه بازخواست کنند و مسئولان باید شرمگین وجود چنین حقایقی در جامعه باشند… همه دولت‌ها درباره این زخم کهنه نقش دارند اما قطعا این معضلات محصول نوع نگاه سرمایه‌داری و اشرافی در اداره کشور و جامعه است گورخوابی بخش عریان و عیان این معضلات است.»
محسن رضایی: تا دیر نشده جبران کنید
محسن رضایی، دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز در صفحه شخصی خود در اینستاگرام درباره این ماجرا چنین نوشت: «تا دیر نشده است، جبران کنید… یک ایرانی باشرافت تصویر تعدادی از هموطنان که در قبرستان می‌خوابند را در پاسخ به آنها نشان داد و هنرمندی دردآشنا، این صحنه را شرمساری بزرگ خواند. ریس جمهور محترم کشور بجای پاسخگویی می‌گوید من هم ناراحت هستم.»
رضایی افزود: «آقای روحانی! شش ماه نخست خوش‌آمدگویی و تبریکات ریاست جمهوری به پایان رسیده است، الان سال چهارم است. سال پاسخگویی است. کاری بکنید تا آلام مردم التیام بخشد.»
جلیلی: حقوقهای نجومی هم به اندازه کارتن خوابی مایه شرمساری است
سعید جلیلی، نماینده رهبر ایران در شورای امنیت ملی نیز در سخنانی کنایی خطاب به روحانی و دولت وی گفت: «هیچ جای انقلاب این نبود که کسانی که حقوق نجومی گرفتند را ذخیره نظام معرفی کنیم، نگرانی نسبت به کارتن خواب‌ها زمانی می‌تواند درست باشد که از حقوقهای نجومی و املاک نجومی هم شرمسار باشید.» وی افزود: «هرجا اختلاس، رشوه و دزدی وجود دارد نتیجه دور شدن از تفکر انقلابی است و باید به این تفکر بازگشت زیرا تفکر انقلابی است که مانع مفاسد و مشکلات است.»
دکتر #سعید_جلیلی:نگرانی نسبت به #کارتن_خواب ها زمانی درست است که از #حقوقهای_نجومی و #املاک_نجومی هم شرمسار باشید. pic.twitter.com/tAb63YpY2R
— hamedjalalikashani (@hamedjalalikash) December 30, 2016
موضوع «حقوقهای نجومی» در ماه‌های گذشته در ایران جنجال‌ساز شده بود. در این ماجرا فاش شد که چند مدیر ارشد دولتی حقوقهای چند ده میلیونی گرفته‌اند. این افراد از سمت خود کناره گرفتند یا برکنار شدند. مدتی بعد از این ماجرا محمد باقر نوبخت، سخنگوی دولت از یکی از این افراد دفاع و وی را به عنوان «ذخیره انقلاب» معرفی کرده بود. «املاک نجومی» نیز اشاره به مجموعه افشاگری‌ها و واکنش‌هایی دارد که در مورد واگذاری چند هزار میلیاردی املاک کمتر از قیمت اصلی توسط شهرداری تهران به بعضی مدیران ارشد شهری و برخی اعضای شورای شهر تهران صورت گرفت.
کیهان و حمله به اصغر فرهادی
روزنامه تندروی کیهان هم با انتشار یادداشتی در این زمینه به انتقاد از دولت یازدهم پرداخت و در ادامه هم به اصغر فرهادی حمله کرد. کیهان نوشت: «از برخی مسئولان باید پرسید آیا جاروجنجال برای لغو یک کنسرت و چند روز پرداختن به آن مهم‌تر است یا رسیدگی به بی‌خانمانی و غفلت از درمان معتادان؟ سوال دیگر از آنهایی که ریشه برخی کم‌کاری‌ها را در نداشتن بودجه و اعتبار می‌دانند اینکه با یک حقوق نجومی برخی مسئولان بی‌درد چند گرمخانه برای نیازمندان می‌توان ساخت؟»
حمله کیهان به اصغر فرهادی بخاطر نامه #گورخواب ها
— Erfan (@Erfan_asm) December 29, 2016
وقیح مثل شریعتمداری! pic.twitter.com/SmLWllUfKI
روزنامه کیهان در ادامه با اشاره به نامه اصغر فرهادی به حسن روحانی نوشت: «گویا فیلمساز جشنواره زده ما تازه این‌گونه واقعیات به گوشش خورده و به همان دلیل نگاه مورچه وار شبه روشنفکری فکر می‌کند چون خودش نمی‌دانسته و ندیده پس هیچکس دیگر هم نمی‌بیند و نمی‌داند!… جناب آقای اسکاری! شما بهتر است سری به خودتان بزنید! و از دروغ و بی‌رحمی و از یاد بردن هموطنان و … هم دم نزنید! ادعای سراسر وجودم شرم است (اگر واقعا صادقانه باشد) تنها بخش ناچیزی از عدم توجه به این مردم و سرزمین خود و مشغولیت با بازی‌های اسکاری است که متاسفانه آن هم نیمه کاره و با فرافکنی و متهم کردن دیگرانی همراه شده که (علی‌رغم همه معضلات موجود) در بحبوحه غفلت‌ها و خودباختگی‌ها و بازی‌های شبه روشنفکرانی مانند شما، در حد وسع خود و امکانات موجود، به وظایف‌شان عمل کرده‌اند. شما را به ایران و ایرانی چه کار!؟ به همان بنیادهای قطری و جشنواره‌های غربی رسیدگی کنید!»
انتقال گورخواب‌ها به گرمخانه و بازدید مقامات دولت از این کمپ‌ها
پس از انتشار تصاویر گورخواب‌ها و واکنش گسترده افکار عمومی در شبکه‌های اجتماعی در این زمینه، وب‌سایت «قانون» خبر داد که گروهی از خبرنگاران و انجمن‌های خیریه برای رسیدگی به وضعیت این گورخواب‌ها به گورستان نصیرآباد شهریار رفته‌اند اما با گورستانی خالی مواجه شده‌اند. این سایت همچنین نوشت که عواملی از سوی مسئولان شهرستان شهریار روز هفتم دی با کتک، گورخواب‌ها را از گورستان بیرون کرده‌اند.
در همین حال شهریار روح‌الله حسین‌زاده، دادستان عمومی و انقلاب شهریار این جریان را تکذیب کرد و گفت که این افراد ساماندهی شده‌اند. حسین هاشمی استاندار تهران هم کسانی که در گورستان نصیرآباد بودند را «معتادان متجاهر» معرفی کرده و گفته بود افراد گورخواب در گورستان نصیرآباد، جمع‌آوری و به کمپ شهرستان شهریار منتقل شدند.
از سوی دیگربا فروکش کردن نسبی ماجرا، تصاویری منتشر شد که نشان می‌داد برخی مقامات ایران در بازدید از گرمخانه‌هایی که برای بی‌خانمان‌ها راه‌اندازی شده، پیگیر وضعیت این افراد هستند. در همین رابطه خبرگزاری ایرنا با انتشار عکس‌هایی نوشت: محمد نهاوندیان رئیس دفتر رئیس جمهوری، علی ربیعی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی و حسین هاشمی استاندار تهران عصر روز پنجشنبه از مرکز نگهداری و آسیب اخوان شهرستان ملارد بازدید کردند. به نوشته ایرنا، این مرکز، محل پذیرش و نگهداری تعدادی از گورخواب‌هایی بود که در روزهای اخیر مشکلات آنها در رسانه‌ها منتشر شده بود.
بازدید محمد نهاوندیان رئیس دفتر رئیس جمهوری از مرکز نگهداری و آسیب اخوان شهرستان ملارد
در اقدامی دیگر هم برخی مسئولین وعده‌هایی در جهت حل و فصل ماجرای بی‌خانمان‌ها دادند. پس از آنکه مرکز ارتباطات مردمی ریاست جمهوری ایران در اطلاعیه‌ای از «پیگیری موضوع گورستان نصیرآباد شهریار تا حصول نتیجه نهایی و رفع مشکل» خبر داد، مرتضی طلایی، نایب رئیس شورای شهر تهران هم با حضور در برنامه «حالا خورشید» قول داد ماجرای گورخواب‌ها را در شورای شهر تهران مطرح و وضعیت آنها را پیگیری کند. همچنین روز پنجشنبه علی ربیعی، وزیر کار ایران نیز گفت: «کارتن خواب ها و معتادین متجاهر در سراسر کشور تحت پوشش بیمه سلامت قرار می‌گیرند.»
معتادین متجاهر تحت پوشش بیمه سلامت https://t.co/ZJ1g0V0kHZpic.twitter.com/uL3HNfX5Li
— iribnews.ir (@iribnews_ir) December 30, 2016
اما سال‌هاست که با وخیم شدن اوضاع اقتصادی ایران بر تعداد بی‌خانمان‌ها و افراد خیابان‌خواب هم افزوده می‌شود. همه ساله و با آغاز موج سرما، ماجرای کارتن‌خواب‌ها به رسانه‌ها کشیده می‌شود و پس از مدتی نیز تب آن فروکش می‌کند. در حال حاضر آمار دقیقی از تعداد افراد خیابان‌خواب و بی‌خانمان در ایران وجود ندارد و تنها در یک اظهار نظر محمد باقر قالیباف، شهردار تهران چندی قبل گفته بود که آمار رسمی کارتن‌خواب‌های تهران حدود ۱۵ هزار نفر است.
در همین رابطه شهیندخت مولاوردی، معاون زنان و خانواده رئیس جمهور به خبرگزاری ایلنا گفته است که در جمهوری اسلامی ۱۳ نهاد مختلف از جمله شهرداری‌ها و سازمان بهزیستی، مسئولیت رسیدگی به وضعیت بی‌خانمان‌ها و کارتن‌خواب را برعهده دارند که باید برای رفع این مشکل اقدام کنند.
