آگهیمواریث ایده‌های برده‌داران امروز هنوز باماست
کاترین هال
مترجم: بهزاد باغی‌دوست
این مقاله نوشته کاترین هال(Catherine Hall)، استاد ممتاز در دانشگاه کالج لندن (UCL) است. کاترین هال همسر استوارت هال ( Stuart Hall)، جامعه‌شناس بسیار برجسته جامائیکایی بریتانیایی بود که در سال ۲۰۱۴ درگذشت. کاترین هال تاریخ‌دان و نظریه‌پرداز تاریخ بریتانیا و برده‌داری و مطالعات استعمار و پسا استعماری‌است.
موج جرایم نژادپرستانه و خشونت‌های ناشی از نفرت نژادی پس از خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا موروث دوره خاصی از تاریخ انگلستان است که کمتر درنظر گرفته شده است و به قدر کافی به آن پرداخته نشده است. سریال تلویزیونی «ویکتوریا» در تلویزیون آی تی وی ( ITV ) در یک برنامه تاریخی پرنس آلبرت را نشان می‌دهد که به قرارداد ضدبرده‌داری می‌پردازد و اعتراض او به اینکه برده داری و تجارت برده هنوز ادامه دارد را به تصویر می‌کشد. این برنامه حتی پرنس آلبرت، یک آفریقایی آمریکایی سابقا برده و تعدادی زن فمنیست را نشان می‌دهد که گفت‌و‌گوی پرحرارتی را در این زمینه انجام می‌دهند؛ گویا زن‌ها و سیاهپوستان در قرن نوزدهم می‌توانستند این‌چنین در صحنه سیاسی و اجتماعی حاضر باشند.
برنامه درگیرکننده و جذابی بود. اما فریب نخورید. رنگین‌پوستان و زنان در سال ۱۸۴۰ که این برنامه سعی دارد آنها را به تصویر بکشد، هنوز در حاشیه بودند. همان موقع که پرنس آلبرت از نهضت ضدبرده‌داری طرفداری می‌کرد بسیاری از اعضای خانواده سلطنتی از جمله عموی پرنس آلبرت، دوک کامبرلند با پایان دادن به تجارت برده و برده‌داری مخالفت می کرد.
در واقع بین ده تا پانزده درصد نخبگان بریتانیا در قرن نوزدهم با جریان برده‌داری اعم از تجارت برده و یا مالکیت برده به نحوی مرتبط بودند. و این ارتباط تا همین امروز دوام آورده است. مثلا پرنس یوژین (Eugenie) و بئاتریس (Beatrice ) از طریق مادرشان سارا فرگوسن (Sarah Ferguson) به خانواده سلطنتی متصلند که همسر او سر هنری فیتس هربرت (Sir Henry Fitzherbert) در قرن هجدهم صاحب مزارع نیشکر و بیش از هزار برده مرد و زن و کودک در جامائیکا و باربادوس بود.
از سال ۲۰۰۹ من با همکاری تیمی از تاریخ‌دانان بر روی پروژه میراث برده‌داری بریتانیا در دانشگاه کالج لندن کار می‌کنم. داده‌ها و اطلاعات اولیه ما برگرفته از برگه‌ها و پرداخت‌های ثبت شده‌ای است که از سوی حکومت به برده‌داران و تاجران برده به دلیل لغو برده‌داری، به خاطر جبران خسارت ناشی از آن در سال ۱۸۳۳ پرداخت شده بود. این موضوع برای ما بسیار اهمیت داشت به این دلیل که مبالغ پراختی به برده‌داران، به‌عنوان جبران خسارت لغو برده‌داری که از جیب مالیات دهندگان بریتانیایی پرداخت شده بود در ساخت بریتانیای صنعتی و مدرن و امپراطوری انگلستان نقش اساسی بازی کرد. نهایتا تصمیم گرفتیم موضوع تحقیق را بر برده‌داران انگلیسی، اسکاتلندی، ایرلندی و ولزی متمرکز کنیم. هزاران برده‌دار سفیدپوست انگلیسی، اغلب مرد و البته گاهی زن که مستقیما در استثمار و بهره‌کشی از مردان به بردگی کشیده شده آفریقایی دست داشتند. پروژه جلب توجه بسیاری کرد و به ساخت دو مستند تلویزیونی انجامید که جایزه بفتا را بردند.
البته انگیزه اصلی تجارت برده، به روشنی پول و سرمایه بود اما میراث طولانی مدت و عمیق‌تر برده‌داری بسیار فراتر از آن است.
برده‌داران برای کسب سرمایه و پول “ناچار” بودند گفتمان تازه‌ای بر مبنای “نژاد” بسازند. تاثیر تاریخی ساخت این گفتمان تازه بر اساس نژاد ‘‘باید’‘ به یاد آورده شود.
کاترین هال
با مطالعه سررسیدهای باقیمانده در آرشیو برده‌داران که در آن اطلاعات مربوط به معاملات برده قید شده است، وصیتنامه‌ها و نامه‌های رد و بدل شده و اسناد ثبت شده دیگر که توسط برده‌داران نگهداری شده است می‌توان فهمید که فهم آنها از موضوع و مفهوم نژاد چگونه بوده است و چگونه تلاش می‌کردند تا به بردگی گرفتن انسان را توجیه کنند؛ فرایندی که به‌واسطه آن آفریقایی‌ها به نگرو ( Negro) یا ‘‘سیاهپوست’‘ تبدیل می‌شوند؛ فرایندی که در آن آفریقاییِ به نگرو تبدیل شده در سواحل قاره آفریقا به بردگی کشیده می‌شود و با کشتی‌های انتقال برده به اروپا، آمریکا و مزارع کاشت جزایر کارایب برده می‌شود. اصرار برده‌داران بر این موضوع که هویت افراد می‌تواند بر مبنای رنگ پوست آنها تعیین شود هنوز بر ما مسلط است و “ما” را تسخیر می‌کند. کتاب ادوارد لانگ ( Edward long) در مورد تاریخ جاماییکا، کتابی که در حمایت از برده‌داران و نژادپرستان نوشته شد و ایده “تفاوت” بنیادی و طبیعی بین “نژاد” را باور دارد و تبلیغ می‌کند، هنوز منتشر می‌شود و به فروش می‌رسد. ایده ای که بر تفاوت نژادی تاکید داشت و برده‌داری را بر اساس آن آغاز کرد طی قرن‌های بعد تقویت شده و سطح و حجم بزرگتری را هم پیدا کرده است. این ایده انسانِ هندی، آبورجین (بومی‌های استرالیا) و آسیای شرقی‌ها را نیز در فرایند تاریخی خود به “سوژه” استثماری خود تبدیل کرد.
همه اینها در دیسکورس (گفتمان) برده‌داری و نژادپرستی “دیگری” ( other) تعریف شده‌اند؛ دیگریِ فروتر، فروتر از انگلیسی سفیدپوست و این گفتمان برمبنای نژاد و تفاخر نژادی ایده مرکزی سلطه امپراطوری بریتانیا و استثمار دیگران بود.
نگارش تاریخ انگلستان [تاریخی] که این موضوعات را نیز دربرگیرد، به ما در فهم زمان حال کمک خواهد کرد. چنانکه روشنفکر و اکتیویست آفریقایی-آمریکایی، جیمز بالدوین (James Baldwin) تاکید می کند، آن نیروی بزرگ که تاریخ را به حرکت درآورد از این واقعیت برمی‌خیزد که ما هنوز “آن‌را” با خود حمل می‌کنیم و هنوز ما را به طرق مختلف تحت سیطره خود دارد. “تاریخ تماما در آنچه ما انجام می‌دهیم حضور دارد.” ساختار و اعمالی که نابرابری سیاهپوستان با سفیدپوستان را پی می‌ریزد، داستان امروز نیست و تازگی ندارد.
بریتانیایی‌ها علاقمندند که خود را بعنوان جامعه‌ای متکثر، بردبار و دربرگیرنده (inclusive) معرفی کند. مردمی که برای بار اول برده‌داری و تجارت برده را لغو کردند، مردمی که از دوره‌های بسیار دور تا دوران مدرن آهسته و پیوسته رو به جلو تا زمان حاضر پیش رفته‌اند. این تصویر از بریتانیا هنوز به شکل نیرومندی باقی است و هنوز در برابر تلاش‌ها برای به چالش کشیدن آن و زیر سوال بردنش مقاومت می‌شود. ولی به‌هرحال تاریخ، ابزار و موادی را فراهم می‌کند که توسط آن [روایت] رسمی تاریخ بریتانیا آنچنان که سعی می‌شود نشان داده شود، به پرسش کشیده شود.
بریتانیایی‌ها به تاریخی نیاز دارند که مسؤلیت دین تاریخی، اخلاقی، سیاسی و اقتصادی خود را برعهده بگیرد.
یکی از مثال‌های بارز جبران تاریخ امپریالیستی ما جنبش و کمپین رایجی است که توسط مردم ساکن جزایر کارائیب برپا شده که به دنبال گرفتن “غرامت” از دولت بریتانیاست. این جستجو و تحقیق در مورد ارتباط بین برده‌داری در جزایر کارائیب و وضع امروز را ضروری می‌کند.
کار من بعنوان تاریخ‌دان مرا قانع کرده است “روش‌های فکری امروزه ما” مخربترین میراث تاریخ گذشته بریتانیاست. بعد از همه‌پرسی خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا (Brexit) شاهد افزایش جرایم نژادپرستانه و بر اساس نفرت نژادی علیه لهستانی‌ها، مسلمانان و اقلیت‌های نژادی ساکن بریتانیا هستیم. جهانی شدن (Globalization) با همه نواقص و کمبودها و شکست‌های فراوانی که برای ما آورده است، آشکارا بعنوان آغازگر عمده برای این موج جدید خشم و نفرت که شعار آن “دوباره در دست گرفتن کنترل کشور توسط خود و امن کردن مرزها و جلوگیری از ورود مهاجران و پناهجویان’‘ است عمل کرده است.
میراث برده داری فروترانگاری و خلع و تعلیق انسانیت از “دیگران“، تصور برتری نژاد سفید و نیز نابرابری وحشتناک ثروت و قدرت بوده است؛ آنچه که در گذشته به اندازه امروز وجود نداشته و نمی‌توانست وجود داشته باشد.