آگهیجایزه نوبل اقتصاد سال ۲۰۱۴ میلادی به ژان تیرول، پژوهشگر فرانسوی اهدا شد. اهدای این جایزه به او، مانند انفجار بمبی در میان دانشجویان مدرسه اقتصادی تولوز در جنوب غربی فرانسه بود که ژان تیرول ریاست آنرا برعهده دارد.
او نویسنده تئوری های مشارکتی است که تاثیر مهمی در رشته های گوناگون دارد. هیات داوران آکادمی نوبل از ژان تیرول بعنوان یکی از پرنفوذترین اقتصاددانان عصر حاضر یاد کرده است. آنتوان ژوییر از یورونیوز در شهر تولوز به دیدار وی رفته است:
یورونیوز: ژان تیرول، برای دریافت جایزه نوبل به شما تبریک می گویم. برای شما و برای فرانسه خبر فوق العاده ای است. با این سوال درباره کارهای شما شروع می کنم: هیات داوران جایزه نوبل این جایزه را بخاطر کارهایتان درباره قدرت بازار و تنظیم مقررات به شما اهدا کرده است. لطفا با یکی دو مثال برای ببیندگان یورونیوز بگویید که این مفاهیم به چه معناست.
ژان تیرول: «به معنای کارآمدتر کردن بازارهاست، بخاطر اینکه نمی توانیم مبادله آزاد در تمام بازارها داشته باشیم. بعضی بازارها رقابتی نیستند و مشکلاتی در انها وجود دارد بخاطر اینکه شرکت های اندکی آنجا حضور دارند. همیشه بخش هایی در اقتصاد هست که در آنجا شرکت ها و کسب و کارهای نسبتا اندکی حضور دارند. مثلا شبکه انتقال برق. نمی توانیم پانزده شبکه انتقال برق در فرانسه داشته باشیم، همیشه یک شبکه خواهد بود. همچنین چیزی وجود دارد که «قدرت بازار» نامیده می شود، یعنی شرکت ها و کسب و کارها می توانند قدرت شان را در بازار و تعرفه قیمت ها را برای مصرف کننده ها افزایش دهند. ایده ای که ما اینجا در تولوز داریم، انجام تحقیقات برای ایجاد دستورالعمل هایی برای حق رقابت (در حمایت از حق رقابت) است. چیزی که به ما اجازه می دهد بگوییم، باید بر شرکت ها نظارت کنیم، بعضی مواقع باید دخالت کرد اما بدون آسیب زدن به پویایی بخش های مختلف اقتصادی.»
یورونیوز: در حال حاضر کمیسیون اروپا در حال بررسی بودجه کشورهای عضو، خصوصا فرانسه است. این موضوع فرصتی است برای گفتگو درباره این موضوع بسیار خطرناک برای دولت هاست که شامل کنترل هزینه های عمومی و همزمان فراهم کردن منابع کافی برای اطمینان از توسعه اقتصادی و رشد یک دولت مانند فرانسه است.
ژان تیرول: «درباره بودجه دولت، تا حدی طبیعی است که با کسری در وضعیت رکود اقتصادی مواجه باشیم چرا که درآمد مالیاتی کمتری وجود دارد. مشکل بزرگ فرانسه کسری بودجه سه درصدی است، حتی زمانی که همه چیز خوب پیش می رفت. ما از ۱۹۷۴ یعنی از چهل سال پیش بودجه را تراز نکرده ایم و این بسیار مشکلزاست و به این معنی است که ما بنحوی با اعتبارات خارجی زندگی می کنیم. باید این روند را کنترل کنیم اما کنترل آن در حال حاضر آسان نیست. واضح است که باید تلاش کنیم اما نمی توان کار خیلی زیادی انجام دهیم.»
یورونیوز: یک نوع بودجه اروپایی، به نظر برای یکپارچه سازی اروپا ایده آل خواهد بود. به نظر شما این فکر اتوپیایی است؟
ژان تیرول: «ما فاقد یک فرصت تاریخی برای شکل دادن به بودجه اروپایی هستیم. درست است که ایالات متحده آمریکا شامل ایالات متحد از نظر بودجه هستند یعنی اگر زمانی یک ایالت به مشکل بربخورد، بطور خودکار بودجه دریافت می کند مثلا از طریق بیمه بیکاری و غیره. بنابراین نقل و انتقالات مالی بطور اتوماتیک برای آنها صورت می گیرد. اما در اروپا اینطوری نیست چرا که بودجه اروپا بسیار ناچیز است. یعنی عملا بودجه اروپا وجود ندارد بلکه یک درصد از تولید ناخالص داخلی کشورها بودجه اروپا را شکل داده که بسیار ناچیز است. بنابراین انتقال خودکار بودجه که به ثبات کشورها بیانجامد وجود ندارد. همچنین ما یک قانون واحد هم نداریم. مثلا در مورد بازار کار: ایالات متحده آمریکا اساسا دارای یک بازار کار با قوانین مشابهی در کالیفرنیا و نیویورک است. در صورتیکه ما چنین چیزی برای جنوب و شمال اروپا نداریم. ما باید یک بودجه اروپایی با قوانین نسبتا مشابه برای بازار کار، برای ورشکستگی و موارد مشابه داشته باشیم. ما این کار را نکردیم. البته کارهای زیادی کرده ایم که دشوار هم بوده اند. اما در حال حاضر، متاسفانه شاهد مشکلاتی در شمال اروپا هستیم. من علاقمندم که این اتفاق بیافتد و آنها بپذیرند که بیمه بیکاری، بودجه و همه اینها را با کشورهای جنوب اروپا به اشتراک بگذارند.»
یورونیوز: شما عضو شورای تحلیلگران اقتصادی هستید و بهمراه همکاران اقتصاددان خود، پیشنهادها و نظراتی را درباره موضوعات متفاوت اقتصادی برای نخست وزیری فرانسه فراهم می کنید. آیا نظرات شما شنیده شده و آیا مشاوره ها و پیشنهادهای شما در عمل بکار گرفته شده است؟
ژان تیرول: «بعضی وقت ها بکار گرفته شده اما روند امور بسیار کند است که البته کمی طبیعی است. می دانید که کینز گفته: «سیاستمداران اغلب به اقتصاددانانی گوش داده اند که مرده اند و حتی نامشان را نمی دانند». شاید کمی اغراق آمیز باشد اما واقعیت این است که بکار گرفته شدن ایده ها زمان زیادی می گیرد بویژه در عرصه سیاست که موضوعات حساسیت زیادی دارند. مثلا واضح است که اصلاحات در بازار کار نگرانی های زیادی ایجاد می کند که برای بسیاری طبیعی است. بنابراین چطور کارها باید پیش برود…. عملی کردن ایده ها خیلی دشوار است اما خوب واقعیت اینطوری است. این موضوع در حوزه سیاسی دشوار است بخاطر اینکه مسئله مقابله افکار عمومی وجود دارد. بدیهی است وقتی روی سازمانهای نظارتی، مقامات نظارتی، قوانین رقابت و مدیریت رقابت در بروکسل یا واشنگتن نفوذ داشته باشید، کارها سریعتر انجام می شود.»
یورونیوز: ژان تیرول، ما امروزه شاهدیم که اقتصاد بواسطه سیاست است که در رسانه ها مطرح می شود. آیا به نظر شما دولت ها در آینده تنها باید به اقتصاد و مسائل اقتصادی بپردازند؟
ژان تیرول: «اقتصاد، از جمله اقتصاد بازار به یک دولت قوی نیاز دارد. دولت مدرن، دولتی است که همزمان کمتر مداخله گر اما قوی است. یعنی دولتی با سایز بزرگ نیست اما قوی است و قادر به اجرای قواعد رقابت، توزیع مجدد ثروت از طریق مالیات و مانع انحصار است. دولت مدرن، دولتی است که در برابر لابی ها مقاومت می کند و قادر به انجام اصلاحات است.»
یورونیوز: به طور کلی در غرب این دولت ها خوب عمل کرده اند.
ژان تیرول: «مشخصا در شمال اروپا خیلی بهتر از جنوب اروپا عمل کرده اند . به نظر من باید نمونه کوچکی از تمام کشورهای شمال اروپا را در نظر بگیریم که دارای یک مدل اجتماعی در کشورهایشان هستند. کشورهایی که می دانند چطور اصلاحات را با مفهوم جدید دولت، پیش ببرند. دولتی خیلی کارآتر با ویژگی های مشابه.»
یورونیوز: برخی درباره جایزه نوبل شما گفته اند که یک جایزه نوبل برای یک چپگرا را ترجیح می دادند. آیا شما خودتان را راستگرا می دانید؟
ژان تیرول: «ببینید، دوباره باید بگویم که من عقاید سیاسی شخصی خودم را دارم اما اگر تحقیقات من بخواهد بخاطر اینکه من چپ یا راست هستم تاثیرگذار باشد، به نظر من یک فاجعه است. من دوست دارم کاملا مستقل باشم. اقتصاددانان برجسته، تقریبا تمام یافته ها و دانش علمی شان را به شراکت می گذارند و بعضی اوقات با اندکی تفاوت در نگرشی که به سوژه هایشان دارند. موضوعاتی که دشوارند بخاطر اینکه همه چیز برای ما کاملا واضح و روشن نیست. نوعی اجماع درباره بعضی موضوعات وجود دارد و البته درباره برخی دیگر اجماع خیلی کار سختی است یا اختلاف نظرهای زیادی وجود دارد اما این اختلافات با روش های علمی مشابهی قابل حل هستند. ما با یک روش شناسی علمی مشابه، با همدیگر بحث می کنیم و علم به یک معنی همین است. تعصبات سیاسی، ایدئولوژیک و گرفتار رایزنی ها یا خواسته های صنایع شدن، علم نیست.»
یورونیوز: از زمانی که جایزه نوبل را گرفته اید، چه تعداد مصاحبه با رسانه ها داشته اید؟
ژان تیرول: «نمی دانم. برای من خیلی عجیب و غریب است، چون من در واقع یک پژوهشگرم، دفتر مرا ببینید، این جایی است که من دوستش دارم. بعد یکدفعه طوفانی از راه رسید و هر یک ربع ساعت یک تلفن به من می زنند، به برنامه های تلویزیونی می روم که اصلا عادت ندارم. با این چیزها مطلقا احساس راحتی نمی کنم. خوب، برای من یک زندگی جدید است و می دانم که دو سه ماهی طول خواهد کشد. بعداز آن فکر می کنم اوضاع آرام شود و به پژوهش هایم در اینجا ادامه دهم.»
آگهییورونیوز: اگر حمل بر بی ملاحظگی نباشد می خواهم بپرسم با جایزه ۸۷۸ هزار یورویی نوبل چه خواهید کرد؟
ژان تیرول: «مبلغ زیادی است و صادقانه بگویم که تا الآن فکر نکردم که چکار خواهم کرد. این موضوع خودش مسئله و موضوع جدیدی است. من از تماس تلفنی که این خبر را بمن داد شگفتزده شدم بخاطر اینکه خیلی بندرت اتفاق می افتد که یک اقتصاددان به تنهایی این جایزه را بگیرد. من بی نهایت احساس افتخار می کنم ، بخاطر اینکه جایزه بزرگی است.»
یورونیوز: پس هنوز درباره اش فکر نکرده اید؟
ژان تیرول: «نه، حالا چند ماه طول خواهد کشید. پس از بازگشت از استکهلم، فکر کنم کمی از ابهاماتم رفع شود.»