برنارد هنری لوِی، فیلسوف و کنشگر سیاسی، یکی از چهرههای شناخته شده در میان روشنفکران متعهد فرانسوی ست. او در دوران جنگ بوسنی از تاخیر در تصمیم گیری سران اروپا بشدت انتقاد و از مداخله نظامی ناتو دفاع کرد. لِوی در جریان تحولات لیبی نیز نقش پر رنگی بازی کرد و اخیرا نیز فیلم مستندی از آن روزها ساخته است. به این بهانه فرستاده ویژه یورنیوز با او به گفتوگو نشسته است.
یورونیوز: آقای لِویی شما برای نمایش مستندتان در مورد انقلاب مردم لیبی به فستیوال فیلم کن آمدهاید. مستندی که بیش از هر چیز از نقش شما به عنوان قهرمان تحولات لیبی حکایت دارد. براستی شما خود را قهرمان انقلاب لیبی میدانید؟
برنارد هنری لوِی: نه اصلا، من تنها سعی کردهام فروتنانه، واقعیت ماجرای حضورم در دل مبارزه برای آزادی لیبی را به تصویر بکشم. دهها مستند از کشور لیبی و انقلابش میشود ساخت. مستند من تاریخ انقلاب لیبی نیست؛ تنها داستان آن چیزی ست که من به چشم خود دیدم و زندگی کردم؛ گاه تنها شاهد رویداد بودم و گاه نقش آفرینی کردم.
یورونیوز: آقای لِوی، شما هم یهودی و هم یک کنشگر سیاسی هستید. تاثیر مذهب خود را بر منش سیاسیتان چگونه توضیح می دهید؟
برنارد هنری لوِی: منش سیاسی من بیش از هر چیز تحت تاثیر فیلسوفان بزرگ تاریخ سیاسی ست، تحت تاثیر ژنرال دوگُل است و جنبش مقاومتی که او به راه انداخت. تصویر پر ابهت وینستون چرچیل است که در دوران کودکی عاشقانه میپرستیدم. و البته تفکر یهودیت که سالها بعد با آن آشنا شدم.
همه اینها از من آن انسانی را ساخته که هستم؛ با ارادهای مصمم و خشمی پر شور برای مبارزه با ناعدالتی. اینکه مذهب من یهودیت است آن قدرها مهم نیست، مهم آن است که من یهودی هستم که همیشه بر این اصل باور داشته که وظیفه او، نزدیکی و دوستی با تمامی فرزندان ابراهیم پیامبر است؛ عرب و مسلمان و یهودی. و این باعث افتخار من است.
یورونیوز: آقای لِوی، شما برای دخالتِ نظامی فرانسه در لیبی نقشِ سیاسی بسیار موثری ایفا کردید. نزدیک به یک سال بعد، همچنان بر اینکه مداخله نظامی در لیبی تنها راه حل ممکن و درست بود تاکید دارید؟
برنارد هنری لوِی: بدون شک؛ چارهای جز مداخله نظامی در لیبی نبود. همانطور که در فیلمم میبینید تانکهای قذافی داخل شهر بن غازی شده بودند. متوجه میشوید؟ بدون شک مداخله نظامی همراه با خطرات زیادی ست، اما برای جلوگیری از فاجعه انسانی، چارهای جز مداخله نظامی نبود. امروز بزرگترین غم من این است که نتوانستهام همانطور که در بن غازی نقش داشتم در شهرهای سوریه مانند حمِص، دَرعا به وظیفه خود عمل کنم. برای من بن غازیِ امروز حمص است.
یورونیوز: آخر «قهرمان پیراهن سفید ما» برای حل معضل سوریه چه میتواند بکند؟ به فرانسوا اولاند زنگ خواهید زد و دوباره کشتی سوار خواهید شد و این بار به سوریه خواهید رفت؟
برنارد هنری لوِی: من از همین جا و به لطف تلویزیون شما از همه جهانیان میخواهم که با جستجویی ساده بروی اینترنت، تصاویر منتشر شده از شهر حولا را ببیندند؛ صدها قربانی، کودکان شکنجه شده و به قتل رسیده. فاجعهای انسانی که تصورش سخت است. باید این تصاویر را دید. باید دولتمردانمان را مجبور کنیم که این تصاویر را ببیند و بالاخره تصمیمی جدی بگیرند. من این تصاویر را دیدهام و گریستهام. تصاویری وحشتناک و باورنکردی است. میخواهم که نمایندگان کشورهای روسیه و چین در شورای امنیت سازمان ملل که هربار به راحتی آب خوردن، قطعنامه های شورا را مختل میکنند، این تصاویر هولناک را ببینند. فعلا تا آیندهای نزدیک این، آن کاری ست که از دست من بر میآید.
یورونیوز: شما مردم لیبی را به برگرفتن سلاح و دفاع از حقوقشان تشویق کردید. آیا حاضرید خود سلاح بدست بگیرید و به جنگ بروید؟
برنارد هنری لوِی: اشتباه نکنید؛ من هرگز کسی را به کشتن دیگری تشویق نکردم. مردم لیبی هم منتظر من نشدند تا برای دفاع از حقوقشان سلاح به دست بگیرند. آنها میجنگیدند و من از جنگ آنها فیلم میگرفتم. خلط مبحث نشود؛ در زندگیم هیچگاه سلاح به دست نگرفتم و امیدوارم هیچگاه به آنجا نرسم که مجبور شوم مانند آنها سلاح بردارم.
من احترام زیادی برای مردمانی قایلم که علیرغم میل باطنیشان به جنگ میروند. در واقع اسم فیلم من هم میتوانست «جنگ بیآنکه دوستش بداری» باشد. بله جنگ خوفناک است و عشق به جنگ یک بیماری ست.
یورونیوز: آقای لِوی حالا که انقلاب لیبی پایان یافته، آینده سیاسی این کشور را چگونه میبینید؟
برنارد هنری لوِی: در لیبی مانند همه کشورهای در گذار به دمکراسی، مبارزه سیاسی بسیار خوبی در جریان است. بنابر گفته دوستان لیبیایی من، مبارزه اصلی میان طرفداران دمکراسی و آنهایی که چندان باوری به ارزشهای دمکراتیک ندارند ادامه دارد.
از سویی جبهه مسلمانان افراطی ست با باور بر اینکه حضور زن در جامعه باید محدود شود و از سوی دیگر طرفداران میانه روی مسلمان هستند که بر عکس آنها بر این باورند که حضور فعال زنان در جامعه موجب پیشرفت کشور میشود.
بحث و جدال سیاسی بر سر مواضع مختلف اجتماعی در جریان است و من واقعا نمیدانم پیروز نهایی کیست، اما امیدوارم که دمکراتها یعنی مسلمانان میانه رو بتواند ارزشهای اسلامی خود را که از سنتی کهن میآید و با دمکراسی هم منافاتی ندارد، به بهترین نحو ممکن به مردم ارائه کنند و در این مبارزه سیاسی پیروز شوند.
نکته قابل توجه اینکه علیرغم شایعات گوناگون، چه در لیبی و چه در سوریه، آموزههای دمکراسی در میان کنشگران سیاسی و مخالفان نظامهای حاکم به سرعت جای خود را پیدا کردهاند. این فوق العاده است که آنها باوجود ۴۰ سال دیکتاتوری و شستشوی مغزی، منش و روش دمکراسی خواهی را پیش گرفتهاند.
یورونیوز: بهارعرب کشورهای حوزه مدیترانه را دچار تحولات بنیادی کرد. بنظر شما این تحولات توازن قدرتها را در منطقه به هم نخواهد زد؟
برنارد هنری لوِی: اگر هم توازن گذشته را به هم زده قطعا ثبات پایدارتری را ایجاد خواهد کرد. این منطقه سالها شاهد حکومت دیکتاتورهایی چون قذافی و بشار اسد بوده است که به ظاهر حکومتهایی با ثبات بودهاند؛ ثباتی در سکوت و خفقان، تنها زمانی که هواپیمایی در آسمان منفجر میشد و یا خبر از کمکهای مالی دولت سوریه و ایران به حزب الله به گوش میرسید بود که بعضی به اعتراض حرفی میزدنند.
اشتباه نکنید، هیچ حکومتی بیثباتتر از حکومت دیکتاتورها نیست؛ چرا که دیکتاتورها تنها در جهانِ بیثبات است که قادر به حکومتند و همین بیثباتی هم سرانجام موجب سقوطشان میشود.
یورونیوز: برنارد هنری لِوی از اینکه در این گفتوگو شرکت کردید، سپاسگزارم.