دو ماهواره آژانس فضایی اروپا (ESA) و چند فضاپیمای ناسا در مدار و نزدیکی مریخ، ماه پیش هنگام گذر دنباله‌دار از کنار سیاره سرخ در فاصله تنها ۲۹ میلیون کیلومتر، آن را رصد کردند.
ناسا تصاویر نمای نزدیک از 3I/ATLAS، دنباله‌دار میان‌ستاره‌ای که این روزها با سرعت از درون منظومهٔ خورشیدی ما عبور می‌کند، منتشر کرد.
این دنباله‌دار در نهایت با شتاب به فضای میان‌ستاره‌ای بازخواهد گشت و دیگر هرگز بازنخواهد گشت.
به‌گفتهٔ ناسا، دنباله‌دار گلوله‌برفیِ کیهانی از گازهای منجمد، سنگ و غبار است که به‌دور خورشید می‌گردد. با این حال، سرعت و مسیر 3I/ATLAS نشان می‌دهد که این جرم به‌طور گرانشی به خورشید مقید نیست، یعنی باید در سامانه‌ای ستاره‌ای دیگر شکل گرفته باشد و تصادفاً به سامانهٔ ما راه یافته باشد.
بنابراین پژوهشگران فرصت نادری دارند تا در حالی که این جرم از منظومهٔ خورشیدی ما می‌گذرد، مواد برخاسته از فراسوی همسایگی کیهانی‌مان را مطالعه کنند.
«این جرم یک دنباله‌دار است. مثل دنباله‌دار به‌نظر می‌رسد و رفتار می‌کند و تمام شواهد نشان می‌دهد که یک دنباله‌دار است»، امیت کشاتریا، معاون مدیر ناسا، در ویدئویی هنگام رونمایی از تصاویر جدید گفت.
«اما این یکی از بیرونِ منظومهٔ خورشیدی آمده و همین آن را جذاب، هیجان‌انگیز و از نظر علمی بسیار مهم می‌کند. این فقط سومین جرم میان‌ستاره‌ای از این دست است که بشریت تاکنون یافته است».
دو ماهوارهٔ آژانس فضایی اروپا (ESA) و چند فضاپیمای ناسا در و نزدیکی مریخ، ماه گذشته زمانی که این دنباله‌دار از کنار سیارهٔ سرخ در فاصلهٔ تنها ۲۹ میلیون کیلومتری عبور می‌کرد، آن را از نزدیک رصد کردند.
دانشمندان در ESA همچنین از فضاپیمای JUICE که راهی مشتری است استفاده کردند تا دوربین‌ها و ابزارهای علمی خود را به‌سوی این دنباله‌دار نشانه بروند، به‌ویژه پس از آنکه نزدیک‌ترین گذر خود از کنار خورشید را انجام داد.
با این حال، تا فوریه هیچ‌یک از این مشاهدات به دست دانشمندان نخواهد رسید، زیرا آنتن اصلی JUICE هنگام نزدیکی به خورشید نقش سپر حرارتی را ایفا می‌کند و جریان داده را محدود کرده است.
مهمانی رهگذر در منظومهٔ خورشیدی ما
ستاره‌شناسان پیش‌تر تأیید کرده‌اند که 3I/ATLAS با سرعتی بیش از ۶۱ کیلومتر بر ثانیه در فضا می‌تازد و هرچه به خورشید نزدیک‌تر می‌شود، سرعتش افزایش می‌یابد.
این دنباله‌دار در آسمان پیش از سپیده‌دم با استفاده از دوربین دوچشمی یا تلسکوپ از روی زمین قابل مشاهده است و در اواسط دسامبر تا فاصلهٔ تنها ۲۶۹ میلیون کیلومتری به زمین نزدیک خواهد شد.
با آنکه اندازه و شکل دنباله‌دار هنوز روشن نیست، ناسا می‌گوید قطر آن می‌تواند از ۴۴۰ متر تا ۵.۶ کیلومتر باشد.
«در این باره برآورد دقیق‌تری به‌دست خواهیم آورد»، توماس استتلر، دانشمند ارشد اجسام کوچک منظومهٔ خورشیدی در بخش علوم سیاره‌ای ناسا، گفت.
استتلر افزود: «تعیین شکل هسته نیز دشوار است، زیرا معمولاً در مشاهدات‌مان تفکیک‌پذیر نیست. هسته زیرِ غبار پنهان است و به‌ویژه نور خورشیدِ بازتابیده از غبار در بخش درونی کُما آن را می‌پوشاند.»
این آژانس فضایی پیش‌تر در پستی در ایکس اعلام کرده بود که این دنباله‌دار «هیچ تهدیدی برای حیات روی زمین ندارد».
دانشمندان ناسا گفتند که احتمالاً 3I/ATLAS از سامانه‌ای سیاره‌ای کهن‌تر از سامانهٔ خورشیدی ما آمده است.
استتلر گفت: «3I/ATLAS فقط... پنجره‌ای به سوی سامانه‌ای سیاره‌ایِ دیگر نیست، بلکه پنجره‌ای به ژرفنای گذشته است؛ چنان ژرف که حتی پیش از شکل‌گیری زمین و خورشید ما بازمی‌گردد.»
3I/ATLAS نخستین‌بار در ماه ژوئیه توسط تلسکوپ پایش ATLAS در شیلی رصد شد و این موضوع گمانه‌زنی‌ها دربارهٔ اینکه آیا 3I/ATLAS چیزی فراتر از یک دنباله‌دار است یا نه را برانگیخت.
ماه گذشته این آژانس فضایی تأیید کرد که 3I/ATLAS سومین جرم میان‌ستاره‌ای است که تاکنون در بخشِ ما از کیهان و از ستاره‌ای دیگر مشاهده شده است؛ پس از اومواموا در سال ۲۰۱۷ و 2I/Borisov در سال ۲۰۱۹.