در نشست بروکسل که پیامدهای آن هم برای اتحادیه اروپا و هم برای اوکراین اهمیت دارد، رهبران ۲۷ کشور عضو در آستانه تصمیمگیری درباره استفاده از دهها میلیارد یورو از داراییهای مسدودشده روسیه هستند. این منابع قرار است پشتوانه وامی برای تامین هزینههای نظامی و مالی اوکراین در دو سال آینده باشد.
دونالد توسک، نخستوزیر لهستان اعلام کرد که رهبران اتحادیه اروپا در نشست روز پنجشنبه خود در بروکسل به توافق رسیدند که برای تامین مالی اوکراین در سالهای ۲۰۲۶ و ۲۰۲۷، به جای استقراض مشترک از اتحادیه اروپا، بر روی گزینه استفاده از داراییهای مسدودشده روسیه کار کنند.
دونالد توسک به خبرنگاران گفت: «همه به اجماع رسیدهاند که تلاش در این مسیر ارزشمند است و استفاده از داراییهای روسیه برای اوکراین اقدامی موجه و به نفع اروپا خواهد بود.» با این حال، به گفته آقای توسک، «برخی کشورها تا آخرین لحظه برای به حداکثر رساندن دریافت تضمین برای خود مقاومت خواهند کرد.»
آقای توسک در جریان وقت تنفس در این نشست گفت: «این اعلام موضع، مبنی بر این که همه ما خواهان استفاده از داراییهای روسیه برای اوکراین هستیم، انجام شده است و فکر نمیکنم دیگر کسی از این موضع عقبنشینی کند.»
یورونیوز فارسی را در ایکس دنبال کنید
بر اساس پیشنویس سندی که خبرگزاری رویترز به آن دست یافته و ممکن است هنوز تغییر کند، رهبران اتحادیه اروپا از نهادهای اتحادیه میخواهند فورا ابزارهایی را برای ایجاد یک وام غرامتی تامینشده با موجودیهای نقدی مرتبط با داراییهای مسدودشده روسیه تصویب کنند.
در این پیشنویس، چند شرط نیز برای وام در نظر گرفته شده است: احترام کامل به تعهدات قراردادی دارندگان این داراییها، برخورد برابر میان کشورها، رعایت معاهدات سرمایهگذاری دوجانبه و تضمینی مبنی بر این که این منابع مالی هم صنایع دفاعی اتحادیه اروپا و هم اوکراین را تقویت کند.
نگرانی ویژه بلژیک
از مجموع ۲۱۰ میلیارد یورو دارایی روسیه که پس از حمله مسکو به اوکراین در سال ۲۰۲۲ در اتحادیه اروپا مسدود شده است، ۱۸۵ میلیارد یورو در نهاد سپردهگذاری مرکزی اوراق بهادار «یوروکلیر» در بلژیک نگهداری میشود و بلژیک نگران است که در صورت موافقت با آزادسازی این منابع برای اجرای طرح اتحادیه اروپا، خودش با شکایتها و اقدامات حقوقی تلافیجویانه از سوی روسیه روبهرو شود.
بر اساس طرح موسوم به «وام غرامتی»، اتحادیه اروپا ۹۰ میلیارد یورو به اوکراین اختصاص خواهد داد و کشورهایی مانند بریتانیا، کانادا و نروژ کمبود احتمالی منابع را جبران خواهند کرد.
به اینستاگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
نخستوزیر لهستان گفت: «استفاده از ظرفیت موسوم به ظرفیتهای بودجه اتحادیه اروپا با استقبال کشورهای کلیدی اتحادیه روبهرو نشده است، بنابراین امیدی به استفاده از منابع مالی اروپایی برای این منظور نمیبینم. ما بیشتر به سمت وام غرامتی بر پایه داراییهای روسیه حرکت خواهیم کرد و تمرکزمان بر ارائه تضمینهایی برای کشورهایی خواهد بود که مانند بلژیک، بیشترین ریسک را متحمل میشوند، تا این کشورها احساس کنند این تضمینها واقعی و معتبر هستند.»
بلژیک روز پنجشنبه اعلام کرد تا زمانی که تضمینهای قاطع و قابل اتکایی از سوی شرکای اتحادیه اروپا در برابر واکنشهای احتمالی روسیه دریافت نکند، از وام کلان به اوکراین حمایت نخواهد کرد.
فروپاشی مالی و نظامی اوکراین
همزمان، ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهوری اوکراین، از رهبران اروپایی خواست هرچه سریعتر تصمیم بگیرند تا اوکراین بتواند سال پیشرو را بدون فروپاشی مالی و نظامی پشت سر بگذارد.
بلژیک نگران است که روسیه دست به اقدام تلافیجویانه بزند و ترجیح میدهد اتحادیه اروپا این پول را از بازارهای مالی بینالمللی وام بگیرد. این کشور همچنین خواستار آن است که داراییهای مسدودشده روسیه در دیگر کشورهای اروپایی نیز وارد این سازوکار شود و شرکای اتحادیه تضمین دهند که یوروکلیر در صورت مواجهه با حملات حقوقی، منابع مالی لازم را در اختیار خواهد داشت.
شکایت اخیر بانک مرکزی روسیه از یوروکلیر نیز فشارها بر بلژیک و دیگر کشورهای اروپایی را درست پیش از برگزاری نشست تشدید کرده است.
کمیسیون اروپا اعلام کرده است که در طراحی این وام، تدابیری برای حفاظت از منافع بلژیک پیشبینی شده، اما نخستوزیر این کشور هنوز این تضمینها را کافی نمیداند. بارت دِ وِوِر گفت: «هنوز متنی ندیدهام که بتواند نگرانیهای بلژیک را بهطور رضایتبخش برطرف کند. امیدوارم امروز چنین متنی را ببینم.»
به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
ولودیمیر زلنسکی بلافاصله پس از ورود به بروکسل با نخستوزیر بلژیک دیدار کرد و تلاش کرد حمایت او را برای آزادسازی داراییهای مسدودشده جلب کند. اوکراین که به شدت از جنگ آسیب دیده، در معرض بحران مالی قرار دارد و تا بهار آینده به پول تازه نیاز دارد.
رئیس جمهوری اوکراین تاکید کرد که کشورش حق استفاده از این منابع را دارد، زیرا روسیه ویرانی گستردهای به بار آورده و بهکارگیری این داراییها برای مقابله با تجاوز، اقدامی کاملا عادلانه است.
زلنسکی خطاب به شهروندان بلژیکی که نگران اقدامات تلافیجویانه روسیه هستند، گفت: «ممکن است کسی از پیگیریهای حقوقی روسیه در دادگاهها بترسد، اما این ترس به اندازه زمانی که روسیه در مرزهای شما قرار دارد، بزرگ نیست.»
او افزود: «بنابراین در حالی که اوکراین از اروپا دفاع میکند، شما نیز باید به اوکراین کمک کنید.»
توسک: «یا امروز پول میدهیم، یا فردا خون.»
صرفنظر از هر روشی که انتخاب شود، رهبران اتحادیه اروپا متعهد شدهاند بخش عمده نیازهای اوکراین در سالهای ۲۰۲۶ و ۲۰۲۷ را تأمین کنند. صندوق بینالمللی پول برآورد کرده است که این رقم به ۱۳۷ میلیارد یورو میرسد.
اورزولا فندرلاین، رئیس کمیسیون اروپا، تاکید کرد که اتحادیه اروپا باید همین امروز به یک راهحل مشخص برسد. آنتونیو کوستا، رئیس شورای اروپا نیز اعلام کرد گفتوگوها تا دستیابی به توافق ادامه خواهد یافت، حتی اگر این مذاکرات چند روز به طول بینجامد.
دونالد توسک، نخستوزیر لهستان، گفت: «اکنون با یک انتخاب ساده روبهرو هستیم؛ یا امروز پول میدهیم، یا فردا خون.»
با این حال، اگر تعداد مخالفان به حد نصاب برسد، کل طرح میتواند مسدود شود و در حال حاضر نیز اجماعی برای تأمین منابع از بازارهای جهانی وجود ندارد.
مجارستان و اسلواکی با طرح وام غرامتی پیشنهادی اورزولا فندرلاین مخالفت کردهاند. علاوه بر بلژیک، کشورهای بلغارستان، ایتالیا و مالت نیز هنوز موضع نهایی خود را مشخص نکردهاند.
ویکتور اوربان، نخستوزیر مجارستان، گفت: «من اتحادیه اروپایی را که درگیر جنگ باشد، نمیخواهم. پول دادن یعنی جنگ.» او این طرح وام را «بنبست» توصیف کرد.
واشنگتن انتظار دارد اروپا نشان دهد که در حمایت مالی و نظامی از اوکراین، حتی با وجود کندی و بینتیجه ماندن مذاکرات صلح، جدی است.