خبرگزاری رویترز در گزارشی به نقل از دو منبع خبری خود نوشت که ارتش لبنان در جریان تلاش برای خلع سلاح حزب‌الله در جنوب این کشور، به اندازه‌ای انبارهای تسلیحاتی این گروه را منفجر کرده که اکنون با کمبود مواد منفجره روبه‌رو شده است.
این اقدام ارتش لبنان در چارچوب توافق آتش‌بس میان بیروت و تل‌آویو انجام می‌شود که بر اساس آن، ارتش لبنان باید تا پایان سال جاری میلادی نیروهای حزب‌الله را در جنوب کشور خلع سلاح کند.
به گفته این دو منبع که یکی از آن‌ها یک مقام امنیتی و دیگری یک مقام رسمی لبنانی است، هرچند کمبود مواد منفجره پیش‌تر گزارش نشده بود، اما مانع تسریع روند بازرسی‌ها و جست‌وجو برای یافتن سلاح‌های پنهان در مناطق نزدیک مرز اسرائیل نشد.
چنین ماموریتی برای ارتش لبنان تا چند سال پیش و در اوج قدرت حزب‌الله غیرقابل تصور بود و بسیاری از ناظران حتی پس از توافق آتش‌بس نیز نسبت به آن تردید داشتند. اما حزب‌الله در جنگ سال گذشته با اسرائیل به شدت آسیب دید، جنگی که به کشته شدن هزاران شبه‌نظامی و اعضای ارشد شاخه‌های نظامی و سیاسی از جمله رهبر این گروه، حسن نصرالله، انجامید. این جنگ همچنین بیش از هزار و صد زن و کودک را کشت و بخش‌های وسیعی از جنوب و شرق لبنان را ویران کرد.
آمریکا فشار خود بر لبنان را برای خلع سلاح حزب‌الله که از نظر واشنگتن یک گروه تروریستی محسوب می‌شود، حفظ کرده است. مورگان اورتگاس، معاون فرستاده ویژه رئیس‌جمهوری آمریکا در امور خاورمیانه، این هفته برای گفت‌وگو با مقام‌های لبنانی درباره پیشرفت روند خلع سلاح، به بیروت سفر کرد.
رویترز در گزارش خود به نقل از یکی از منابع این خبرگزاری و دو فرد دیگر که در جریان ماموریت اخیر ارتش لبنان قرار دارند، نوشت در حالی که نیروهای لبنانی در انتظار دریافت مواد منفجره و دیگر تجهیزات نظامی از آمریکا هستند، اکنون به‌جای انهدام محل‌های کشف‌شده، آن‌ها را پلمپ می‌کنند.
به گفته دو مقام مطلع دیگر، جست‌وجوهای ارتش لبنان در ماه سپتامبر به کشف ۹ انبار جدید سلاح منجر شده است. منبع امنیتی نیز به رویترز گفت ده‌ها تونل مورد استفاده حزب‌الله مسدود شده و نیروهای بیشتری به‌طور مستمر برای استقرار در مناطق جنوبی جذب می‌شوند.
خبرگزاری رویترز با ۱۰ نفر از جمله مقام‌های لبنانی، منابع امنیتی، دیپلمات‌ها و یک مقام حزب‌الله گفت‌وگو کرده که همگی گفته‌اند ارتش لبنان انتظار دارد تا پایان سال جاری میلادی عملیات پاکسازی در جنوب این کشور را تکمیل کند.
رعایت این ضرب‌الاجل برای ارتشی که پس از جنگ سال ۲۰۰۶ میلادی توان یا تمایل جلوگیری از بازسازی حضور نظامی حزب‌الله در نزدیکی مرز اسرائیل را نداشت، دستاوردی چشمگیر خواهد بود؛ به‌ویژه برای کشوری که حزب‌الله زمانی نیروی سیاسی مسلط آن به‌شمار می‌رفت.
ارتش لبنان در دیگر مناطق این کشور با احتیاط گام برمی‌دارد
اقدام‌های ارتش لبنان در دیگر مناطق این کشور به مراتب نامشخص است.
رویترز در گزارش خود به نقل از یک مقام لبنانی دیگر که با حزب‌الله نزدیک است و دو منبع امنیتی، نوشت با وجود اقدام‌های ارتش لبنان برای کنترل سلاح در دستان خود، این نیروها می‌خواهند با دوری از تشدید تنش‌ها در این کشور، زمان بخرند تا سیاستمداران لبنان درباره تسلیحات حزب‌الله در سایر نقاط این کشور به توافق برسند.
ارتش لبنان تاکنون هیچ تصویری از عملیات تخریب انبارهای تسلیحات در نزدیکی مرز اسرائیل منتشر نکرده و حتی اعلام نکرده است که این سلاح‌ها متعلق به حزب‌الله هستند یا خیر.
بر اساس مفاد توافق آتش‌بسی که در نوامبر ۲۰۲۴ به بیش از یک سال درگیری میان اسرائیل و حزب‌الله پایان داد، بیروت پذیرفت که فقط نیروهای امنیتی و نظامی این کشور مجاز به حمل سلاح در کشور باشند، موضوعی که به معنای خلع سلاح کامل حزب‌الله است.
حزب‌الله اگرچه به‌طور علنی به این آتش‌بس متعهد شده، اما از امضاکنندگان رسمی آن نیست و تأکید دارد که بند مربوط به خلع سلاح فقط به جنوب لبنان مربوط می‌شود.
به گفته منابع امنیتی و مقام لبنانی دوم که با رویترز گفت‌وگو کرده‌اند، کابینه لبنان در تاریخ ۵ سپتامبر طرح پنج مرحله‌ای دقیق‌تری را برای اعمال انحصار سلاح‌ها در دستان دولت این کشور تصویب کرد که از جنوب لبنان آغاز شده و به‌تدریج به سمت شمال و شرق این کشور گسترش می‌یابد.
ارتش لبنان اعلام کرده که تا دسامبر جنوب این کشور را از سلاح‌های غیرمجاز پاکسازی خواهد کرد، اما درباره سایر مناطق لبنان به هیچ جدول زمانی متعهد نشده است. دولت لبنان نیز اعلام کرده که اجرای این طرح منوط به توقف حملات هوایی اسرائیل به این کشور است که با وجود آتش‌بس همچنان ادامه دارد. همه منابع به رویترز گفته‌اند که ارتش لبنان برای خلع سلاح کامل نیروهای غردولتی، باید از مسیر سیاسی خطرناک و پیچیده‌ای عبور کند.
اد گابریل، رئیس یک سازمان غیردولتی در واشنگتن که در ماه اکتبر با رهبران نظامی و سیاسی لبنان دیدار کرده است، به رویترز گفت ارتش لبنان در دیگر مناطق لبنان با احتیاط عمل می‌کند تا از بروز ناآرامی‌ها در این کشور جلوگیری کند. او گفت: «این پاسخی لبنانی به موضوع خلع سلاح است.»
حزب‌الله هم با توقیف انبارهای سلاح‌های کنترل از راه دور در جنوب لبنان مخالفت نکرده و هم از زمان آتش‌بس در ماه نوامبر به اسرائیل حمله‌ای نکرده است. با این حال، این گروه به‌طور علنی از تحویل سلاح‌های خود در سایر مناطق لبنان خودداری کرده و تلویحاً هشدار داده است که در صورت اقدام دولت علیه آن‌ها، احتمال بروز درگیری وجود دارد.
دو منبع امنیتی و مقام لبنانی دوم به رویترز گفتند حرکت به سمت شمال و شرق لبنان بدون رسیدن به توافق سیاسی در این کشور، خطر مواجهه با نیروهای حزب‌الله یا اعتراضات خیابانی در مناطق شیعه‌نشین را به همراه دارد.
دفتر رسانه‌ای حزب‌الله در بیانیه‌ای کتبی به رویترز اعلام کرد آتش‌بس به معنای آن است که ارتش لبنان مسئولیت کامل منطقه جنوب رودخانه لیتانی را بر عهده دارد. این رودخانه از جنوب لبنان و در نزدیکی مرز اسرائیل عبور می‌کند.
اما هرگونه تلاش برای خلع سلاح در شمال رودخانه لیتانی مستلزم رسیدن به توافق سیاسی در لبنان خواهد بود.
یک مقام لبنانی نزدیک به حزب‌الله به رویترز گفت اجرای این سیاست در دیگر مناطق لبنان به یک توافق سیاسی نیاز دارد که هنوز حاصل نشده است. بنا به گفته او، ارتش لبنان روی زمان حساب باز کرده است.
یک مقام لبنانی دیگر به رویترز گفت ارتش لبنان همچنان نگران است که برخورد با حزب‌الله و پایگاه مردمی این گروه باعث شکاف دوباره در ارتش همانند جنگ داخلی ۱۵ ساله لبنان شود.
نعیم قاسم، دبیرکل حزب‌الله در سخنرانی روز یک‌شنبه خود، رویکرد ارتش لبنان را خوب و متوازن توصیف کرد اما هشدار داد که امیدوار است این ارتش به فکر درگیری با جامعه شیعه نباشد.
دفاتر رسانه‌ای ارتش لبنان، کابینه و ریاست جمهوری به پرسش‌های رویترز درباره این گزارش پاسخ ندادند و ارتش اسرائیل نیز به درخواست برای اظهار نظر پاسخی ارائه نکرد.
کشف و انهدام چندین انبار سلاح
دو منبع امنیتی به رویترز گفتند ارتش لبنان اطلاعات مستقلی درباره انبارهای سلاح های حزب‌الله ندارد. آن‌ها گفتند ارتش لبنان به اطلاعاتی که اسرائیل به کمیته نظارت بر آتش‌بس تحویل می‌دهد، تکیه کرده است. این کمیته به ریاست آمریکا و شامل فرانسه، اسرائیل، لبنان و نیروهای حافظ صلح سازمان ملل متحد است.
به گفته همان دو منبع، در اواخر ماه مه، ارتش لبنان گزارش‌های زیادی از طرف این کمیته دریافت می‌کرد که قادر نبود بازرسی‌ها را به سرعت انجام دهد.
رویترز در گزارش خود به نقل از دو منبع خود نوشت ارتش لبنان اگر انباری را می‌یافت که مهمات یا تجهیزات نظامی درون آن با سلاح‌های سازمانی این ارتش سازگار بود، آن‌ها نگه می‌داشت، وگرنه آن‌ها منهدم می‌کرد.
بر اساس اعلام نیروهای حافظ صلح سازمان ملل متحد در لبنان، «یونیفل»، عملیات آن‌ها در جنوب لبنان منجر به کشف تونل‌هایی به طول چند ده متر و مهمات منفجرنشده، شده است.
تا ماه ژوئن، ارتش لبنان موجودی مواد منفجره خود را به اتمام رساند. در ماه اوت، شش سرباز ارتش لبنان در جریان انهدام یک انبار سلاح کشته شدند. رویترز نتوانسته است جزئیات بیشتری در مورد این حادثه به‌دست آورد.
در همین راستا آمریکا ابراز تمایل کرده است به روند خلع سلاح حزب‌الله کمک کند. در ماه سپتامبر، این کشور ۱۴ میلیون دلار شامل مواد انفجاری و تجهیزات دیگر برای کمک به ارتش لبنان اختصاص داد تا موضوع خلع سلاح را پیگیری کند. آمریکا همچنین یک روز قبل از تعطیلی دولت فدرال این کشور، تصویب کرد که ۱۹۲ میلیون دلار به ارتش لبنان کمک کند.
رویترز به نقل از یک دستیار دفتر «جین شاهین»، سناتور آمریکا، خبر داد که او پس از بازدید از جنوب لبنان در ماه اوت و تحت تأثیر تلاش‌های ارتش لبنان، برای اختصاص این کمک‌ها تلاش کرده و بر این باور بوده است که این ارتش به حمایت‌های بیشتری نیاز دارد.
یک منبع مطلع به رویترز گفت ممکن است تحویل مواد انفجاری به لبنان چند ماه طول بکشد.
انجام خواهند داد یا انجام نخواهند داد؟
به نظر می‌رسد در ماه‌های گذشته، موضع حزب‌الله درباره آینده سلاح‌هایش متغیر بوده است. حزب‌الله در بیانیه‌های رسمی خود، دولت لبنان را از تلاش برای توقیف تسلیحاتش برحذر داشته، اما همچنان اعلام کرده در صورتی که اسرائیل به یک آتش‌بس واقعی پایبند باشد، حاضر است درباره سرنوشت سلاح‌هایش گفت‌وگو کند.
یک مقام لبنانی نزدیک به حزب‌الله به رویترز گفت برخی نمایندگان این گروه در جلسات خصوصی از احتمال خلع سلاح در دیگر مناطق لبنان سخن گفته‌اند، البته به شرطی که شیعیان لبنان بتوانند پس از بازسازی مناطقشان، به خانه‌های خود بازگردند. در مقابل، برخی دیگر به‌طور قاطع هرگونه خلع سلاح را در هر شرایطی رد کرده‌اند.
به گفته همان مقام لبنانی و یک منبع سیاسی این کشور، حزب‌الله همچنان درگیر بحث‌های داخلی درباره آینده تسلیحاتش است و همزمان تلاش می‌کند زمان بخرد.
حزب‌الله در بیانیه‌ای رسمی اعلام کرد وضعیت سلاح‌هایش بستگی به «پایان تجاوزات اسرائیل، خروج این کشور از اراضی اشغالی لبنان، بازگشت زندانیان و تضمین بازسازی مناطق آسیب‌دیده» دارد.
گام‌های بعدی چالش‌برانگیز است
رویترز در گزارش خود به نقل از منابع امنیتی نوشت، نبود اطلاعات کافی باعث شده است ارتش لبنان نتواند به‌طور دقیق برآورد کند حزب‌الله چه تسلیحاتی دارد و در کجا آن‌ها را نگهداری می‌کند. از جمله این مناطق، شرق «بقاع» است که تصور می‌شود بخش عمده موشک‌های دوربرد و دیگر سلاح‌های استراتژیک حزب‌الله در آن ذخیره شده‌اند.
یک منبع امنیتی و یک دیپلمات مستقر در لبنان گفتند اسرائیل اطلاعاتی را درباره وجود تسلیحات در مناطق شمال رودخانه لیتانی ارائه کرده است، اما ارتش لبنان آن‌ها را بیش از حد حساس دانسته و بدون رسیدن به توافق درباره چگونگی و میزان خلع سلاح حزب‌الله در آن مناطق، اقدام نکرده است.
رویترز در گزارش خود به نقل از مقام‌هایی که در جریان جلسه کابینه قرار داشتند، نوشت اسرائیل با وجود ارائه اطلاعات درباره مکان تسلیحات، به‌عنوان یک مانع دیگر در جنوب عمل می‌کند.
به گفته دو منبع امنیتی، چند نیروی نظامی لبنان در جریان ماموریت‌هایشان توسط ارتش اسرائیل زخمی شده‌اند. یونیفل نیز اعلام کرده است پهپادهای اسرائیلی نارنجک‌هایی در نزدیکی سربازان و نیروهای حافظ صلح سازمان ملل متحد پرتاب کرده‌اند.
به گفته همان دو منبع، ارتش لبنان هشدار داده است که اشغال پنج تپه در خاک این کشور در نزدیک مرز با اسرائیل می‌تواند روند پاکسازی کامل این منطقه از سلاح را به تأخیر بیندازد.
به اینستاگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
دو منبع امنیتی در ادامه گفتند هنگامی که نیروهای لبنانی تلاش کردند یک برجک دیده‌بانی برای نظارت بر مرز بسازند، اسرائیل با آن مخالفت کرده است. این برجک همچنان بدون نگهبان باقی مانده است.
ارتش اسرائیل به پرسش‌ها درباره این موضوعات پاسخی نداده است.
رویترز به نقل از یک مقام آمریکایی خبر داد واشنگتن مایل است پس از ضرب‌الاجل خلع سلاح حزب‌الله در جنوب، این روند در سایر نقاط لبنان نیز تسریع شود. تام باراک، فرستاده ویژه آمریکا، هشدار داده است در صورت عدم رعایت این مهلت، اسرائیل ممکن است اقدام کند.
اد گابریل گفت: «آمریکا بر این نظر است که لبنان باید اقدامات بیشتری انجام دهد و سریع‌تر عمل کند.»
یک سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نیز در پاسخ به پرسش‌های رویترز گفت واشنگتن به‌طور کامل از «تصمیم شجاعانه و تاریخی لبنان برای خلع سلاح حزب‌الله» حمایت می‌کند.
این سخنگو افزود: «منطقه و جهان این روند را با دقت زیر نظر دارند.»