اسرائیل و حماس در ۸ اکتبر بر سر اجرای نخستین مرحله از طرح دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا برای آتش‌بس در غزه به توافق رسیدند؛ توافقی که می‌تواند نخستین گام برای پایان دادن به جنگ خونین باشد که دو سال است خاورمیانه را دچار بحران کرده است. اما چه خطراتی می‌تواند این توافق را از هم بپاشد؟
مرحله نخست توافق آتش‌بس در غزه از چارچوب ۲۰بندی آقای ترامپ نتیجه گفت‌وگوهای غیرمستقیم در مصر است؛ درست یک روز پس از دومین سالگرد حمله حماس به اسرائیل که به حمله گسترده و ویرانگر اسرائیل به غزه انجامید.
ترامپ اعلام کرد که هر دو طرف نخستین مرحله از طرح را امضا کرده‌اند و «به‌زودی» همه گروگان‌ها آزاد خواهند شد و اجساد گروگان‌های کشته‌شده تحویل داده می‌شوند و نیروهای اسرائیلی تا «خط زرد» در داخل غزه عقب‌نشینی می‌کنند.
یک منبع امنیتی ارشد اسرائیلی گفته است که «خط زرد» همان مرز تعیین‌شده برای نخستین مرحله عقب‌نشینی اسرائیل طبق طرح ترامپ است.
حماس نیز تایید کرده که توافقی برای پایان جنگ حاصل شده که شامل خروج نیروهای اسرائیلی از غزه و مبادله گروگان‌ها با زندانیان فلسطینی است. با این حال این گروه از ترامپ و کشورهای میانجی خواسته تا تضمین دهند اسرائیل آتش‌بس را به‌طور کامل اجرا خواهد کرد.
جزئیات مهمی که هنوز روشن نیست
با وجود امیدها برای یافتن پایان جنگ، جزئیات مهمی از جمله زمان‌بندی اجرا توافق، ساختار اداره غزه پس از جنگ و سرنوشت حماس هنوز نامشخص است. هنوز معلوم نیست چه نهادی پس از جنگ اداره غزه را بر عهده خواهد داشت. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل و ترامپ در کنار کشورهای غربی و عربی هرگونه نقش برای حماس را رد کرده‌اند.
طرح اصلی ۲۰بندی ترامپ نقش احتمالی برای تشکیلات خودگردان فلسطینی در نظر گرفته اما تنها در صورتی که این نهاد اصلاحات گسترده‌ای انجام دهد.
گام بعدی چیست؟
نتانیاهو گفته در ۹ اکتبر جلسه دولت را برای تصویب توافق برگزار خواهد کرد. منبعی در حماس اعلام کرده که گروگان‌های زنده ظرف ۷۲ ساعت پس از تایید توافق از سوی دولت اسرائیل آزاد خواهند شد.
اسرائیل گفته روند آزادی گروگان‌ها از ۱۱ اکتبر آغاز می‌شود. گزارش‌ها حاکی است که از مجموع ۴۸ گروگان حدود ۲۰ نفر هنوز زنده هستند.
یک مقام ارشد کاخ سفید گفته است پس از تایید توافق از سوی اسرائیل نیروهای این کشور باید ظرف کمتر از ۲۴ ساعت به خط توافق‌شده عقب‌نشینی کنند و پس از آن شمارش ۷۲ ساعته برای آزادی گروگان‌ها آغاز خواهد شد.
کاخ سفید انتظار دارد آزادسازی گروگان‌ها از ۱۳ اکتبر شروع شود.
حماس پیش‌تر در روز ۸ اکتبر فهرست گروگان‌هایی را که در اختیار دارد همراه با فهرست زندانیان فلسطینی مورد درخواست برای مبادله، تحویل داده بود.
انتظار می‌رود دونالد ترامپ در روزهای آینده به مصر سفر کند؛ کاخ سفید گفته او در حال بررسی سفر به منطقه در تاریخ ۱۰ اکتبر است.
نتانیاهو از او دعوت کرده در پارلمان اسرائیل سخنرانی کند؛ ترامپ هم به شبکه آمریکایی «اکسیوس» گفته که مایل است این دعوت را بپذیرد.
مرحله بعدی طرح ترامپ تشکیل نهادی بین‌المللی با عنوان «هیئت صلح» است که قرار است اداره غزه پس از جنگ را بر عهده بگیرد. ریاست این نهاد با ترامپ خواهد بود و تونی بلر، نخست‌وزیر پیشین بریتانیا نیز یکی از اعضای آن است.
بزرگ‌ترین تهدیداتی که می‌تواند این توافق را فرو پاشد
اجرای موفق این توافق می‌تواند بزرگ‌ترین دستاورد سیاست خارجی دونالد ترامپ تا امروز باشد؛ رئیس‌جمهوری که هنگام آغاز به کار در ماه ژانویه وعده داده بود به‌سرعت به جنگ غزه و اوکراین پایان دهد اما خیلی زود متوجه شد حل این درگیری‌ها بسیار دشوارتر از آن چیزی است که تصور می‌کرد.
حماس تا این لحظه از گفت‌وگو درباره درخواست اسرائیل برای خلع سلاح این گروه خودداری کرده است. یک منبع فلسطینی گفته این گروه تا زمانی که نیروهای اسرائیلی در سرزمین‌های فلسطینی حضور دارند این درخواست را نخواهد پذیرفت.
دو منبع آگاه از مذاکرات تایید کرده‌اند که یکی از موارد اختلاف، سازوکار عقب‌نشینی نیروهای اسرائیلی است؛ حماس خواهان جدول زمانی مشخصی است که با آزادی گروگان‌ها مرتبط باشد و تضمین دهد نیروهای اسرائیلی به‌طور کامل از غزه خارج خواهند شد.
اسرائیل بنا به درخواست ترامپ شدت حملات خود در غزه را کاهش داده اما حملات هوایی به‌طور کامل متوقف نشده است.
کشورهای عربی حامی این طرح گفته‌اند این توافق باید در نهایت به تشکیل کشور مستقل فلسطین منجر شود؛ اما آقای نتانیاهو تاکید کرده چنین چیزی هرگز اتفاق نخواهد افتاد.
حماس اعلام کرده تنها در صورتی اداره غزه را واگذار می‌کند که دولت تکنوکرات فلسطینی زیر نظر تشکیلات خودگردان و با حمایت کشورهای عربی و اسلامی تشکیل شود. این گروه هرگونه نقش برای تونی بلر یا اداره غزه از سوی نیروهای خارجی را رد کرده است.
به گفته منابع فلسطینی نزدیک به مذاکرات، فهرست زندانیانی که حماس خواهان آزادی آن‌هاست شامل چهره‌های برجسته‌ای است که پیش‌تر اسرائیل آزادی‌شان را در هیچ آتش‌بسی نپذیرفته بود. در این فهرست نام مروان برغوثی از رهبران جنبش فتح و احمد سعدات، دبیرکل جبهه خلق برای آزادی فلسطین دیده می‌شود.
هر دو نفر به‌دلیل نقش داشتن در حملاتی که منجر به کشته شدن اسرائیلی‌ها شده به حبس ابد محکوم شده‌اند.