ایالات متحده اعلام کرد که معافیت تحریمی مربوط به بندر چابهار را که در سال ۲۰۱۸ صادر شده بود، لغو می‌کند؛ تصمیمی که می‌تواند توسعه این بندر راهبردی توسط هند را به خطر بیندازد.
آگهی
این تصمیم بخشی از کارزار «فشار حداکثری» دولت دونالد ترامپ علیه جمهوری اسلامی ایران است و از ۲۹ سپتامبر ۲۰۲۵ به اجرا گذاشته خواهد شد.
وزارت خارجه آمریکا در بیانیه‌ای اعلام کرد که این اقدام در چارچوب «سیاست فشار حداکثری برای منزوی‌کردن حکومت ایران» صورت گرفته و به موجب آن، معافیت صادرشده ذیل قانون آزادی و مقابله با اشاعه ایران (IFCA) برای کمک به بازسازی افغانستان و توسعه اقتصادی منطقه لغو خواهد شد.
به گفته این وزارتخانه، از زمان اجرایی‌شدن تصمیم، هر فرد یا نهادی که در بندر چابهار فعالیت کند یا وارد دیگر پروژه‌های ذکرشده در قانون شود، در معرض تحریم قرار خواهد گرفت.
اهمیت چابهار برای هند
بندر چابهار در استان سیستان و بلوچستان و در کرانه دریای عمان واقع شده و هند با مشارکت ایران در حال توسعه ترمینال «شهید بهشتی» آن است.
این پروژه برای دهلی‌نو اهمیت راهبردی دارد زیرا مسیر مستقیمی برای ارتباط با افغانستان و آسیای میانه فراهم می‌کند، بدون آنکه از خاک پاکستان عبور کند.
هند در ۱۳ مه ۲۰۲۴ یک قرارداد ۱۰ ساله برای بهره‌برداری از بندر امضا کرد که نخستین تجربه مدیریت یک بندر خارجی برای این کشور به شمار می‌رود.
چابهار بخشی کلیدی از طرح کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال ـ جنوب (INSTC) است؛ پروژه‌ای ۷۲۰۰ کیلومتری که قرار است هند را از طریق ایران به افغانستان، روسیه، آسیای مرکزی و اروپا متصل کند. در سال‌های اخیر این بندر برای ارسال کمک‌های بشردوستانه نیز استفاده شده است؛ از جمله انتقال ۲۰ هزار تُن گندم هند به افغانستان در ۲۰۲۳ میلادی.
جزئیات تازه از توسعه و کارکرد بندر
پس از آنکه آمریکا در نوامبر ۲۰۱۸ پروژه چابهار را از تحریم‌ها معاف کرد، افغانستان در فوریه ۲۰۱۹ مسیر جدید صادراتی خود به هند از طریق این بندر را افتتاح کرد که جهش قابل توجهی در تجارت منطقه‌ای ایجاد کرد. در سال‌های اخیر نیز حجم مبادلات در چابهار افزایش چشمگیری داشته و بیش از ۸ میلیون تُن کالا و ده‌ها هزار کانتینر در این بندر جابه‌جا شده است.
برنامه‌هایی هم برای افزایش ظرفیت بندر از ۱۰۰ هزار به ۵۰۰ هزار TEU و اتصال آن به شبکه ریلی ایران تا اواسط ۲۰۲۶ وجود دارد که اهمیت روزافزون چابهار را برای تجارت منطقه‌ای و جهانی نشان می‌دهد.
فشارهای آمریکا و چالش‌های هند
لغو معافیت تحریمی در حالی صورت می‌گیرد که وزارت خزانه‌داری آمریکا اخیراً شبکه‌ای مالی را که از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی حمایت می‌کرد، تحریم کرده است. واشنگتن می‌گوید این شبکه از فروش نفت ایران برای تأمین مالی گروه‌های نیابتی استفاده می‌کرده است.
بر اساس گزارش رسانه‌های هندی، لغو معافیت بندر چابهار، سرمایه‌گذاری بیش از ۱۲۰ میلیون دلاری هند را در این پروژه با خطر مواجه کرده و پرسش‌های جدی درباره آینده یکی از مهم‌ترین طرح‌های اتصال منطقه‌ای این کشور به وجود آورده است.
به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
به گفته تحلیلگران، این اقدام آمریکا دهلی‌نو را با یک معضل دیپلماتیک نیز روبه‌رو می‌کند: از یک سو هند به دنبال تقویت روابط راهبردی خود با واشنگتن است و از سوی دیگر نمی‌خواهد شراکت دیرینه‌اش با تهران در زمینه تجارت و انرژی را قربانی کند.