اسرائیل و آمریکا هدف اصلی حملات به ایران را از بین بردن توانایی ساخت بمب اتم تهران اعلام کردند. این درحالی است که بنابر گزارش نهادهای اطلاعاتی آمریکا که پیش از این حملات منتشر شد، ایران به رغم ذخایر اورانیوم غنی‌شده با غلظت بالا هنوز قصد ساخت بمب اتم را نداشته است.
آگهی
نیویورک‌تایمز در گزارشی توانایی ایران برای ساخت سلاح هسته‌ای را پیش و پس از حملات آمریکا و اسرائیل و و تاثیر این حملات را بررسی کرده است.
تخصص علمی و مهندسی در فناوری هسته‌ای
احتمالا آسیب دیده است
پیش از حملات: دانشمندان ایرانی طی چند دهه گذشته تخصص علمی و مهندسی چشمگیری در فناوری هسته‌ای به دست آوردند.
پس از حملات: به گفته اسرائیل، دست‌کم ۱۴ دانشمند هسته‌ای ارشد ایران در جریان حملات ۱۲روزه کشته شده‌اند. با این حال هنوز دانشمندانی که اطلاعاتی مشابه در اختیار داشته باشند، در ایران حضور دارند. با توجه به تجربه‌های ترور پیشین دانشمندان، انتظار می‌رود که این گروه بتوانند در طول زمان بتوانند پروژه‌ها را جلو ببرند.
استخراج سنگ اورانیوم
بی‌تاثیر مانده است
پیش از حملات: ایران دارای دو معدن فعال اورانیوم در مرکز کشور است. ایران در سال‌های اخیر میزان استخراج اورانیوم را گزارش نکرده است، اما گفته شده که ذخایر موجود در معدن «ناریگان» احتمالا برای تولید بیش از ۵۰ سلاح هسته‌ای کافی است.
پس از حملات: معادن اورانیوم ایران هدف حملات قرار نگرفتند.
تاسیسات تبدیل اورانیوم به گاز
احتمالا تخریب شده است
پیش از حملات: تاسیسات اصفهان تنها مرکز شناخته شده تبدیل اورانیوم طبیعی به گاز «هگزا فلوراید اورانیوم» بود.
پس از حملات: بنابر گزارش‌ها، حملات موشکی آمریکا منجر به تخریب شدید این تاسیسات شده و احتمالا توان ایران برای تبدیل اورانیوم به گاز لازم برای آغاز فرایند غنی‌سازی از دست رفته است. بازسازی این تاسیسات ممکن است چندین سال طول بکشد.
تاسیسات غنی‌سازی اورانیوم
آسیب دیده است، اما میزان آن هنوز مشخص نیست
پیش از حملات: غنی‌سازی دشوارترین مرحله ساخت بمب است و تولید اورانیوم با غنای لازم نیاز به هزاران سانتریفیوژ پرسرعت دارد. این سانتریفیوژها فرآیند تغلیظ گاز اورانیوم را انجام می‌دهند. سایت‌های نطنز و فردو دارای بیش از ۱۸ هزار سانتریفیوژ بودند که عمدتا در زیر زمین قرار داشتند.
پس از حملات: اسرائیل احتمالا همه سانتریفیوژهای نطنز را نابود کرده است. رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز گفته است که سانتریفیوژهای مستقر در تاسیسات فردو در عمق زمین قرار دارند و به نظر می‌رسد که پس از حمله آمریکا دیگر «عملیاتی» نباشند. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا گفته است این سایت «نابود شده»، اما ارزیابی‌های دیگر محافظه‌کارانه‌تر بودند. اسرائیل کارخانه‌های تولید سانتریفیوژ را نیز تخریب کرده است.
ایران مدعی وجود سایت‌های مخفی غنی‌سازی است، اما شواهدی برای اثبات آن وجود ندارد. ایران همچنین مشغول نصب سانتریفیوژهای پیشرفته در مکان‌های پراکنده بوده که ممکن است در آینده در صورتی که راه حل دیپلماتیک و یا نظامی پیدا نشود، آن‌ها را در دو تاسیسات زیرزمینی در حال ساخت به کار گیرد.
ذخایر اورانیوم غنی‌شده
احتمالا هنوز وجود دارند
پیش از حملات: بنابر تخمین‌های بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ایران بیش از ۴۰۰ کیلوگرم ذخایر اورانیوم غنی‌شده با غلظت نزدیک به میزان لازم برای تولید بمب اتم در اختیار دارد. بازرسان برای آخرین بار یک هفته پیش از حملات اسرائيل این ذخایر را مشاهده کرده بودند. در آن زمان، این ذخایر در تاسیسات هسته‌ای اصفهان در بشکه‌های کوچکی که در صندوق عقب ۱۰ خودرو جا می‌شدند، قرار داشتند. این ذخایر در صورت غنی‌سازی به غلظت بالاتر برای تولید ۹ یا ۱۰ بمب اتم کافی بودند.
پس از حملات: بنابر یک گزارش محرمانه ایالات متحده، ایران پیش از حملات بیشتر ذخایر خود را به مکانی دیگر منتقل کرده است. این درحالی است که کاخ سفید بدون ارائه هیچ شواهدی اصرار می‌کند که این ذخایر نابود شده‌اند. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و نهادهای اطلاعاتی اروپایی بر این باورند که ایران ذخایر اورانیوم خود را در نقاط مختلف کشور نگهداری می‌کند.
بیشترین نگرانی درمورد اورانیوم با غلظت ۶۰ درصد است. زیرا تبدیل این اورانیوم به غلظت ۹۰ درصد، غلظت لازم برای تولید سلاح هسته‌ای به زمان نسبتا کمی نیاز دارد. با این حال این فرآیند نیازمند به کارگیری سانتریفیوژهای پنهانی و عملیاتی است.
تاسیسات تبدیل اورانیوم غنی‌شده به فلز
احتمالا تخریب شده است
پیش از حملات: این مرحله برای تولید سلاح هسته‌ای بسیار حیاتی است و ایران یک مرکز شناخته شده برای تبدیل اورانیوم غنی‌شده به حالت فلز داشت.
پس از حملات: اسرائیل این مرکز را که در تاسیسات اصفهان قرار داشت نابود کرده است. بدون این توانمندی، ساخت بمب ممکن نیست. با این حال، کارشناسان هشدار داده‌اند که ایران در گذشته نیز در مکان‌های دیگر فلز اورانیوم تولید کرده است و ممکن است سایت‌های مخفی دیگری داشته باشد.
ساخت بمب اتم
احتمالا آسیب دیده است
پیش از حملات: ایران برای ساخت سلاح هسته‌ای مدرن، باید بتواند اجزای مهمی مانند سیستم چاشنی را در اندازه کوچکی تولید کند تا در کلاهک موشک‌قابل‌حمل جا شود. مشخص نیست ایران این توان را دارد یا نه، اما کارشناسان بر این باورند که پیشرفت‌هایی داشته و با ابزارهای انفجاری نیز آزمایش‌هایی انجام داده است. نهادهای اطلاعاتی آمریکا سال گذشته اعلام کردند که ایران روی رویکردی «سریع‌تر و ابتدایی‌تر» برای ساخت سلاح هسته‌ای کار می‌کند.
پس از حملات: اسرائیل چند ساختمان مرتبط با سیستم‌های انفجاری و چاشنی در تأسیسات سنجریان را نابود کرده است، اما ممکن است ایران مراکز مشابه دیگری داشته باشد.
حمل سلاح هسته‌ای
هنوز ممکن است
پیش از حملات: اگر ایران سلاح هسته‌ای داشت می‌توانست آن را مثل کره شمالی آزمایش کند. پیونگ یانگ در سال ۲۰۰۶ برای نخستین بار این کار را انجام داد. راه‌های مختلفی برای حمل سلاح هسته‌ای وجود دارد. اما اگر بخواهید آن را به سوی هدفی در دوردست پرتاب کنید، باید بتوانید سلاح را در کلاهک موشک قرار دهید. ایران تا پیش از حملات هزاران موشک در اختیار داشت که بسیاری از آن‌ها دارای قابلیت حمل سلاح هسته‌ای بودند.
پس از حملات: اسرائیل می‌گوید که صدها پرتابگر موشک ایران را نابود کرده، اما بعید است توان ایران برای پرتاب کاملا نابود شده باشد.
حملات اسرائیل و آمریکا احتمالا بخشی از برنامه هسته‌ای ایران را نابود یا مختل کرده و توان ایران برای تولید سریع سوخت هسته‌ای یا تبدیل آن به سلاح را کاهش داده است. با این حال، میزان کامل این آسیب هنوز محل بحث است.
گزارش اولیه محرمانه آمریکا می‌گوید که این حملات برنامه هسته‌ای ایران را فقط چند ماه عقب انداخته است. اما دونالد ترامپ این ارزیابی را رد کرده است. رئیس سازمان مدیر سیا نیز گفته که برنامه هسته‌ای ایران سال‌ها عقب افتاده است.
ابهام بیشتر زمانی شکل می‌گیرد که شواهدی از وجود تاسیسات مخفی وجود دارد که در این حملات آسیبی ندیده‌اند و ممکن است ایران از آن‌ها برای ازسرگیری تلاش‌های هسته‌ای استفاده کند.
همچنین به گفته مقامات، به نظر می‌رسد که ایران بخشی از ذخایر اورانیوم غنی‌شده و سانتریفیوژهایی را که هنوز نصب نشده‌اند حفظ کرده است.
هرچند حملات ممکن است موانع فنی ایجاد کرده باشند، اما احتمالا جلوی دستیابی ایران به برخی از اهداف برنامه هسته‌ایش را نمی‌گیرد. حتی اگر ایران نتواند سلاحی کوچک و قابل پرتاب بسازد، تنها یک آزمایش ساده می‌تواند برای بازدارندگی کشورهایی که به فکر حمله هستند، کافی باشد.