تا پیش از آغاز جنگ گروه حزب‌الله لبنان به‌عنوان خط مقدم دفاعی ایران در صورت جنگ با اسرائیل شناخته می‌شد. اما از زمانی که اسرائیل حملات سنگین خود علیه ایران را آغاز کرد و جرقه جنگ کنونی میان دو کشور را زد، حزب‌الله از ورود مستقیم به درگیری پرهیز کرده است.
آگهی
شبکه‌ای از شبه‌نظامیان قدرتمند تحت حمایت ایران در عراق نیز عمدتا سکوت کرده‌اند.
به نظر می‌رسد نگرانی‌های سیاسی داخلی و همچنین تلفات سنگینی که این متحدان ایران در نزدیک به دو سال درگیری و آشوب‌های منطقه‌ای متحمل شده‌اند، باعث شده آنها در دور تازه تنش‌ها در حاشیه بمانند و نقشی محتاطانه‌تر در پیش بگیرند.
با این حال تامِر بداوی، پژوهشگر اندیشکده آلمانی «مرکز تحقیقات کاربردی در همکاری با شرق» هشدار می‌دهد که «با وجود تمام عوامل بازدارنده، هنوز احتمال وقوع اتفاقات غیرمنتظره وجود دارد».
محور مقاومت
حزب‌الله با حمایت ایران در اوایل دهه ۱۹۸۰ شکل گرفت؛ گروهی چریکی که هدفش مبارزه با اشغال جنوب لبنان توسط اسرائیل بود. حزب‌الله در نهایت اسرائیل را از لبنان بیرون راند و در دهه‌های بعدی زرادخانه خود را تقویت کرد. این گروه اکنون به نیرویی قدرتمند در سطح منطقه تبدیل شده و محور اصلی مجموعه‌ای از گروه‌ها و دولت‌های نزدیک به تهران است که از آنها با عنوان «محور مقاومت» یاد می‌شود.
این محور شامل شبه‌نظامیان شیعه عراقی، شورشیان حوثی یمن و گروه حماس نیز هست.
در برهه‌ای، تصور می‌شد که حزب‌الله حدود ۱۵۰ هزار راکت و موشک در اختیار دارد. حسن نصرالله، رهبر پیشین حزب‌الله، مدعی شده بود که این گروه ۱۰۰ هزار نیروی رزمی دارد.
پس از حمله حماس به جنوب اسرائیل در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ و آغاز عملیات نظامی اسرائیل در غزه، حزب‌الله برای حمایت از هم‌پیمان فلسطینی‌اش، موشک‌هایی را به سوی شمال اسرائیل شلیک کرد. این اقدام با حملات هوایی و توپخانه‌ای اسرائیل پاسخ داده شد و در نهایت در سپتامبر گذشته به جنگی تمام‌عیار انجامید. اسرائیل در این جنگ ضربات سنگینی به حزب‌الله وارد کرد، حسن نصرالله و شماری از فرماندهان ارشد گروه را کشت و بخش بزرگی از زرادخانه آن را نابود کرد. این درگیری‌ها در نهایت با میانجی‌گری آمریکا و آتش‌بس در ماه نوامبر متوقف شد. با این حال، اسرائیل همچنان بخش‌هایی از جنوب لبنان را در اشغال دارد و تقریبا روزانه حملات هوایی انجام می‌دهد.
از سوی دیگرشبه‌نظامیان شیعه در عراق گهگاه پایگاه‌های محل استقرار نیروهای آمریکایی در عراق و سوریه را هدف قرار داده‌اند. حوثی‌های یمن نیز بارها به کشتی‌های عبوری از دریای سرخ، یکی از مسیرهای حیاتی تجارت جهانی حمله کرده و اسرائیل را هم هدف قرار داده‌اند.
موضع مبهم
حزب‌الله حملات اسرائیل و همچنین عملیات آمریکا علیه ایران را محکوم کرده است. چند روز پیش از حمله آمریکا نعیم قاسم، معاون دبیرکل حزب‌الله در بیانیه‌ای گفت این گروه «به‌گونه‌ای که مناسب بداند» به «تجاوز بی‌رحمانه اسرائیل و آمریکا» پاسخ خواهد داد.
در این بیانیه از «کشورهای عربی و اسلامی و مردم آزاد جهان» خواسته شده در کنار ایران بایستند اما هیچ اشاره‌ای به پیوستن حزب‌الله به درگیری یا واکنش نظامی نشده است.
مقامات لبنانی نیز از حزب‌الله خواسته‌اند از ورود به جنگ خودداری کند و تاکید کرده‌اند لبنان توان تحمل یک جنگ ویرانگر دیگر را ندارد. تام باراک، فرستاده ویژه آمریکا که هفته گذشته به لبنان سفر کرد، هشدار داد که ورود حزب‌الله به این درگیری «تصمیمی بسیار خطرناک» خواهد بود.
در عراق نیز گروه «کتائب حزب‌الله» که گروهی مستقل از حزب‌الله لبنان است، پیش از حمله آمریکا هشدار داده بود که در صورت ورود واشنگتن به جنگ، منافع و پایگاه‌های آمریکا در منطقه را هدف قرار خواهد داد. با این حال این گروه هم پس از حملات روز یکشنبه، سکوت کرده است.
حوثی‌های یمن نیز ماه گذشته با آمریکا توافق کردند که در ازای توقف حملات آمریکا به یمن، حمله به کشتی‌های آمریکایی را متوقف کنند. با این حال، هشدار داده‌اند که در صورت ورود واشنگتن به جنگ ایران و اسرائیل، حملات خود را از سر خواهند گرفت.
دفتر سیاسی حوثی‌ها در بیانیه‌ای حمله آمریکا به ایران را «تنشی خطرناک» خواند که «امنیت و صلح منطقه‌ای و بین‌المللی را به طور مستقیم تهدید می‌کند» اما تاکنون حمله‌ای علیه کشتی‌های آمریکایی انجام نداده‌اند.
چرا در حاشیه مانده‌اند؟
حزب‌الله در جریان درگیری‌های سال گذشته تضعیف شد و پس از سقوط بشار اسد یکی از مسیرهای اصلی دریافت سلاح از ایران را هم از دست داد. بشار اسد، رئیس‌جمهور پیشین سوریه و متحد نزدیک تهران در حمله‌ای برق‌آسا از سوی مخالفان در ماه دسامبر از قدرت برکنار شد.
آندریاس کریگ، کارشناس نظامی و استاد دانشگاه کینگز کالج لندن می‌گوید: «حزب‌الله از نظر راهبردی تضعیف شده و از زنجیره تامین در سوریه نیز جدا شده است.»
با این حال قاسم قصیر، تحلیل‌گر لبنانی نزدیک به حزب‌الله، می‌گوید نمی‌توان احتمال ورود این گروه به جنگ ایران و اسرائیل را به‌طور کامل رد کرد: «این جنگ تازه در مراحل اولیه است. حتی خود ایران هم هنوز به پایگاه‌های آمریکایی حمله نکرده و فقط اسرائیل را هدف گرفته است.»
او می‌گوید: «حوثی‌ها و شبه‌نظامیان عراقی توانایی حمله‌های عمیق راهبردی علیه اسرائیل را که حزب‌الله پیش‌تر داشت، ندارند.»
رناد منصور، پژوهشگر ارشد اندیشکده چتم‌هاوس در لندن، می‌گوید که شبه‌نظامیان متحد ایران در عراق همواره تلاش کرده‌اند از کشاندن کشورشان به یک درگیری بزرگ جلوگیری کنند.
برخلاف حزب‌الله که شاخه نظامی آن به‌عنوان یک نیروی غیردولتی در لبنان عمل می‌کند (هرچند شاخه سیاسی آن در دولت حضور دارد)، شبه‌نظامیان اصلی عراقی عضو ائتلافی هستند که رسما بخشی از نیروهای مسلح دولت عراق به‌شمار می‌روند.
منصور می‌گوید: «اوضاع در عراق در حال حاضر برای آنها خوب است، آنها با دولت در ارتباط هستند، از نظر سیاسی و اقتصادی سود می‌برند. و از طرفی آنها دیده‌اند چه بر سر ایران و حزب‌الله آمده و نگران‌اند که اسرائیل به‌زودی سراغ آنها هم برود.»
به اینستاگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
به گفته تامِر بداوی این گروه‌های مسلح فعلا در حاشیه مانده‌اند زیرا «ایران احتمالا می‌خواهد آنها همچنان حفظ شوند و در آینده فعال شوند.»
او هشدار داد: «اما اگر ایران دچار تلفات جبران‌ناپذیر شود یا رهبر جمهوری اسلامی ترور شود، آن وقت ممکن است ورق برگردد.»