ایران پس از دوران جنگ ۸ ساله، ظرف سالهای اخیر دوباره در حال تجدید خاطره قطعی برق در ساعات طولانی است. این قطعی‌ها، که شامل حال همه بخش‌ها از حوزه خانگی تا صنایع می‌شود، نشانه‌ای از ناترازی عمیق در تولید و مصرف برق در کشور است.
آگهی
غیر از آن که مسئولان دولتی وعده توسعه زیرساخت‌ها و افزایش تولید را می‌دهند، در سند چشم‌انداز ۲۰ ساله کشور که امسال سال پایانی آن بوده، برنامه‌ریزی شده بود ایران قدرت اول منطقه باشد.
برق جلسه علنی شورای شهر تهران روز دوشنبه ۲۸ اردیبهشت هنگام بررسی یکی از دستورجلسه‌های اصلی قطع شد و سالن با برق اضطراری به کار خود ادامه داد. پیش از آن نیز در جلسه علنی روز یکشنبه، شورای شهر با قطعی دو ساعته برق روبه‌رو شده بود. البته این اتفاقی است که بخش خانگی و صنایع به صورت روزانه با آن درگیر هستند.
وزیر نیرو: کمبود برق فنی نیست، بلکه نتیجه کم‌سرمایه‌گذاری است
ایران پیشتر یکی از صادرکنندگان برق منطقه بوده و سال‌ها تجربه کمبود و کسری برق ندارد، اما ظرف سالهای اخیر، این کمبود، کاملا مشهود است و به صورت مرتب رخ می‌دهد. به گونه‌ای که برنامه‌ای مدون اعلام کردند و ساعات قطعی برق مناطق مختلف را مشخص کردند. برخی شهروندان می‌گویند وزارت نیرو حتی به برنامه اعلامی خود نیز پایبند نیست و در ساعاتی خارج از برنامه نیز با قطعی برق مواجه هستند.
عباس علی‌آبادی، وزیر نیرو، در واکنش به نارضایتی‌ها از وضعیت موجود، در سفر به سرپل ذهاب اعلام کرد: «مشکل برق کشور ناشی از ضعف فنی نیست، بلکه به دلیل فقدان سرمایه‌گذاری‌های کافی در سالهای گذشته است.» او تأکید کرد که ایران از نظر فنی یکی از توانمندترین کشورهای منطقه در صنعت برق است و می‌تواند به صادرکننده پایدار برق تبدیل شود.
موضوع صادرات در ماه‌های اخیر دست‌مایه طنز و شوخی کاربران شبکه‌های اجتماعی با قطعی برق شده بود. در ویدئوهایی که آنها ساخته‌اند، برق ایران را به کودکی شیطان تشبیه کردهاند که به صورت مرتب به خانه همسایه، عراق، می‌رود. در بسیاری از ویدئو به جنگ و تهاجم عراق به ایران نیز تاکید شده بود.
به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
وزارت صمت: صنایع قربانی خاموشی‌های بی‌برنامه نشوند
یکی از بخش‌های آسیب‌پذیر، صنایع هستند. آنها از بی‌برنامگی موجود در قطع برق شکایت دارند. ابراهیم شیخ، معاون صنایع عمومی وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت)، با اشاره به اینکه این وزارتخانه بخشی از فعالیت‌های خود را به حل ناترازی انرژی اختصاص داده، گفت: «قطع برق صنایع نباید در اولویت باشد، و اگر هم ناگزیر است، باید با برنامه‌ریزی و به‌صورت متوازن بین بخش‌های مختلف کشور صورت گیرد.»
محمدحسن، کارگر یکی از شهرک‌های صنعتی در تهران است که به طور مرتب با قطعی برق مواجه هستند. در زمان قطعی برق از ژنراتور استفاده می‌کنند تا کار و تولید قطع نشود. او به یورونیوز می‌گوید: «سختی کار و گرمای هوا به کنار، صدای ژنراتور چنان گوش‌خراش است که تحمل آن حتی برای دقایقی نیز غیرممکن است. اما چاره‌ای نیست.»
حالا این صنایع باید بابت تامین گازوئیل ژنراتورها نیز هزینه ای مازاد بر تولید داشته باشد. در همین حال، به گفته معاون صنایع عمومی وزارت صمت، برخی صنایع بزرگ از جمله فولاد مبارکه و گل‌گهر، اقدام به راه‌اندازی نیروگاه‌های خودتأمین کردهاند و برق تولیدی آنها وارد شبکه سراسری می‌شود. طبق توافقی با وزارت نیرو، در صورتی که صنایع برق خود را به شبکه تزریق کنند، برق آنها قطع نخواهد شد. با این حال، خود معاون وزارت صمت نیز اذعان کرد که فاصله زیادی تا رضایت کامل صنایع وجود دارد و اجرای این طرح‌ها زمان‌بر است.
با توجه به این اظهارات معاون وزیر، صنایع غیر از خودکفایی در تولید برق، باید بخشی از تولید خود را نیز وارد شبکه کنند تا از قطعی در امان بمانند.
قطعی برق ایران صدای ترامپ را هم درآورد
ایران در سندی ۲۰ ساله قرار بود در ۱۴۰۴ به قدرت اول منطقه تبدیل شود، اما منابع انرژی آن چنان تقلیل رفته که تحت فشار است. این فشار در تابستان با قطع آب و برق خود را نشان می‌دهد و در زمستان با قطع برق. وضعیت ایران حتی به موضوعی بین‌المللی تبدیل شده است، چنان که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، در جریان سفر اخیرش به ریاض، از قطعی‌های مکرر برق در ایران به عنوان نمونه‌ای از «عقب‌ماندگی مدیریتی» یاد کرد و آن را در برابر توسعه کشورهای عرب حوزه خلیج فارس قرار داد. البته ایران پیشتر شکست سندچشم‌انداز ۲۰ ساله را اعلام کرده بود و به نوعی آن را کنار گذاشته بود و دیگر قصد نداشت قدرت اول منطقه باشد، هر چند انتظار نداشت وضعیتی این چنینی پیدا کند.
البته اظهارات ترامپ، بدون واکنش نماند. حسین شریعتمداری، مدیرمسئول روزنامه کیهان، به سرعت خواستار توقف مذاکرات تا زمان عذرخواهی رسمی ترامپ شد. اسحاق جهانگیری، معاون اول پیشین رئیس‌جمهور نیز گفت: «من زجر کشیدم، خجالت کشیدم وقتی رئیس‌جمهور آمریکا به غلط گفت که ایران آب و برق ندارد.»
البته تجربه شهروندان به نظر ترامپ نزدیک‌تر از اسحاق جهانگیری است. عطیه، شهروند اهوازی است. شهرهای جنوبی از اواسط فروردین ماه، گرمای شدید و طاقت‌فرسایی را تجربه می‌کنند، آن هم بدون آب و برق. او که برای ساعاتی در آسانسور گرفتار شده بود، به یورونیوز می‌گوید: «حتی زمان قطعی برق را اعلام نمی‌کنند که مردم بر اساس آن برنامه‌ریزی کنند.»
مهری‌سادات، زن ۷۸ سالهای است که طبقه پنجم یک ساختمان در تهران زندگی می‌کند. او می‌گوید که برای هر بار خروج از منزل به همسایه و پسرش خبر می‌دهد، چرا که احتمال می‌دهد با قطع برق در آسانسور محبوس شود و از این اتفاق وحشت دارد.
تجربه برخی شهروندان، فراتر از قطعی برق است. لیلا می‌گوید که در تعدادی از آپارتمان‌ها سیستم آب نیز با موتورهای برقی کار می‌کند تا طبقات بالاتر نیز به آب دسترسی داشته باشند. او می‌گوید: «با هر بار قطع برق، برای ساعاتی قطعی آب را نیز تجربه می‌کنیم. این در حالی است که هنوز تابستان و گرمای اصلی شروع نشده، اما وضعیت قابل تحمل نیست.»
یک تابستان دشوار دیگر، بدون آب و برق
مقامات وزارت نیرو از مردم خواسته‌اند تا با «صبر و همکاری» به عبور از این بحران کمک کنند. آنها بحران را به گونه‌ای ترسیم کردهاند که به نظر می‌رسد این اولین رخداد سالهای اخیر است، در حالی که به طور مداوم تکرار می‌شود و در حال گسترش است. سراوند، رئیس انجمن صنفی کارفرمایی سی ان جی اعلام کرده که به دلیل قطع برق و عدم وصول مطالبات دولتی، به زودی شاهد تعطیلی گسترده جایگاه‌های CNG خواهیم بود. حتی مراکزی مانند بیمارستان‌ها که با حیات شهروندان ارتباط دارند نیز از این بحران در امان نمانده‌اند. یک دکتر زنان و زایمان در شبکه ایکس نوشته است: «مادری که سزارین کرده بودم، خواست زودتر ترخیصش کنم به زمان قطعی برق نخوره. چون خونه‌اش طبقه هفتمه و باید هفت طبقه رو از پله بالا بره.»
با توجه به عدم تحقق وعده‌های قبلی و روند آهسته سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها، به‌نظر می‌رسد تابستان پیش رو نه فقط گرم، بلکه تاریک و بی‌آب نیز خواهد بود. تابستانی که خاموشی‌هایش دیگر فقط خانه‌ها را درگیر نمی‌کند، بلکه ساختمان‌های دولتی و و صحن شورا را هم در بر گرفته است.