ایالات متحده در حال بازنگری اساسی در رویکرد نظامی خود در قاره آفریقا است به نحوی که به جای تمرکز سنتی بر حاکمیت مطلوب و ریشه‌یابی علل شورش‌ها، اکنون از کشورهای منطقه می‌خواهد تا مسئولیت بیشتری در قبال چالش‌های امنیتی خود بر عهده گیرند.
آگهی
این تغییر رویکرد بخشی از سیاست کلی‌تر دولت ترامپ برای کاهش حضور جهانی آمریکا و تمرکز بر اولویت‌های داخلی است، در حالی که چین و روسیه با اتخاذ رویکردی متفاوت به طور فزاینده در پی گسترش نفوذ خود در آفریقا هستند.
نشانه‌های این تغییر راهبرد اخیرا در جریان رزمایش سالانه «شیر آفریقا» که بزرگ‌ترین مانور مشترک نظامی در قاره سیاه است، به خوبی نمایان شد.
ژنرال مایکل لانگلی، فرمانده ارشد نیروهای آمریکایی در آفریقا، پس از اتمام این رزمایش چهار هفته‌ای به آسوشیتدپرس گفت: «ما باید شرکای خود را به سطحی برسانیم که بتوانند به طور مستقل عملیات انجام دهند. باید تا حدودی بار مسئولیت‌ها را تقسیم کنیم. اکنون اولویت‌های مشخصی برای حفاظت از سرزمین خودمان داریم.»
در این رزمایش، نیروهایی از بیش از ۴۰ کشور در عملیات مشترک هوایی، زمینی و دریایی، از جمله پرواز پهپادها، شبیه‌سازی نبرد‌های نزدیک و شلیک موشک‌های دقیق در صحرا شرکت کردند.
تمرکز جدید واشنگتن بر اساس راهبرد جدید تعیین شده در آفریقا، بر تقویت ظرفیت نظامی کشورها و نه ملت‌سازی استوار است.
ژنرال لانگلی تأکید کرد که وزارت دفاع آمریکا تحت ریاست‌جمهوری ترامپ، به دنبال «نیرویی چابک‌تر، مرگبارتر و اثرگذارتر» است و حتی ممکن است حضور نظامی خود را در مناطقی مانند آفریقا کاهش دهد.
این چرخش استراتژیک در شرایطی رخ می‌دهد که رقابت با قدرت‌های جهانی در قاره آفریقا شدت گرفته است؛ چین برنامه‌های آموزشی گسترده‌ای برای ارتش‌های آفریقایی راه‌اندازی کرده و مزدوران روسی نیز ضمن تثبیت نفوذ خود در شمال، غرب و مرکز آفریقا، به عنوان شرکای کلیدی امنیتی مطرح شده‌اند.
فرمانده ارشد نیروهای آمریکایی در آفریقا در سال‌های گذشته بر رویکرد «همه‌جانبه» دولت ایالات متحده تأکید داشت و معتقد بود که صرفاً استفاده از زور و قدرت نظامی برای تثبیت دولت‌های شکننده کافی نیست.
او سال گذشته در حالی به تلاش‌های ترکیبی و توامان در زمینه‌های امنیت و توسعه در ساحل عاج به عنوان نمونه‌ای موفق اشاره کرد، که چنین مواردی بسیار معدود بوده‌اند.
ژنرال لانگلی که قرار است امسال بازنشسته شود، در این خصوص گفت: «پیشرفت‌هایی دیده‌ام، اما عقب‌گردهایی هم وجود داشته است.»
در حالی که آمریکا رویکرد خود را تغییر می‌دهد، شورش‌ها همچنان در حال گسترش‌اند. یک مقام ارشد دفاعی آمریکا که نخواست نامش فاش شود، گفت: «آفریقا اکنون به کانون القاعده و داعش تبدیل شده و شاخه‌های منطقه‌ای این گروه‌ها رو به گسترش‌اند تا جایی که حتی فرماندهی داعش به این قاره منتقل شده است.»
با وجود اینکه آفریقا به ندرت اولویت اصلی پنتاگون بوده، آمریکا حدود ۶۵۰۰ نیرو در سراسر این قاره مستقر و صدها میلیون دلار برای کمک‌های امنیتی هزینه کرده است.
نیروهای آمریکایی در برخی مناطق، با نفوذ مستقیم روسیه و چین رقابت می‌کنند و در مناطقی دیگر، تهدیدات جهادی همچنان نیازمند حضور مستقیم آمریکا است.
طبق گزارش مؤسسه اقتصاد و صلح، بیش از نیمی از تلفات مرتبط با تروریسم در سال ۲۰۲۴ به منطقه ساحل آفریقا اختصاص داشته و سومالی با ۶ درصد، مرگبارترین کشور آفریقایی خارج از ساحل بوده است.
اگرچه آمریکا تحت دولت ترامپ حملات هوایی به مواضع نیروهای جهادی و داعش در سومالی را افزایش داده، اما به گفته ژنرال لانگلی ارتش سومالی هنوز فاصله زیادی تا بالا بردن ظرفیت خود به منظور تأمین ثبات در دراز مدت دارد.
وی در این خصوص یادآور می‌شود: «ارتش ملی سومالی هنوز در حال پیمودن مسیر پیشرفت است و برای اثربخشی در میدان نبرد به امکانات بیشتری نیاز دارد.»
به گفته بورلی اوچیِنگ، تحلیلگر امنیتی شرکت کنترل ریسک، بسیاری از ارتش‌های منطقه حتی پیش از خروج نیروهای غربی، فاقد منابع و ظرفیت کافی برای مقابله با تهدیدات گسترده شورشیان بودند: «بسیاری از این کشورها نیروی هوایی قوی ندارند و در رصد جابجایی شبه‌نظامیان، به‌ویژه در مناطقی که دسترسی زمینی به آن بسیار دشوار است، ناتوان هستند.»