آخرین باری که وزرای امور خارجه دو قاره اروپا و آفریقا با یکدیگر دیدار کردند، روسیه هنوز تهاجم تمام‌عیار خود به اوکراین را آغاز نکرده بود، جنگ در سودان شروع نشده بود و فرانسه نیز با خروج نیروهای نظامی خود از منطقه ساحل نفوذ خود را از دست نداده بود.
آگهی
وزرای امور خارجه اتحادیه اروپا (EU) و اتحادیه آفریقا (AU) روز چهارشنبه ۲۱ مه (۳۱ اردیبهشت) متعهد شدند تا همکاری‌های خود در زمینه صلح، امنیت و مشارکت اقتصادی میان این دو قاره را تقویت کنند و بر ضرورت گذار از مرحله تعهدات به مرحله اجرا تأکید کردند.
این تصمیم در جریان سومین نشست وزرای دو اتحادیه در بروکسل گرفته شد؛ نشستی که شورای اروپایی هدف از آن را ارزیابی پیشرفت‌ها از زمان برگزاری آخرین اجلاس سران در فوریه ۲۰۲۲ عنوان کرد.
در بیانیه‌ای که توسط نایب‌رئیس کمیسیون اتحادیه آفریقا قرائت شد، آمده است که هر دو طرف «بر تعهد خود برای تقویت چندجانبه‌گرایی و همکاری بین‌المللی، همچنین حفظ تمامیت حقوق بین‌الملل به‌عنوان پایه‌ای برای نظمی عادلانه و منصفانه در جهان، تأکید کردند.»
در این بیانیه همچنین آمده است: «تداوم تلاش‌های جمعی برای افزایش فراگیری و کارآمدی نهادهای چندجانبه، به‌ویژه با محوریت سازمان ملل، ضروری است؛ همچنین دستیابی به صلح و امنیت جهانی، نیازمند همکاری‌های مستمر میان طرفین است.
اتحادیه آفریقا اعلام کرد که هر دو بلوک همچنین «متعهد به تقویت روابط اقتصادی، ارتقای بازارهای یکپارچه و تاب‌آور، و تشویق سرمایه‌گذاری‌هایی شدند که رشد فراگیر را پیش می‌برند و فرصت‌هایی در سراسر دو قاره ایجاد می‌کنند.»
نشست روز چهارشنبه که به ریاست مشترک کایا کالاس، مسئول ارشد سیاست خارجی اتحادیه اروپا و تت آنتونیو، رئیس شورای اجرایی اتحادیه آفریقا برگزار شد، در بحبوحه تحولات سریع ژئوپولیتیکی و ناپایداری‌های بین‌المللی انجام گرفت.
در همین راستا، مسئول ارشد سیاست خارجی اتحادیه اروپا بار دیگر تأکید کرد که این اتحادیه و کشورهای عضو آن همچنان نخستین و نزدیک‌ترین شرکای همکاری آفریقا باقی می‌مانند.
کایا کالاس با اشاره به آنچه گسترانیده شدن «نبرد روایت‌ها در همه جا» خواند، گفت که «اطلاعات نادرست یکی از ابزارهایی است که روسیه به‌ویژه در آفریقا از آن استفاده می‌کند.»
او تأکید کرد: «ما باید به طور مستمر با اطلاعات نادرست و تأثیرات مخرب خارجی مقابله کنیم، اگرچه این کار روزبه‌روز دشوارتر می‌شود اما این به معنای تسلیم نیست. ما همچنان باید با روایت‌های نادرست مقابله کرده و با اطلاعات جعلی بجنگیم.»
آیا اتحادیه اروپا راهبردی برای منطقه ساحل دارد؟
در حالی‌که این تعهد برای بروکسل اهمیت دارد، نمی‌توان همین را درباره کشورهای درگیر در منطقه ساحل همچون بورکینافاسو، چاد، مالی و نیجر گفت. چرا که این کشورها در حال تقویت روابط دوجانبه و گسترش همکاری‌های دفاعی با کرملین هستند، آن هم به بهای کاهش نفوذ فرانسه.
در مواجهه با مسائل فوری و تحولات جدید، کایا کالاس اعلام کرد که بروکسل اکنون نماینده ویژه‌ای برای منطقه ساحل منصوب کرده است.
او گفت: «ما قرار است درباره راهبرد جدید برای ساحل نیز گفت‌وگو کنیم. به همین دلیل امروز دیدارهای دوجانبه زیادی با کشورهای آفریقایی داشتم تا از خود آن‌ها بشنوم که شرایط را چگونه می‌بینند، چه چیزی می‌تواند کمک‌کننده باشد، چه تحولاتی ممکن است رخ دهد و ما چه اقداماتی می‌توانیم انجام دهیم.»
فضای صمیمانه نشست روز چهارشنبه قابل توجه بود، چراکه وزرای خارجه دیدگاه‌های خود را درباره مشارکت اتحادیه اروپا و اتحادیه آفریقا و راه‌های تقویت همکاری‌ها در سالی که برای این دو بلوک سالی مهم تلقی می‌شود، تبادل کردند.
در حالی‌که اتحادیه اروپا در تلاش است راه‌حلی برای جنگ روسیه علیه اوکراین بیابد و رویکرد خود را نسبت به دولت ترامپ و اتحاد فراآتلانتیکی بازنگری کند، قاره آفریقا نیز به دنبال پایان دادن به جنگ داخلی سودان و درگیری‌های مرگبار و تنش‌ها در شرق جمهوری دموکراتیک کنگو است.
خانم کالاس اعلام کرد اتحادیه اروپا تاکنون بیش از یک میلیارد یورو از طریق «صندوق صلح اروپا» به شرکای آفریقایی کمک کرده و بیش از نیمی از مأموریت‌های امنیتی و دفاعی اتحادیه در خاک آفریقا انجام می‌شود.
سازمان ملل متحد در ماه مارس اعلام کرد که جنگ داخلی سودان بزرگ‌ترین و ویرانگرترین بحران انسانی جهان را ایجاد کرده است، به‌گونه‌ای که در سال جاری بیش از ۳۰ میلیون نفر به کمک نیاز دارند؛ از این میان، ۱۶ میلیون نفر کودکانی هستند که در شرایطی وخیم تلاش برای بقا دارند.
خانم کالاس گفت: «ما همچنان از اتحادیه آفریقا در زمینه حل بحران، به‌ویژه در خصوص تلاش‌های میانجی‌گرانه منطقه‌ای حمایت می‌کنیم. البته تمامی این فرایندها در آفریقا باید تحت رهبری و مالکیت خود آفریقایی‌ها باشد، حتی اگر به میانجی‌گری نیاز باشد.»
۲۵ سال همکاری اتحادیه اروپا و آفریقا
نشست اخیر بروکسل با حضور پررنگ بیش از ۷۰ هیأت از جمله بیش از ۵۰ وزیر برگزار شد. موضوعاتی چون همکاری گسترده‌تر در زمینه مواد خام حیاتی، هوش مصنوعی، یکپارچگی منطقه‌ای، جابجایی نیروی کار و مهاجرت، در صدر اولویت‌های این گفت‌وگوها قرار داشتند.
اتحادیه آفریقا همچنین اعلام کرد دو طرف بار دیگر بر تعهد خود نسبت به مقابله با تغییرات اقلیمی، تقویت امنیت غذایی، بهبود دسترسی به آموزش و تبادلات فرهنگی بین دو قاره تأکید کردند.
کمیسیون اتحادیه آفریقا، که نماینده ۵۵ کشور و نزدیک به ۱.۵ میلیارد نفر است، سال گذشته به‌طور رسمی به گروه ۲۰ پیوست. خانم کالاس در این باره گفت: «ما از حامیان اصلی عضویت اتحادیه آفریقا در جی-۲۰ بوده‌ایم.»
اتحادیه اروپا و اتحادیه آفریقا قصد دارند در سال جاری میلادی ۲۵مین سالگرد شراکت خود را طی هفتمین نشست سران در قاره آفریقا جشن بگیرند. با این حال، زمان دقیق این مراسم هنوز اعلام نشده است.