طبق بیانیه پایانی کنفرانس تاریخی گفت‌وگوی ملی در سوریه که روز سه‌شنبه ۲۶ فوریه در کاخ ریاست‌جمهوری دمشق برگزار شد، شرکت‌کنندگان توافق کردند کمیته‌ای برای تدوین قانون اساسی تشکیل دهند که عدالت، آزادی و برابری را برای همه تضمین کند.
آگهی
کنفرانس گفت‌وگوی ملی در دمشق که از سوی حاکمان اسلام‌گرای جدید سوریه به‌عنوان یک نقطه عطف مهم پس از پایان دهه‌ها حکومت خاندان اسد معرفی شد، با حضور صدها سوری در کاخ ملت، واقع در تپه‌های مشرف به پایتخت، برگزار شد.
احمد شرع، رئیس‌جمهور موقت سوریه در این کنفرانس گفت: «همانطور که سوریه خود را با اتکا به خود آزاد کرد، شایسته است که با اتکا به خودش نیز بازسازی شود.»
وی افزود: «آنچه امروز تجربه می‌کنیم، فرصتی تاریخی، استثنایی و نادر است که باید از هر لحظه آن برای خدمت به منافع مردم و کشورمان استفاده کنیم و فداکاری‌های فرزندان آن را ارج نهیم.»
در بیانیه پایانی که پس از یک روز نشست‌های تخصصی قرائت شد، بر لزوم حفظ آزادی بیان به‌عنوان ارزشی که «سوری‌ها برای آن با خون خود هزینه داده‌اند» همچنین بر اهمیت «همزیستی مسالمت‌آمیز میان همه اقشار جامعه سوریه» تأکید شد.
عدم اشاره به نقش دین
این بیانیه هیچ اشاره‌ای به نقش دین در ساختار حکومت نکرد، به‌جز اینکه تصریح شد که مناصب عمومی نباید تحت تأثیر سهمیه‌بندی‌های فرقه‌ای یا قومی باشند.
شرکت‌کنندگان همچنین بر حفظ تمامیت ارضی سوریه تأکید و تجاوز نظامی اسرائیل را محکوم کردند و خواستار لغو تحریم‌های غربی علیه کشور شدند.
چه کسانی حضور داشتند؟
برگزارکنندگان کنفرانس دمشق اعلام کردند که تمام اقشار سوریه به این رویداد دعوت شده‌اند. زنان و اعضای اقلیت‌های مذهبی در میان شرکت‌کنندگان حضور داشتند. هدف از این نشست، ارائه توصیه‌های غیرالزام‌آور درباره قوانین موقت کشور، پیش از تدوین قانون اساسی جدید و تشکیل دولت جدید است.
برخی گروه‌های مسلح، به‌ویژه نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) که تحت حمایت آمریکا و تحت رهبری کردها اداره می‌شوند، به این کنفرانس دعوت نشدند و گروهی از احزاب سیاسی عمدتاً کرد در بیانیه‌ای اعلام کردند که این نشست «بازتابی از واقعیت تنوع قومی سوریه نیست».
به اینستاگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
کنفرانسی بی‌سابقه یا تلاشی برای مشروعیت‌بخشی؟
طرفداران این نشست، آن را یک فضای بی‌سابقه برای بیان آزادانه دیدگاه‌ها در مرکز سابق حکومت بشار اسد معرفی کردند اما منتقدان نگرانند که این رویداد تنها پوششی برای فرآیند گذار سیاسی باشد که همچنان به‌شدت تحت هدایت حاکمان جدید سوریه قرار دارد.
نقشه راه سیاسی سوریه به‌طور کلی نامشخص است و تنها خبر تشکیل دولت انتقالی جدید اعلام شده که قرار است از ۱ مارس قدرت را به دست بگیرد، اما اعضای آن هنوز معرفی نشده‌اند.
این اجلاس از سوی پایتخت‌های عربی و غربی با دقت زیر نظر گرفته شد. سه دیپلمات اعلام کردند که برقراری روابط کامل با رهبران جدید سوریه (از جمله امکان لغو تحریم‌ها) منوط به این است که فرآیند سیاسی، فراگیر باشد و تمامی اقوام و گروه‌های مذهبی سوریه را در بر بگیرد.
نگرانی‌ها از کنترل روند سیاسی توسط «هیات تحریرشام»
برخی شرکت‌کنندگان اظهار داشتند که گفت‌وگوها به‌خوبی سازمان‌دهی شده بود، اما همچنان نگرانی‌هایی وجود دارد مبنی بر اینکه نظرات آن‌ها تا چه حد در فرآیند سیاسی تأثیرگذار خواهد بود.
تاکنون، این روند عمدتاً تحت کنترل گروه اسلام‌گرای هیات تحریر الشام (HTS) بوده است؛ گروهی که نقش اصلی را در سرنگونی اسد ایفا کرد.
انتقال سیاسی و چالش‌های پیش رو
سوریه با چالش‌های بزرگی روبه‌روست؛ از بازسازی اقتصاد و زیرساخت‌های ویران‌شده در جنگ گرفته تا تدوین قانون اساسی جدید و ایجاد سازوکارهای عدالت برای افراد متهم به جنایات جنگی.
اگرچه موارد انتقام‌جویی و مجازات‌های دسته‌جمعی کمتر از حد انتظار بوده، اما بسیاری از مردم از جمله کردها، مسیحیان، دروزی‌ها و علویان (اقلیت مذهبی که اسد به آن تعلق داشت) نسبت به آینده خود نگران هستند و هنوز به وعده‌های حکمرانی فراگیر دولت جدید اطمینان ندارند.
هیات تحریر الشام در گذشته وابسته به القاعده بود، اما پس از قطع روابط با این گروه، احمد شرع بر همزیستی مسالمت‌آمیز تأکید کرده است.
تهدیدهای خارجی و موضع اسرائیل
علاوه بر تنش‌های داخلی، مقامات جدید سوریه با تهدیدات خارجی نیز مواجه هستند.
بنیامین نتانیاهو،نخست‌وزیر اسرائیل روز یکشنبه اعلام کرد که کشورش اجازه نخواهد داد «ارتش جدید سوریه یا هیات تحریر الشام وارد مناطق جنوبی دمشق شوند».
وی تأکید کرد که هدف اسرائیل، حفاظت از دروزی‌ها به عنوان اقلیت مذهبی که در جنوب سوریه و بلندی‌های جولان تحت کنترل اسرائیل زندگی می‌کنند، است.
پس از سقوط اسد، نیروهای اسرائیلی وارد مناطق جنوبی سوریه، در مجاورت بلندی‌های جولان شدند و اعلام کردند که قصد دارند به‌طور نامحدود در این منطقه بمانند.
رهبران جدید سوریه هنوز به طور مستقیم به هشدار نتانیاهو پاسخ نداده‌اند، اما شرع در کنفرانس دمشق تأکید کرد که سوریه باید «قاطعانه با هرکسی که قصد برهم زدن امنیت و وحدت ما را دارد، مقابله کند».