به گفته مقامات آمریکایی و افراد مطلع، حسین شمخانی که پدرش یکی از شخصیت‌های ارشد حکومت جمهوری اسلامی است، به عنوان بازیگر اصلی در تامین تسلیحات ایران برای روسیه ظاهر شده است.
آگهی
به گزارش بلومبرگ، یک سرمایه‌دار نفتی ایرانی که در سال‌های اخیر توانسته است بی سر و صدا خود را در قلب سیستم مالی غرب جای دهد، در زمره بازرگانانی قرار گرفته که در حال انتقال تسلیحات از طریق دریای خزر به روسیه هستند و به مسکو در جنگ علیه اوکراین کمک می‌رساند.
بلومبرگ روز سه‌شنبه ۲۴ دسامبر (۴ دیماه ۱۴۰۳) به نقل از بیش از ده نفر از مقام‌های آمریکایی، اروپایی و همچنین افرادی که اطلاعات مستقیمی از این موضوع دارند، گزارش داد که حسین شمخانی سال گذشته از طریق شبکه‌ای از شرکت‌های تحت نظارت خود از جمله شرکت کشتیرانی «کریوس - Crios» در دبی، دست‌کم دو فروند کشتی حامل موشک، قطعات هواپیماهای بدون سرنشین و کالاهایی با کاربرد دوگانه را به آنسوی دریای خزر فرستاده است.
بر اساس این گزارش، مسکو هزینه این محموله‌ها را با محموله‌های نفتی جبران کرده، نوعی تجارت تهاتری که به دلیل تحریم‌های آمریکا و اروپا علیه روسیه و ایران به طور فزاینده‌ای رایج شده است.
بلومبرگ در گزارش خود اشاره می‌کند که این معاملات همزمان با استفاده روسیه از تسلیحات ایران در حمله به اوکراین، نشان دهنده جنبه دیگری از یک شبکه تجاری گسترده جهانی است که بر سرمایه شمخانی افزوده است. حال آنکه پدرش سابقه طولانی‌ترین دوره ریاست بر وزارت دفاع ایران را دارد و مشاور عالی آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر ایران است.
یورونیوز فارسی را در ایکس دنبال کنید
به گفته افرادی که این معاملات را رصد کرده‌اند، شبکه شرکت‌های شمخانی بیش از یک چهارم حجم کل محموله‌های تسلیحاتی ایران به روسیه را انجام می‌دهد.
علاوه بر موارد یاد شده، امپراتوری او شامل یک صندوق تامین مالی نیز می‌شود که از طریق دفاتر خود در لندن، ژنو و سنگاپور و همچنین یک شرکت تجارت کالا در دبی، با شرکت‌های بزرگ نفتی غربی سروکار دارد.
اگرچه که تجارت تسلیحات بین ایران و روسیه خطر مواجهه با تحریم‌های غرب را برای دست اندرکاران آن به همراه دارد، اما غیرقانونی تلقی نمی‌شود.
جان بولتون، مشاور سابق امنیت ملی آمریکا که در حال حاضر «بنیاد امنیت و آزادی آمریکا» در واشنگتن را اداره می‌کند، در مصاحبه‌ای گفت: «درک من این است که شبکه شمخانی با قراردادهای هواپیماهای بدون سرنشین برای استفاده در اوکراین ارتباط دارد.»
سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا نیز اعلام کرد که واشنگتن نسبت به تعمیق مشارکت امنیتی بین روسیه و ایران از زمان آغاز تهاجم تمام عیار مسکو به اوکراین هشدار داده است. وی گفت: «این مشارکت امنیت اروپا را تهدید می‌کند و نشان می‌دهد که چگونه نفوذ بی‌ثبات‌کننده ایران به فراتر از خاورمیانه و در سراسر جهان می‌رسد.»
انتقال سفرهای دریایی از مدیترانه به خزر
آنطور که بررسی بلومبرگ از داده‌های ردیابی کشتی‌ها نشان می‌دهد، چندین کشتی متعلق به شرکت کریوس که قبلا در مسیرهای مدیترانه و دریای سیاه تردد می‌کردند، از اواسط سال ۲۰۲۳ ناگهان به خزر منتقل شدند و از آن زمان تاکنون بین ایران و روسیه رفت‌وآمد کرده‌اند.
از جمله این کشتی‌ها می‌توان به کشتی «توکا - Sea Castle» و «روجا - Sea Anchor» اشاره کرد، اگرچه به گفته منابع بلومبرگ، آن‌ها تنها کشتی‌های درگیر در این معاملات نیستند.
داده‌های جمع‌آوری شده توسط بلومبرگ نشان می‌دهد که در سال جاری میلادی، این دو کشتی دست‌کم پنج سفر از بنادر ایران به آستاراخان روسیه داشته‌اند. طبق استانداردهای بین‌المللی کشتیرانی، این دو کشور بسیار کوچک هستند اما برای حمل تسلیحات در مسیرهای کوتاه دریای خزر کافی هستند.
این کشتی‌ها به ترتیب ظرفیت‌های ۳ هزار و ۴ هزار تنی دارند که تقریباً حدود ۱ درصد آن چیزی است که توسط کشتی‌های غول‌پیکر کانتینری در اقیانوس‌های جهان حمل می‌شوند.
کشتی ۱۰۸ متری «روجا» در سال ۱۹۸۴ میلادی در رومانی ساخته شد، حال آنکه کشتی «توکا» که یک متر کوتاهتر است، یک سال بعد در اتحاد جماهیر شوروی سابق ساخته شد.
به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
طبق پایگاه داده‌های اس‌اندپی گلوبال، کشوری که هر یک از این کشتی‌ها در آن ثبت شده باشند، در هیچ فهرستی ذکر نشده است. اما سوابق شرکت اطلاعات دریایی «پول استار گلوبال» نشان می‌دهد که هر دو کشتی از پرچم‌های جزیره پالائو در اقیانوس آرام استفاده می‌کنند که از نظر ثبت کشتی‌ها، در لیست سیاه بین‌المللی قرار دارد.
مبادله تسلیحات در برابر نفت نشان دهنده یک یافته کلیدی از تحقیقات یک ساله بلومبرگ در مورد معاملات تجاری شمخانی است که بر اساس مصاحبه با حدود ۵۰ فرد آشنا با عملیات وی و تجزیه و تحلیل اسناد محرمانه و سوابق شرکتی انجام شده است.
گذرگاه ترجیحی
به گفته بلومبرگ، میزان دقیق تسلیحات حمل شده توسط کشتی‌های تحت کنترل شمخانی و نحوه استقرار آن هنوز مشخص نیست.
این منابع به بلومبرگ گفتند که این محموله‌های تسلیحاتی برای جلوگیری از رد پای کاغذی در هیچ بارنامه‌ای ثبت نشده‌اند.
به گفته افراد مطلع، امپراتوری مالی شمخانی ناوگانی با ده‌ها کشتی از جمله نفتکش‌ها و کشتی‌های باری را کنترل می‌کند.
شرکت کشتیرانی کریوس به عنوان شرکت اصلی مرتبط با حمل این محموله‌ها از دریای خزر، در اکتبر ۲۰۲۰ در دبی تأسیس شد. این شرکت در وب‌سایت خود، خود را یک شرکت مدیریت کشتی بین‌المللی می‌نامد، اما هیچ جزئیاتی درباره مالکیت یا مدیران آن فاش نمی‌کند. به گفته منابع بلومبرگ، شرکت کریوس تنها بخشی از شرکت‌های کشتیرانی تحت مدیریت شمخانی است.
همه هکتور صدایش می‌کنند
کارمندان این شرکت‌های کشتیرانی اغلب در کنار کارکنان صندوق تامین مالی شمخانی و تجارت نفت کار می‌کنند. منتهی اکثر کارمندان آقای شمخانی او را صرفاً با حرف «اچ» یا با نام «هکتور» صدا می‌زنند.
دیوید تاننبام، یکی از مقامات سابق دفتر کنترل دارایی های خارجی وزارت خزانه داری آمریکا (اوفَک) به بلومبرگ گفت که شرکت «کریوس» با شرکت‌های «اوشن لینک» و «کوبان» که به نمایندگی از پشتیبانی نیروهای مسلح ایران فعالیت می‌کنند، «رابطه تنگاتنگی» دارد.
ایالات متحده در ماه آوریل، «اوشن لینک» را تحریم کرد و ۱۳ کشتی تحت مدیریت این شرکت را به عنوان دارایی‌های مسدود شده قلمداد کرد، حال آنکه صریحا نامی از شمخانی به میان نیاورد.
بیشتر اقدامات اخیر که شبکه وی را هدف قرار می دهد، بر محموله های نفتی متمرکز بوده‌اند. حال آنکه تلاش‌ها برای محدود کردن معاملات از مسیر دریای خزر با چالش‌های بیشتری را برای آمریکا ایجاد می‌کند.
بهنام بن طالبلو، کارشناس مسايل امنیتی ایران در اندیشکده آمریکایی «بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها» (اف‌دی‌دی) در این زمینه خاطرنشان کرد که با توجه به نفوذ طولانی مدت روسیه در منطقه، اعمال تحریم‌ها بر روی این شبکه‌های تجارت تهاتری به‌ویژه وقتی تسلط تاریخی روسیه در منطقه را در نظر بگیرید، چالش برانگیز است.»
وی در گفتگو با بلومبرگ گفت که «هدف فوری باید این باشد که این شبکه‌ها را در کانون توجه قرار دهیم.»