«هیأت تحریر الشام» آرام و بدون درگیری وارد دمشق شد و رهبر آن، ابومحمد جولانی، بلافاصله به مسجد بزرگ امویان در دمشق رفت. به این ترتیب سوریه از روز یکشنبه ۸ دسامبر ۲۰۲۴ میلادی به آزمایشگاهی برای همه سناریوها تبدیل شد.
آگهی
روزی که دمشق به کنترل «گروه تحریرشام» در آمد را باید روزی دانست که تاریخ پایتخت‌های عربی رقم خواهد خورد؛ چراکه در این روز فعالیت یکی از مهمترین کارخانه‌های سرکوب جهان متوقف شد.
اما چنین دستاوردی حاصل شورش، نافرمانی مدنی یا مخالفت‌ها با رژیم بشار اسد نبود؛ بلکه عمدتا پیامد سه جنگ بود: جنگ‌های اوکراین، غزه و جنوب لبنان.
فرار بشار اسد، نه‌تنها یادآور فرار زین‌العابدین بن‌علی، رئیس جمهور پیشین تونس و شادمانی‌ها در خیابان‌های تونس بود، بلکه بار دیگر سرانجام توسل قدرت‌ها به ابزارهای سرکوب را گوشزد می‌کرد.
اکنون چشم همه پایتخت‌های غربی به جولانی است و آنچه که می‌تواند انجام دهد؛ از انتخاب‌هایش برای ارتش سوریه گرفته تا نقش جامعه مدنی سوریه. زیرا اکنون همه چیز باید از نو ساخته شود.
در میان جوامع عربی نیز پرتوهای امید اینجا و آنجا ظاهر می‌شود و این رویا زمزمه می‌شود که باید کارخانه‌های سرکوب را با کارخانه‌هایی برای تولید فرهنگ‌های دموکراتیک جایگزین کرد.
اما باید از انقلاب ۲۰۱۱ تونس و سرنگونی بن علی درس گرفت و به یاد آورد که آن بهار، زمستان سختی را پنهان کرده بود.
اکنون شاید مردم سوریه بتوانند به پیش روند و به این سوال مهم پاسخ دهند که چگونه می‌توان «بدون رویارویی» به عمر یک کارخانه سرکوب پایان داد؟
کاری بسیار سخت بویژه در سوریه؛ زیرا در این کشور ریشۀ فرهنگ سرکوب به سال ۶۸۰ برمی‌گردد؛ یعنی سالی که یزید اول (خلیفه اموی در دمشق) دستور کشتن حسین بن علی، نوه محمد را در کربلای عراق صادر کرد.
آیا جولانی با بازدید از مسجد بزرگ امویان در دمشق می‌خواست به ما بگوید که همه ما اشتباه کردیم که از سال ۶۸۰ راه مقابله مسلحانه را در پیش گرفتیم؟
ابو محمد جولانی در سال ۱۹۸۲ میلادی در ریاض به دنیا آمد. خانواده وی اصالتاً اهل جولان هستند. او قبل از پیوستن به جبهه النصره (تحت حمایت عربستان سعودی) در صفوف داعش جنگید و سپس یکی از اعضای القاعده در عراق شد.
او همچنین یک روز بعد از سخنرانی خود در مسجد امویان، از همگان خواست که نام جولانی را فراموش کنند و او را با نام اصلی‌اش یعنی «احمد شراع» بخوانند.
آیا او با این کار می‌خواهد به ما یادآوری کند که مسیر هماهنگی مدنی ساده‌ترین راه است؟
پاسخ را باید در آیندۀ مشرق‌زمین جستجو کرد و در معنای این سخنرانی او در مسجد اموی و نه در کاخ ریاست جمهوری یا جلوی دوربین‌های تلویزیون دولتی.