بی‌ثباتی فزاینده منطقه‌ای و تغییر پویایی‌های سیاسی اولین تلاش در یک دهه گذشته برای پایان دادن به درگیری ۴۰ ساله ترکیه با شبه‌نظامیان کرد را به همراه داشته، اما شانس موفقیت آن نامشخص است زیرا آنکارا هیچ تصویر روشنی از امتیازاتی که احتمالا حاضر است به طرف مقابل ارائه دهد نشان نداده است.
آگهی
پس از آخرین تلاش بی‌نتیجه بین ترکیه و حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک) در سالهای ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۵، این حزب کردی مسئولیت حمله مسلحانه هفته گذشته در آنکارا که به کشته شدن پنج نفر انجامید بر عهده گرفت.
اتفاقی که پس از سالها سرکوب جریان‌های کردی، دستگیری فعالین سیاسی کرد در این کشور و همچنین ممانعت از حضور برخی از رهبران آنها در فضای سیاسی کشور صورت می‌گیرد.
با این حال، صلح سودهای عمده ای برای ترکیه به همراه خواهد داشت، باری را از دوش نیروهای امنیتی این کشور بر خواهد داشت، اقتصاد توسعه نیافته جنوب شرق عمدتا کرد نشین را تقویت و تنش‌های اجتماعی را کاهش می‌دهد.
بسیاری از کردها امیدوارند که یک توافق صلح دست‌آوردهایی چون اصلاحات دموکراتیک، تقویت زبان کردی و حقوق فرهنگی را به همراه داشته باشد. اقداماتی که احتمالاً توسط متحدان غربی ترکیه، عضو ناتو، تحسین خواهد شد.
مقامات در مورد هر گونه طرح احتمالی برای تحقق این امر سخت صحبت می‌کنند اما تشدید درگیری در خاورمیانه و نگرانی ترکیه از حضور شبه نظامیان در شمال عراق و سوریه به عنوان عواملی در محاسبات آنکارا تلقی می شود.
وهاپ کوسکون، مدرس حقوق در دانشگاه دیکله در بزرگ‌ترین شهر دیاربکر در جنوب شرقی ترکیه در این خصوص به خبرگزاری رویترز می‌گوید: «یکی از مهم‌ترین دلایل این امر پویایی منطقه است، زیرا بی‌ثبات‌سازی خاورمیانه منجر به افزایش هزینه‌ها برای ترکیه از سوی کردها می‌شود.»
هفته گذشته دولت باغچلی، رهبر حزب جنبش ملی و دست‌راستی (MHP) به عبدالله اوجالان رهبر حزب کارگران کردستان، پیشنهاد داد در پارلمان ترکیه حاضر شود و رسما انحلال حزب کارگران کردستان را اعلام کند و پس از آن آزاد شود. این در حالی است که اوجالان از زمان دستگیری در بیش از ۲۵ سال پیش در جزیره‌ای در نزدیکی استانبول محبوس است.
چند تن از قانونگذاران ائتلاف حاکم ترکیه به رویترز گفتند که سخنرانی باغچلی همه را شگفت زده کرده است و به اعتقاد آنها صحبت از یک روند جدید زودهنگام است.
فرصتی تاریخی
تنها اقدام ملموس تا کنون اجازه آنکارا به برادرزاده اوجالان برای ملاقات با عمویش بوده است که اولین ملاقات خانوادگی در بیش از ۴ سال اخیر بوده است. او متعاقبا به نقل از عمویش گفت که او قدرت پایان دادن به درگیری را «در صورت فراهم بودن شرایط» دارد.
باغچلی در نشست هفتگی گروهش با اشاره به اوجالان گفته بود: «من به کسانی که می‌گویند اگر رهبر تروریست‌ها نباشد، هیچ اتفاقی نمی‌افتد، فریاد می‌زنم اگر انزوای رهبر تروریست برداشته شده، بگذارید بیاید و در جلسه حزب دموکرات در پارلمان صحبت کند. بگذارید فریاد بزند که تروریسم کاملا پایان یافته و سازمانش تحت عنوان پ.ک.ک منحل شده است.»
باغچلی در ادامه افزود: «اگر اوجالان چنین صحبت‌هایی را انجام دهد، ممکن است مسیر برای آزادی او فراهم شود.»
اردوغان روز چهارشنبه پیشنهاد باحچلی را «پنجره تاریخی فرصت» توصیف کرد و از کردها خواست دست دراز شده را بپذیرند. اما او همچنین با اشاره به پ.ک.ک گفت که آنکارا هیچ تماسی با «گروه‌های تروریستی که از خون تغذیه می کنند» صورت نمی‌دهد.
ترکیه در دهه گذشته حملاتی را به شمال سوریه آغاز کرده و نیروهای کرد را هدف قرار داده است. گروه‌هایی که آنکارا می‌گوید تروریست‌هایی نزدیک به پ‌ک‌ک هستند. این در حالی است که این گروه‌ها یکی از شرکای اصلی ائتلاف تحت رهبری ایالات متحده علیه داعش بوده‌اند.
آنکارا همچنین بغداد را برای همکاری بیشتر در مبارزه با شبه‌نظامیان مستقر در شمال عراق تحت فشار قرار می‌دهد، جایی که حملات هواپیماهای جنگی و پهپادهای ترکیه خسارات زیادی به پ‌ک‌ک وارد کرده است.
تاکنون بیش از ۴۰ هزار نفر در درگیری ترکیه با پ ک ک که از سوی متحدان غربی آنکارا نیز به عنوان گروه تروریستی شناخته می شود، کشته شده اند.
باغچلی برای اولین بار با فشردن دست قانونگذاران طرفدار حزب دموکراسی خلق‌ها در پارلمان تعجب همه را برانگیخت چرا که بسیاری از او تحت عنوان یک سیاستمدار ملی‌گرای افراطی و حتی بعضا فاشیست یاد می‌کنند.
تایپ تمل، معاون رهبر این جریان کردی، گفت که ایده باغچلی مستلزم ارزیابی دقیق است، اما اضافه کرد که ابهام عمیقی در مورد برنامه‌های آنکارا وجود دارد.تمل در گفتگوی خود با خبرگزاری رویترز همچنین افزود: «دولت باید در مورد این موضوع تصمیم بگیرد و یک پویایی ایجاد کند که بتواند روندی جدید را آغاز کرد.»
از نظر سیاسی، محیط مساعدی برای حل و فصل مناقشه وجود دارد، به ویژه اینکه این درخواست از سوی باحچلی، که همواره یکی از مخالفان اصلی هرنوع گفتگو با کردها بوده ارائه شده و همین موضوع سبب شد دیگر گروه‌های ترکی هم حمایت خود را از آن ابراز دارند.
با این حال برخی هم نسبت به نیت دولت ترکیه برای حل و فصل واقعی مسئله کردها و دادن امتیازات بنیادین به آنها تردید دارند. مرور تجربیات چند دهه‌ای برخورد ترکیه با کردها نشان می‌دهد که این کشور تا چه اندازه بر سر این مسئله موضع قاطعی دارد و حاضر نیست امتیازات ابتدایی را هم به کردها بدهد.
برخی از مفسران گفتند که امتیازاتی که اردوغان قصد دارد ارائه کند ممکن است با هدف جلب حمایت حزب دموکراتیک خلق‌ها برای اصلاح قانون اساسی باشد که اردوغان تلاش دارد باز هم در طول سالهای حضورش در قدرت آن‌را تغییر دهد.
به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
همچنین عدم اطمینان در مورد میزان اقتداری که اوجالان هنوز از زندان بر پ ک ک اعمال می کند، وجود دارد. پ‌ک‌ک در بیانیه‌ای، اوجالان را به عنوان همکار خود در هر گفت‌وگو با آنکارا توصیف کرد، اما مشخص نیست که آنها از هر روند صلح به دنبال چه چیزی هستند و تا چه اندازه صحبت‌های اوجالان می‌تواند برای نسل جدیدی که ممکن است حتی برخی از آنها چندان این چریک کهنه‌کار کرد را نشناسند قابل پذیرش باشد.