هم ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه و هم کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی میگویند که توافقنامه مشارکت راهبردی جدید مسکو و پیونگ یانگ یک پیشرفت مهم است، اما معنای آن برای روابط آنها و نیز روابط بینالملل هنوز نامشخص است.
آگهیبه گفته رسانههای دولتی کره شمالی، این پیمان از هر دو کشور میخواهد تا در صورت وقوع جنگ علیه یکی از آنها، کشور دیگر از همه ابزارهای موجود خود برای ارائه کمکهای نظامی فوری دریغ نکند.
توافق روز چهارشنبه ۱۹ ژوئن (۳۰ خرداد) در پیونگ یانگ احتمالا قویترین توافقنامه امضا شده بین دو کشور روسیه و کره شمالی در دوران پس از جنگ سرد است، اما نکتهای که باید در نظر داشت این است که این تعهد امنیتی تا چقدر میتواند عمیق باشد.
کیم ادعا کرد که این توافق روابط دوجانبه را تا سطح «اتحاد» بین دو کشور ارتقا داده است، اما به نظر میرسد که پوتین بیشتر از او به بار معنایی کلمات توجه داشت و از به کارگیری واژه اتحاد پرهیز کرد.
به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
در حالیکه رسانه دولتی کره شمالی متن این توافق از جمله همکاریهای گسترده نظامی، سیاست خارجی و تجارت را منتشر کرد، اما روسیه نسخه خود از این متن را منتشر نکرده است.
یکی از اولین پسلرزههای این توافق که روز پنجشنبه آشکار شد، این بود که دولت کره جنوبی اعلام کرد که در سیاست خود مبنی بر محدود نگه داشتن حمایتهای خود از اوکراین تنها به منابع غیر کشنده تجدید نظر خواهد کرد. علیرغم اینکه کره جنوبی، یک صادرکننده مهم تسلیحات است، اما تاکنون فقط در حوزه کمکهای بشردوستانه به اوکراین کمک کرده است و هیچگاه به طور مستقیم به کییف تسلیحات ارائه نکرده است.
در این نوشتار به نکات پیدا و پنهان این توافقنامه اشاره خواهیم کرد:
روسیه و کره شمالی چه قولی به هم دادند؟
بیشتر بحثها بر سر این قرارداد مشارکت، حول مادهای است که متعهد به کمک متقابل طرفین است. به گزارش رسانه دولتی کره شمالی، در این بخش آمده است که اگر یکی از کشورها مورد تهاجم قرار گیرد و به سمت جنگ سوق داده شود، دیگری باید «همه ابزارهایی را که در اختیار دارد بدون فوت وقت» برای ارائه «کمکهای نظامی و غیره» به کار گیرد.
اما در ادامه آمده است که چنین اقداماتی باید مطابق با قوانین هر دو کشور و در عین حال مطابق با ماده ۵۱ منشور سازمان ملل باشد، مادهای که حق دفاع از خود را برای کشورهای عضو سازمان ملل متحد به رسمیت میشناسد.
برخی تحلیلگران این را به معنای تعهدی میدانند که در صورت مواجهه یکی از آنها با تهاجم کشور ثالث، دیگری باید برای دفاع از او وارد عمل شود. کما اینکه تعهدی مشابه نیز بین کره شمالی و اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۶۱ میلادی بسته شده بود ولی پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی منحل شد و در سال ۲۰۰۰ میلادی با پیمان جدیدی با تضمینهای امنیتی کمتر جایگزین شد.
روسیه و کره شمالی در برابر آمریکا و کره جنوبی؛ کفه کدام طرف سنگینتر است؟
همچنین مفاد این معاهده شباهتهایی هم با توافقنامه دفاع متقابل بین ایالات متحده و کره جنوبی در در صورت مواجهه با تهدید تهاجم خارجی دارد.
سایر کارشناسان در این زمینه محتاطتر بودند و گفتند که این بخش با دقت تنظیم شده تا از مداخله خودکار طرفین اجتناب شود و شرایطی را برای زمان مداخله طرفین تعریف میکند.
به اینستاگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
معاهدات دفاعی معمولاً به صراحت مداخله نظامی خودکار را در صورت حمله به یک شریک الزامی نمی کند. درعوض، جدیت این تعهد اغلب از طریق اقداماتی مانند استقرار نیروها و هماهنگی نظامی گسترده نشان داده می شود، یعنی درست همان کاری که ایالات متحده با استقرار هزاران سرباز خود در کره جنوبی انجام داده است.
در مقابل، روسیه نیروهای مستقر در کره شمالی ندارد و این دو کشور جدای از انتقال مهمات ادعایی کره شمالی به روسیه، فاقد سابقه عملیات نظامی مشترک با یکدیگر هستند.
آگهیاین واقعیت که این توافق به قوانین داخلی کشورها و منشور ملل متحد استناد میکند، میتواند نشاندهنده این باشد که روسیه تلاش کرده است تعهدات دفاعی خود را در شرایط بسیار محدود نگه دارد.
هیوگن چا، تحلیلگر مؤسسه مطالعات سیاستگذاری سئول گفت: «این توافقنامه یک بیانیه نمادین است که بر گسترش همکاریها تاکید میکند، اما وقتی میخواهیم وارد عرصه عمل شویم، فضای زیادی برای تفسیر باقی میگذارد.» این کارشناس معتقد است که «بزرگترین نگرانی در مورد این توافق، این نیست که (روسیه) متعهد به مداخله نظامی خودکار هست یا نه، بلکه نگرانی اصلی از گسترس احتمالی انتقال تسلیحات کره شمالی به روسیه و همچنین انتقال فناوریهای نظامی روسیه به کره شمالی است.»
صحبت از چه نوع همکاری نظامی است؟
پوتین گفت که «توسعه همکاریهای نظامی-فنی با جمهوری دموکراتیک خلق کره مطابق با سند امضا شده امروز را منتفی نمیداند.»
این در واقع گواه همان چیزی است که کشورهای غربی از مدتها قبل ادعا میکنند در حال وقوع است. ایالات متحده و دیگر متحدانش مدعی هستند که روسیه موشکهای بالستیک و مهمات از کره شمالی دریافت کرده است. علت آن هم این است که جنگ اوکراین از موجودی زرادخانههای مسکو را کاسته است.
آگهیاز طرفی نیز گفته میشود که روسیه فناوریهای خود را به پیونگ یانگ انتقال داده که همین امر میتواند تهدید ناشی از برنامه موشکی و تسلیحات هستهای پیونگ یانگ را افزایش دهد.
تقویت قابلیتهای دفاعی مشترک
بنا به گزارش خبرگزاری مرکزی کره شمالی، این توافق همچنین از دو کشور میخواهد که فعالانه در تلاش برای ایجاد یک «نظم نوین عادلانه و چندقطبی در جهان» همکاری کنند و در مواجهه با تقابلهای فزاینده ایالات متحده و متحدانش همسویی دراشته باشند.
آنکیت پاندا، تحلیلگر ارشد «بنیاد کارنگی برای صلح بینالمللی» گفت: «روسیه و کره شمالی احتمالاً جزئیات این همکاری را در سینه خود نگه خواهند داشت، اما این توافق راهی است برای آگاه کردن جهان - به ویژه ایالات متحده و متحدانش – که این دو کشور حالا حالاها با هم کار خواهند کرد.»
جنبه اقتصادی این پیمان چیست؟
این مشارکت خواستار توسعه روابط اقتصادی بین دو کشور هم شده است، موضوعی که برای کره شمالی،آن هم زیر فشار تحریمهای بین المللی بسیار مهم است.
آگهیکره شمالی به مواد غذایی و صنعتی و سایر کالاها نیاز دارد و به نوبه خود میتواند نیروی کار روسیه را که بر اثر جنگ تهی شده است را تامین کند.
این کارگران سپس میتوانند دستمزدها را به روبل، به دلار یا یورو تبدیل کنند و به طور بالقوه منبع ارز کره شمالی را هم تامین کنند.
چنین فعالیت هایی ناقض تحریم های سازمان ملل است. ساعاتی پیش از ورود پوتین به کره شمالی، پوتین در سر مقالهای قول داده بود که این کشورها با هم بر تحریم ها غلبه خواهند کرد. روسیه خودش نیز به دلیل حمله به اوکراین مورد تحریم غرب است.
پوتین اظهار داشت که تجارت بین روسیه و کره شمالی در سال گذشته ۹برابر شده است، اگرچه او اذعان کرد که حجم کلی تجارت هنوز نسبتاً کم است.
آگهی