مواضع احزاب اصلی پارلمان اروپا در قبال مردم و حکومت ایران در دوره پنج‌ساله‌ای که با انتخابات کنونی به پایان می‌رسد، چگونه بوده است؟ نمایندگان کدام حزب و گروه جریان اصلی در چه مواقعی و با چه اقداماتی درباره ایران موافق بودند؟ با بررسی چند مورد سعی می‌کنیم به جواب نزدیک شویم.
آگهیبا افزایش آمار مهاجران ایرانی در اروپا به ویژه در سال‌های اخیر، تعداد ایرانیانی که شهروندی یکی از کشورهای اتحادیه اروپا را به دست آورده اند نیز افزایش یافته است. این علاوه بر برخورداری از حق رای در انتخابات کشوری که تبعه آن شده اند، مجاز به رای دادن در انتخابات اتحادیه اروپا هم هستند.
اگرچه عوامل بسیاری در انتخاب حزب و یا انتخاب نماینده وجود دارد، با این حال ممکن است نحوه موضع‌گیری احزاب در قبال مسائل مرتبط با ایران برای برخی از شهروندان ایرانی‌الاصل کشورهای عضو اتحادیه اروپا در انتخابات پارلمان اروپا حائز اهمیت باشد.
رضا پهلوی، فرزند آخرین پادشاه ایران و از یکی از رهبران اپوزیسیون روز سه‌شنبه چهارم ژوئن در بیانیه‌ای از ایرانیانی که می‌توانند در انتخابات پارلمان اروپا رای دهند خواست که «رای خود را به نفع نامزدهایی بدهند که سیاست فشار حداکثری بر جمهوری اسلامی و حمایت حداکثری از مبارزه مردم ایران برای آزادی، دموکراسی و حکومت قانون را در دستور کار خود قرار داده‌اند.»
نمایندگان پارلمان اروپا که در احزاب سیاسی مختلف کشور خودشان عضویت دارند، به طور معمول یا عضو هفت گروه جریان اصلی این پارلمان‌اند و یا عضو گروه خاصی به حساب نمی‌آیند.
در این مقاله با توجه به رای‌هایی که نمایندگان پارلمان اروپا به قطعنامه‌های مختلف این پارلمان در ارتباط با مسائل ایران داده‌اند، به بررسی مواضع این هفت گروه در قبال برخی مسائل مرتبط با ایران در دوره پنج‌ساله اخیر پارلمان اروپا یعنی از ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۴ می‌پردازیم.
این هفت گروه که به طور کلی نماینده پنج جریان سیاسی از چپ‌گرا تا راست‌گرا هستند عبارتند از:
- -چپ‌گرایان پارلمان اروپا – چپ متحد اروپا/چپ سبز اسکاندیناوی با ۳۷ کرسی (The Left)
- -اتحاد پیشروی سوسیال دموکرات‌ها با ۱۴۰ کرسی (S&D)
- -سبزها/اتحاد آزاد اروپا با ۷۲ کرسی (Greens/EFA)
- -تجدید اروپا با ۱۰۲ کرسی (Renew Europe)
- -فراکسیون حزب مردم اروپا با ۱۷۶ کرسی (EPP)
- -محافظه‌کاران و اصلاح‌طلبان اروپا با ۶۸ کرسی (ECR)
- -هویت و دموکراسی با ۵۹ کرسی (ID)
- همچنین ۵۰ نفر از نمایندگان پارلمان اروپا به هیچ گروهی تعلق ندارند.
موضع نمایندگان پارلمان در مسائل مرتبط با ایران چگونه است؟
از سال ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۴ نام ایران در ۷۲ قطعنامه پارلمان اروپا قید شده است. از این میان ۱۱ قطعنامه مستقیما با مسائل مربوط به ایران مرتبط بوده است.
از زمان انتشار گزارش سالانه سازمان ملل متحد در اوایل سال ۲۰۲۲ در مورد تعداد اعدامی های ایران در سال ۲۰۲۱ (دست کم ۲۷۵ نفر) و همچنین آغاز جنبش اعتراضی مردم ایران در پی جان‌باختن مهسا امینی در سپتامبر سال ۲۰۲۲، تاکنون هفت قطعنامه در پارلمان اروپا در مورد مسائل مرتبط با ایران به تصویب رسیده اند. ما در این مطلب چهار قطعنامه آخر را که همگی در سال ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ به تصویب پارلمان رسیده‌اند، مد نظر قرار می‌دهیم.
قطعنامه پارلمان اروپا در واکنش به حمله موشکی و پهپادی سپاه پاسداران به اسرائيل
آخرین این قطعنامه‌های مزبور در روز ۲۵ آوریل ۲۰۲۴ در واکنش به حملات پهپادی و موشکی ۱۳ آوریل سپاه پاسداران به اسرائیل با ۳۵۷ رای موافق، ۲۰ رای مخالف و ۵۸ رای ممتنع از مجموع ۴۳۵ رای به تصویب پارلمان اروپا رسید.
پارلمان اروپا با تصویب این قطعنامه بر تقاضای پیشین پارلمان اروپا برای قرار دادن نام سپاه پاسداران ایران در فهرست سازمان‌های تروریستی شناخته‌شده اتحادیه اروپا تاکید کرده است.
ترکیب رای‌ها چگونه بود؟
از ۳۷ نماینده عضو گروه «چپ‌گرایان پارلمان اروپا – چپ متحد اروپا/چپ سبز اسکاندیناوی»، تنها ۱۹ نماینده به این قطعنامه رای دادند که از این میان ۸ رای موافق، ۶ رای مخالف و ۵ رای ممتنع به ثبت رسید.
از میان ۱۳۹ نماینده عضو گروه «اتحاد پیشروی سوسیال‌ها و دموکرات‌ها»، ۷۹ نماینده به این قطعنامه رای دادند که از این میان ۷۴ رای موافق و ۵ رای ممتنع به ثبت رسید.
اما پاسخ «سبزها» به این قطعنامه متفاوت بود. از میان ۷۲ نماینده عضو این گروه ۵۹ نفر به این قطعنامه رای دادند که از میان ۲۴ رای موافق، ۶ رای مخالف و ۲۹ رای ممتنع بود.
پاسخ نمایندگان گروه لیبرال «تجدید اروپا» تقریبا شبه نمایندگان گروه چپ‌گرای میانه‌روی «اتحاد پیشروی سوسیال‌ها و دموکرات‌ها» بود. از میان ۱۰۲ نماینده این گروه ۸۹ نفر به این قطعنامه رای دادند که از این میان ۸۴ رای موافق و ۵ رای ممتنع بود.
از میان ۱۷۶ نماینده گروه راست‌گرای میانه‌روی «فراکسیون حزب مردم اروپا»، ۱۱۶ نماینده به این قطعنامه رای دادند که ۱۱۵ رای موافق و تنها یک رای ممتنع بود.
گروه «محافظه‌کاران و اصلاح‌طلبان اروپا» که ۶۸ کرسی پارلمان را در اختیار دارد، ۳۶ رای موافق و دو رای موافق به این قطعنامه داد و نمایندگان گروه راست‌گرای افراطی «هویت و دموکراسی» که ۵۹ کرسی پارلمان را در اختیار دارند، به این قطعنامه با ۲۵ رای موافق و ۶ رای مخالف پاسخ دادند.
این یعنی ۲۱.۶ درصد از نمایندگان گروه «چپ‌گرایان پارلمان اروپا – چپ متحد اروپا/چپ سبز اسکاندیناوی»، ۵۴.۲ درصد از نمایندگان گروه «اتحاد پیشروی سوسیال‌ها و دموکرات‌ها»، ۳۳.۳ درصد از نمایندگان «سبزها»، ۸۲.۳ درصد از نمایندگان گروه «تجدید اروپا»، ۶۵.۳ درصد نمایندگان گروه «فراکسیون حزب مردم اروپا»، ۵۲.۹ درصد نمایندگان گروه «محافظه‌کاران و اصلاح‌طلبان اروپا» و ۴۲.۳ درصد نمایندگان گروه «هویت و دموکراسی» با تصویب این قطعنامه پارلمان اروپا موافق بودند.
آگهیقطعنامه پارلمان اروپا در واکنش به افزایش آمار اعدام‌ها در ایران به ویژه مورد محمد قبادلو
اتحادیه اروپا در روز هشتم فوریه سال ۲۰۲۴ در واکنش به اعدام بازداشت‌شدگان اعترضات سراسری سال ۱۴۰۱ و افزایش آمار اعدام در ایران و به ویژه اعدام محمد قبادلو، جوان معترض ایرانی در روز ۲۳ ژانویه، در قطعنامه شدید‌الحنی این اعدام‌ها را محکوم کرد و خواستار توقف فوری حکم اعدام در ایران شد.
این قطعنامه که اجرای بیش از ۸۰۰ حکم اعدام در سال ۲۰۲۳ و کشته‌شدن بیش از ۵۰۰ نفر در اعتراضات سراسری سال ۱۴۰۱ را محکوم کرده است، با ۲۵۸ رای موافق، ۲۲۸ رای مخالف و ۳۶ رای ممتنع از میان ۵۲۲ رای تصویب شد.
ترکیب رای‌ها چگونه بود؟
تصویب این قطعنامه بیشتر به یک میدان جنگ بین دو جناح چپ و راست پارلمان می‌ماند. به طوری که تقریبا نیمی از رای‌های منفی به این قطعنامه به نمایندگان عضو گروه‌های چپ‌گرا و بیش از ۷۰ درصد از رای‌های موافق آن به نمایندگان راست‌گرا اختصاص دارد.
تنها پنج تن از نمایندگان گروه «چپ‌گرایان پارلمان اروپا – چپ متحد اروپا/چپ سبز اسکاندیناوی» به این قطعنامه رای مثبت دادند و ۲۰ تن از آن‌ها با آن مخالفت کردند. همچنین دو نفر از نمایندگان این گروه به این قطعنامه رای ممتنع دادند.
آگهیاز میان نمایندگان «اتحاد پیشروی سوسیال‌ها و دموکرات‌ها»، ۱۳ نفر رای موافق و ۸۶ نفر رای مخالف دادند و یک نفر هم رای ممتنع داد.
هیچکدام از «سبزها» با این قطعنامه موافقت نکردند و ۶۲ نفر از آن‌ها به آن رای منفی دادند.
۲۵ نماینده گروه «تجدید اروپا» به این قطعنامه رای مثبت و ۵۶ نماینده این گروه با آن مخالفت کردند، یک نفر از نمایندگان این گروه نیز به این قطعنامه رای ممتنع داد.
هیچکدام از نمایندگان گروه‌های «فراکسیون حزب مردم اروپا» و «محافظه‌کاران و اصلاح‌طلبان اروپا» به این قطعنامه رای منفی یا ممتنع ندادند و نمایندگان آن‌ها به ترتیب با ۱۳۸ و ۵۳ رای از این قطعنامه استقبال کردند.
از نمایندگان گروه «هویت و دموکراسی»، ۲۱ نفر به این قطعنانه رای موافق و ۲۳ نفر نیز رای ممتنع دادند.
آگهیاین یعنی تنها ۱۳.۵ درصد از نمایندگان گروه «چپ‌گرایان پارلمان اروپا»، ۹.۲ درصد نمایندگان گروه «اتحاد پیشروی سوسیال‌ها و دموکرات‌ها»، صفر درصد از «سبزها» و ۲۴.۵ درصد از نمایندگان گروه «تجدید اروپا» با این قطعنامه موافق بودند. در حالی که از سوی دیگر پارلمان، ۷۸.۴ درصد از نمایندگان گروه «فراکسیون حزب مردم اروپا»، ۷۷.۹ درصد از نمایندگان گروه «محافظه‌کاران و اصلاح‌طلبان اروپا» و ۳۵.۵ درصد از نمایندگان گروه «هویت و دموکراسی» به این قطعنامه رای موافق دادند.
دو قطعنامه پارلمان اروپا در محکومیت سرکوب زنان و مسمومیت دانش‌آموزان دختر
این دو قطعنامه با رای تقریبا یکسانی از جانب نمایندگان پارلمان اروپا مواجه شد و تنها دو نفر با قطعنامه نخست که در روز ۲۳ نوامبر سال ۲۰۲۳ تصویب شد و تنها یک نماینده با قطعنامه دوم که در روز ۱۶ مارس ۲۰۲۳ تصویب شده بود، مخالفت کردند.
۲۴ نماینده گروه «چپ‌ها»، ۱۰۳ نماینده گروه «سوسیال‌ها و دموکرات‌ها»، ۵۷ نماینده گروه «سبزها»، ۸۵ نماینده گروه «تجدید اروپا»، ۱۳۹ نماینده گروه «مردم اروپا»، ۵۷ نماینده گروه «محافظه‌کاران و اصلاح‌طلبان» و ۳۲ نماینده گروه «هویت و دموکراسی» با قطعنامه نخست موافقت کردند. تنها مخالفان این قطعنامه یک نماینده از گروه «محافظه‌کاران و اصلاح‌طلبان» و یک نماینده از گروه «هویت و دموکراسی» بود.
این یعنی ۶۴.۸ درصد از «چپ‌ها»، ۷۳.۵ درصد از «سوسیال‌ها و دموکرات‌ها»، ۷۹.۱ درصد از «سبزها»، ۸۳.۳ درصد از نمایندگان گروه «تجدید اروپا»، ۷۸.۹ درصد از نمایندگان گروه «مردم اروپا»، ۸۳.۸ درصد از نمایندگان گروه «محافظه‌کاران و اصلاح‌طلبان» و ۵۴.۲ درصد از نمایندگان گروه «هویت و دموکراسی» با این قطعنامه موافق بوده‌‌اند.
در مورد قطعنامه مربوط به مسمومیت دختران دانش‌آموز نیز، ۲۵ نفر از «چپ‌ها»، ۱۰۶ عضو گروه «سوسیال‌ها و دموکرات‌ها»، ۶۲ نماینده گروه «سبزها»، ۸۸ نفر از گروه «تجدید اروپا»، ۱۳۳ نماینده گروه «مردم اروپا»، ۵۲ عضو گروه «محافظه‌کاران و اصلاح‌طلبان» و ۴۰ نماینده گروه «هویت و دموکراسی» به این قطعنامه رای مثبت دادند. تنها مخالف آن آنگل زامبازکی، نماینده بلغار حزب «محافظه‌کاران و اصلاح‌طلبان» بود.
آگهیاین بدان معنا است که ۶۷.۵ درصد از «چپ‌ها»، ۷۵.۷ درصد از «سوسیال‌ها و دموکرات‌ها»، ۸۶.۱ درصد از «چپ‌ها»، ۸۶.۲ درصد از اعضای «تجدید اروپا»، ۷۵.۵ درصد از نماینده‌های گروه «مردم اروپا»، ۷۶.۴ درصد از اعضای گروه «محافظه‌کاران و اصلاح‌طلبان اروپا» و ۶۷.۷ درصد از نمایندگان «هویت و دموکراسی» با تصویب این قطعنامه موافقت کرده‌اند.
آمار و ارقام چه می‌گویند؟
بر اساس بررسی ما از این چهار قطعنامه اخیر پارلمان اروپا علیه تهران، در دو سال گذشته درصد مشخصی از نمایندگان گروه‌های اصلی پارلمان اروپا با صدور قطعنامه‌ها علیه جمهوری اسلامی ایران موافقت کرده‌اند. این قطعنامه‌ها در موضوعات مختلفی از جمله تحریم سپاه پاسداران و افزایش اعدام‌ها در ایران به تصویب پارلمان اروپا رسیده است.
درصد موافقت نمایندگان هرکدام از گروه‌های پارلمان اروپا با صدور قطعنامه‌ها علیه جمهوری اسلامی عبارت است از:
- -گروه «چپ‌گرایان پارلمان اروپا – چپ متحد اروپا/چپ سبز اسکاندیناوی» ۴۱.۸۵ درصد
- -گروه «اتحاد پیشروی سوسیال‌ها و دموکرات‌ها» ۵۳.۱۵ درصد
- -گروه «سبزها/اتحاد آزاد اروپا» ۴۹.۶۲ درصد
- -گروه «تجدید اروپا» ۶۹.۰۷ درصد
- -گروه «فراکسیون حزب مردم اروپا» ۷۴.۵۲ درصد
- -گروه «محافظه‌کاران و اصلاح‌طلبان اروپا» ۷۲.۷۵ درصد
- -گروه «هویت و دموکراسی» ۴۹.۹۲ درصد
اما نکته جالب توجه در این درصد‌ها این است که دو گروه با مواضع تند‌تر در جناح راست و چپ اروپایی، یعنی گروه «هویت و دموکراسی» در جناح راست و گروه «چپ‌گرایان پارلمان اروپا – چپ متحد اروپا/چپ سبز اسکاندیناوی» در جناح چپ، پایین‌ترین میزان رای موافق را در جناح خود به قطعنامه‌های مرتبط با ایران داده‌اند.