این برای دومین بار در تاریخ است که جایزه صلح نوبل به یک ایرانی تعلق می‌گیرد.
آگهیکمیته نوبل نروژ روز جمعه ۶ اکتبر (۱۴ مهر) اعلام کرد جایزه سال ۲۰۲۳ خود را به نرگس محمدی، فعال حقوق بشر زندانی ایرانی، اهدا می‌کند.
«بریت رایس اندرسون» دبیر این کمیته که سخنان خود را به زبان فارسی و با عبارت «زن، زندگی، آزادی»، شعار نمادین اعتراضات ۱۴۰۱ ایران، شروع کرده بود گفت این جایزه به پاس مبارزه نرگس محمدی علیه «سرکوب زنان در ایران» و تلاش او در راستای «ارتقای حقوق بشر و آزادی برای همگان» داده می‌شود.
وی گفت: «در سپتامبر ۲۰۲۲ مهسا (ژینا) امینی در بازداشت پلیس امنیت اخلاقی ایران کشته شد و تظاهرات سیاسی علیه رژیم ایران به راه انداخت. شعار تظاهرکنندگان «زن، زندگی، آزادی» به درستی بیانگر فداکاری و کار نرگس محمدی است:
زن؛ او برای زنان و علیه تبعیض و سرکوب سیستماتیک مبارزه می‌کند.
زندگی؛ او از مبارزه زنان برای حق داشتن زندگی کامل و شرافتمندانه حمایت می‌کند. این مبارزه در سراسر ایران با آزار و اذیت، زندان، شکنجه و حتی مرگ مواجه شده است.
آزادی؛ او برای آزادی بیان و حق استقلال، و علیه قوانینی که زنان را ملزم می‌کند دور از نظرها بمانند و بدن خود را بپوشانند، مبارزه می‌کند. خواسته‌هایی که برای آزادی توسط تظاهرکنندگان بیان شده، نه تنها به زنان بلکه به کل جمعیت [ایران] مربوط می‌شود.»
این برای بار دوم است که جایزه صلح نوبل به یک ایرانی می‌رسد. پیش‌تر شیرین عبادی، وکیل و فعال حقوق بشر، در سال ۲۰۰۳ این جایزه را به خود اختصاص داده بود.
کمیته نوبل در بیانیه خود با اشاره به اینکه نرگس محمدی اکنون در زندان به سر می‌برد، آورده است: «مبارزات شجاعانه نرگس محمدی با هزینه‌های شخصی سنگینی همراه بوده است. رژیم ایران ۱۳ بار او را دستگیر کرده، پنج بار وی را مجرم شناخته و مجموعاً به ۳۱ سال زندان و ۱۵۴ ضربه شلاق محکوم کرده است.»
در بیانیه هیات داوران همچنین با اشاره به اعتراضات گسترده سال گذشته در ایران آمده است: «جایزه صلح نوبل امسال همچنین ادای احترامی است برای صدها هزار نفر که علیه سیاست‌های تبعیض‌آمیز و سرکوب‌گرایانه رژیم مذهبی علیه زنان تظاهرات کردند.»
پیش از اعلام برنده جایزه امسال علاوه بر نرگس محمدی، از ولودیمیر زلنسکی رئیس‌جمهوری اوکراین، الکسی ناوالنی چهره سرشناس اپوزسیون روسیه که در زندان به سر می‌برد و دیوان بین‌المللی دادگستری به عنوان نامزد‌های احتمالی نام برده می‌شد.
انتخاب برنده جایزه صلح نوبل، که بنابر وصیت آلفرد نوبل بنیانگذار این جایزه در کشور همسایه سوئد یعنی نروژ اهدا می‌شود، بر عهده هیئتی پنج نفره دانشگاهیان و سیاستمداران سابق مستقل است که توسط پارلمان این کشور منصوب می‌شوند.
علاوه بر مدال طلا و دیپلم افتخار، برنده صلح نوبل یک جایزه نقدی به ارزش ۱۱ میلیون کرون (معادل ۹۸۶ هزار دلار) نیز دریافت خواهد کرد. این پول از محل وصیتی است که مبتکر جایزه، آلفرد نوبل مخترع سوئدی، از خود به جا گذاشته است. جایزه امسال به دلیل کاهش ارزش پول سوئد، ۱ میلیون کرون نسبت به سال گذشته افزایش یافته است.
جایزه صلح نوبل در مراسمی رسمی در ۱۰ دسامبر، سالمرگ آلفرد نوبل، در اسلو پایتخت نروژ به نرگس محمدی اهدا خواهد شد. کمیته نوبل ابراز امیدواری کرده است که نرگس محمدی با آزادی از زندان بتواند در این مراسم حضور پیدا کند.
با اعلام برنده جایزه صلح نوبل سال ۲۰۲۳، فصل اعطای جوایز این نهاد رفته رفته به پایان می‌رسد. از این مجموعه جوایز تنها جایزه نوبل اقتصاد باقی مانده است که روز دوشنبه (۱۷ مهر) برنده یا برندگان خود را خواهد شناخت.